Մժնկերտ Ներքին :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏԵՂԱՆՈՒՆՆԵՐ

13 Հուշարձան

Թուրքիա (Երկիր) / Վան (Նահանգ) / Հայոց Ձոր (Գավառ) / Մժնկերտ Ներքին (Գյուղ)

Տեղադրություն

Հայոց ձորի կենտրոնական գյուղերից է: Գտնվում է Անգղ գետի ձախ ափից ոչ հեռու` ծովի մակերևույթից 1770 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 168:

Բնակչություն

Գավառի մյուս բոլոր գյուղերի նման ի սկզբանե և թերևս մինչև 1870-ական թթ. եղել է զուտ հայաբնակ, սակայն բնիկներին դուրս մղելուց հետո վերածվել է ոչ թե գոնե խառն ազգաբնակչությամբ, այլ միանգամայն քրդաբնակ գյուղի: Ընդ որում, գյուղին տիրած քրդերը շրջաբնակ հայերի նկատմամբ մշտապես աչքի են ընկել իրենց վայրագությամբ: Համենայն դեպս, գյուղավագ Ջավհար աղան ոճրագործություններով հիշվում է ինչպես Համիդյան ջարդերի, այնպես էլ Մեծ եղեռնի օրերին. «Իննսունվեց թվի հայոց դահիճն է եղել: Հիմա նորից է սկսել իր գործ կատարել»:

Հուշագրական ժառանգություն, Երևան, 2011, էջ 326: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 168-170:

1915 թ. հուլիսի 13-ին Հայոց ձորի գավառապետ Նշան Նալբանդյանն Արամ Մանուկյանին խնդրում է թույլատրել Վերին և Ներքին Մժնկերտ գյուղերում հաստատված նորդուզցիներին տեղում մնալ մինչև ցանքսի ավարտը. «...Նօրտուզի բնակչութեան մէկ մասը զետեղած ենք Վերի և Վարի Բժնկերտներ, որոնք իրենց համար բաւական խոտի պատրաստութիւն տեսած և տեղւոյն ցանքսերն ալ խնամք ու աշխատանք թափած են: Այժմ Նօրտուզի գաւառապետ կը պահանջէ ու կստիպէ, որ այդ բնակչութիւն ձեռնթափ լինի յիշեալ գիւղերէն ու գնայ Նօրտուզ՝ իր տեղերը: Քանի որ ցանքսի ժամանակ է, կը խնդրուի, որ հրաման ընէք այդ բնակչութիւնը չը վերցուի գոնէ մինչև հունձքի վերջանալը, որով թէ այդ մարդիկ իրենց աշխատանքից չեն զրկուեր և թէ հունձքը գետին չի մնայ»:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 242, ց. 1, գ. 27, թ. 8: Տե՛ս նաև Արամ Մանուկյան. փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու, Երևան, 2009, էջ 258-259: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 170-171:

Ի դեպ, 1915-1916 թթ. իրարահաջորդ երկու գաղթերից հետո որոշ թվով հայոցձորցիներ գոնե ժամանակավոր բնակության համար որպես ավելի շեն մնացած գյուղ ընտրում են հենց Ներքին Մժնկերտը, քանի որ գավառի հայաբնակ գյուղերն անասելի ավերածությունների էին ենթարկվել:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 171:

Ներկայումս Ներքին Մժնկերտը գավառի միջին մարդաշատության զուտ քրդաբնակ գյուղերից է:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 171:

Այլ անվանումներ

Վկայվել է նաև Բժնկերտ և Պժնկերտ անվանաձևերով:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 168:

Ներկայումս պաշտոնապես վերանվանվել է Աշաղը Քայմազ (Aşağı Kaymaz):

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 168:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2014 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇖ Հյուսիս-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Բժնկերտ (Ներքին)
Պժնկերտ (Ներքին)
Աշաղը Քայմազ

Վիճակագրական առկա տվյալների համադրումը ներկայացնում է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Հայ տուն	Հայ ընդամենը	Քուրդ տուն	Քուրդ ընդամենը	Տուն	Ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1855	6	33			6	33		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 468, ց. 1, գ. 3, թ. 1: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 171:
1897			29					Маевский В., Ванский вилает, Тифлис, 1901, էջ 262: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 171:
1916 հոկտ. 10		75				75	Ի դեպ, գյուղում բնակվում էին միայն շատախցիներ: Մեկ այլ վկայությամբ` նույն թվականի հոկտեմբերի 15-ի դրությամբ գյուղն ուներ 11 բնակիչ` 8 ար. (1-ն անաշխատունակ էր), 2 իգ. և 1 երեխա («Աշխատանք», 1917, N 72, 14 յունուար, էջ 3):	«Աշխատանք», 1916, N 52, 29 հոկտեմբեր, էջ 3: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 171:
2013				1019		1019		http://www.nufusu.com/ilce/gurpinar_van-nufusu Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 171: