ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Բերձոր 21 Հուշարձան

ԼՂՀ (Երկիր) / Քաշաթաղ (Շրջան) / Բերձոր (Քաղաք)

Պատմություն

Ներկայում Բերձոր վերանվանված նախկին Լաչին քաղաքը նույնպես գոյացել է հայաթափ հին գյուղի տարածքում: Այդ են վկայում բնակավայրի տարածքում պահպանված հայ մշակույթի հետքերը:

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 176:

Նկարագրություն

Մասնավորապես, 1980-ական թթ. սկզբներին գրող Ս. Խանզադյանը Լաչինում տեսել է հետեւյալը. «Մի նոր շինած տան պատի մեջ ագուցած քարի կարդացի. «ՄԵԼԻՔ ԱՎՐ... ՌԺԱ։... Շուկայի մուտքի մոտ, նստարան դարձրած մի ոչ մեծ խաչքարի պորտակին կարդացել եմ. «ՀԶԱՎՐՆ ՄԽԻԹԱՐ... ՊԿԱ...»։190 Քաղաքի տարածքում պատմական այլ հուշարձաններ չեն գտնվել։

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 176:

Պատմություն
1923 թ․

Լաչինը մինչեւ 1923 թ. կոչվում էր Աբդալյար, եւ իրենից ներկայացնում էր մի աննշան գյուղակ, որը, օրինակ, 1914 թ. ուներ 124 թրքախոս քուրդ բնակիչ:

"Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление", Баку, 1979, Էջ 212։
"Кавказский Календарь на 1915 г.", Тифлис 1914, Էջ 82։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 176:

1923 — 1930 թթ․

1923 թ. օգոստոսի 6-ից մինչեւ 1930 թ. Լաչինը հանդիսանում էր նորաստեղծ «Կարմիր Քրդստան» վարչատարածքային միավորի կենտրոնը, բայց դրանից հետո այն վերածվեց սոսկ նորաստեղծ համանուն շրջանի կենտրոնի:

«Ադրբեջանական խորհրդային հանրագիտարան», (ադրբեջաներեն), հատոր VI, Բաքու, 1982, Էջ 173։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 176-177:

Բնակչություն

Տակավին այդ տարիներին, ի թիվս այլոց, Լաչինն ուներ նաեւ հայ բնակչություն, որոնք սակայն ավելի ուշ դուրս մղվեցին: Ահա դա հավաստող մի վկայություն. «Լաչին քաղաքում ապրում են թե քրդեր, թե հայեր եւ թե ադրբեջանցիներ: Լաչինում ապրող քրդերի նախահայրերը առաջացել են «Ճելոյա» կոչված ցեղից...»:

Ամինե Ավդալ, Անդրկովկասյան քրդերի կենցաղը, Երեւան, 1957, Էջ 13։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 177:

Նկարագրություն
1950 թ․

Հայաբնակ Արցախը Սյունիքից բաժանող Լաչինը 1950-ական թվականներից սկսեցին արագորեն կառուցապատել: Ընդամենը մեկ-երկու տասնամյակի ընթացքում այն իր զբաղեցրած նախնական սահմանների համեմատ ընդարձակվեց ավելի քան տասն անգամ, իսկ բնակչության արհեստական աճը կազմակերպվեց Ադրբեջանի այլ շրջաններից փոխադրված թուրքական տարրի հաշվին:

Սամվել Կարապետյան, Ինչպես էին յուրացվում հայկական հողերը (Լաչին քաղաքի օրինակով), «Ազատամարտ» շաբաթաթերթ, 1994, N 43, էջ 13։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 177:

Պատմություն
1989 թ․

1989-ից սկսած Լաչինը վերածվել էր Արցախը Հայաստանից մեկուսացնող գլխավոր ռազմական հենակետի: Այն միաժամանակ հայաբնակ Բերդաձորի ենթաշրջանը (Շուշիի շրջանում) ու Գորիսի շրջանի սահմանամերձ գյուղերը ասպատակող ավազակաորջ էր: 1992 թ. մայիսի 18-ին Արցախի ազատամարտիկներն ազատագրեցին Լաչինը:

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 177:

Բնակչություն
1996 թ․

Ներկայում, ավելի քան 200 տարվա ընդմիջումից հետո, Բերձոր վերանվանված Լաչինը վերստին բնակեցված է իր բնիկներով: 1996 թ. դրությամբ քաղաքն ուներ շուրջ 150 տուն բնակիչ, գործում են հայոց երկու դպրոցները, մանկապարտեզը, երաժշտական ուսումնարանը եւ այլն: Ազատագրման 4-րդ տարելիցի առթիվ՝ 1996 թ. Բերձորում բացվեց նաեւ պատմա–գավառագիտական թանգարանը։

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 177:

Նկարագրություն

1996 թ. Բերձորում դրվեց նոր եկեղեցու հիմքը։

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 177:

Բերձոր քաղաքի մերձակայքում գտնվում են մի քանի հին գյուղատեղիներ, որոնց մեծ մասը ներկայում հայտնի է միայն վերջին երկու հարյուրամյակների ընթացքում քրդերի կողմից դրանց տրված օտարոտի անուններով:

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 178:

Տեսակը Քարտեզ
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր
Տարեթիվ 1952 թ․

Բերձոր քաղաքի հատակագիծը 1952 թ.

Տեսակը Քարտեզ
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր
Տարեթիվ 1973 թ․

Բերձոր քաղաքի հատակագիծը 1973 թ.

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Լաչին
Աբդալյար