Լոմատուրցխ :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏԵՂԱՆՈՒՆՆԵՐ

3 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ախալքալաք (Շրջան) / Լոմատուրցխ (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 17 կմ հյուսիս, ծ. մ. 1770 մ միջին բարձրությամբ հարթավայրում:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:

Պատմություն
1595 թ․

Պատմական աղբյուրներում գյուղի մասին առաջին հիշատակություններից մեկը 1595 թ-ից է: Համաձայն հիշյալ թվականին օսմանյան կառավարության կազմած հարկացուցակի՝ Լոմատուրցխն ունեցել է 8 տուն և վճարել 10.500 ակչե:

“გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი”, էջ 198: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:

1724 — 1725 թթ․

Հայտնի է նաև, որ 1724-1725 թթ.` տանուտեր Սելիմի օրոք, հարկվել է 8.000 ակչե:

“ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი 1694-1732 წწ.”, էջ 181: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:

Բնակչություն

Երկրորդ աշխարհամարտին լոմատուրցխեցի 75 մասնակցից 37-ը զոհվել է:

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ101: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:

1838 թ․

Ներկայիս բնակիչների նախնիները սերում են 1838 թ. Էխթիլայից փոխադրված 7 հայ ընտանիքներից, որոնք 1829-30 թթ. փոխադրվել են Կարնո նահանգի Բարդավ գյուղից:

Բարդավի տեղադրությունը ճշտել չկարողացանք: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:

Երկրաշարժ
1899 թ․

1899 թ. դեկտեմբերի 19-ի երկրաշարժի հետևանքով Լոմատուրցխ գյուղի բնակելի 26 տներից 19-ը ավերվել է:

«Մշակ», 1900, N 43, էջ 3: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:

Գյուղի բնակչության թիվն արտացոլող վիճակագրական տվյալները վավերագրերում առկա են 1850-ական թթ-ից: Դրանց համադրումը ներկայացնում է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1853		61	65	126		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2743, թ. 37-38: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1854		62	71	133		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3825, թ. 48-49: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1857		76	55	131		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3830, թ. 53-54: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1860		77	61	138		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3833, թ. 65-66: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1861		77	73	150		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3839, թ. 24-25: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1862		80	71	151		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3836, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1863		83	74	157		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3843, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1864		84	73	157		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3846, թ. 8-9: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1866	15	88	77	165		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 74: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1867		94	81	175		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3851, թ. 20-21: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1868		100	85	185		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3853, թ. 28: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1869		104	92	196		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3856, թ. 10: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1870		104	92	196		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3855, թ. 6-7: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1871		115	101	216		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3858, թ. 70-71: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1872		117	103	220		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3859, թ. 57-58: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1873		119	103	222		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3862, թ. 71-72: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1874				223		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3864, թ. 28-29: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1875				229		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3866, թ. 20-21: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1876		130	107	237		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 29: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1877		115	101	216		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3869, թ. 2-30: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1878		119	101	220		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 218-219: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1880		122	101	223		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 88-89: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1881		121	102	223		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 97-98: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1882		133	101	234		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 44-45: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1883		135	103	238		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 49-50: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1884	18					«Արձագանք», 1885, N 3, էջ 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1887		136	113	249		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3880, թ. 41-42: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1889		141	120	261		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3884, թ. 65-66: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1890		142	120	262		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 148: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1891		142	125	267		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 147: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1892		147	125	272		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 119: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1893	20	150	125	275		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 42-43: Տե՛ս նաև՝ «Մուրճ», 1894, N 5, էջ 794: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1894		153	132	285		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3896, թ. 172-173: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1897		167	155	322		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3899, թ. 145-146: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1898		172	164	336		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3897, թ. 167: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1899	26	166	154	320		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3903, թ. 101-102: «Մշակ», 1900, N 43, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1900		173	157	330		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 52: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1901		185	165	350		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3906, թ. 69: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1902		186	158	344		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3907, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1905		201	173	374		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3912, թ. 264-265: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1908	36	204	188	392		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 42: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1910		220	200	420		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3917, թ. 136-137: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1912		231	207	438		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3920, թ. 18-19: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1914		241	212	453	Ի դեպ, նույն թվականի համար մեկ այլ աղբյուրում նշված է 461 շունչ (”Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 152).	Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 6, գ. 1020, թ. 175-176: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 213:
1916		257	220	477		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 196, ց. 1, գ. 43, թ. 22-23: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 214:
1918	65	250	260	510		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 469, ց. 3, գ. 2, թ. 1-4: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 214:
1921		110	100	210		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 355, ց. 1, գ. 895, թ. 1: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 214:
1987	137			548		Ըստ գյուղխորհրդի տվյալների: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 214: