ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Էխթիլա 16 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ախալքալաք (Շրջան) / Էխթիլա (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 16 կմ հյուսիս, ծ. մ. 1695-1740 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:

Պատմություն
1595 թ․

Հայտնի է, որ 1595 թ. գյուղն ունեցել է 12 տուն բնակիչ և օսմանյան կառավարությանը վճարել 13.000 ակչե հարկ:

“გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი”, էջ 199: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:

1718 — 1719 թթ․

1718-1719 թթ.` Ահմեդ Ալիի տանուտիրության օրոք, հարկվել է 10.999 ակչե:

“ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი 1694-1732 წწ.”, էջ 157: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:

1722 — 1723 թթ․

1722-1723 թթ.` Իսմայիլ Աբդուլլահի օրոք՝ 6.500 ակչե:

“ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი 1694-1732 წწ.”, էջ 173: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:

1884 թ․

1884 թ. Էխթիլան ազնվական Դավիթ Քանանյանցի կալվածն էր:

«Արձագանք», 1885, N 3, էջ 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:

Բնակչություն
1829 թ․

Ներկայիս բնակիչների նախնիները փոխադրվել են 1829-30 թթ. Կարնո գավառի Ղարակեպակ գյուղից և Ալաշկերտ գավառից: 1836 թ. բնակիչների մի մասը փոխադրվել ու հիմնել է Էխթիլա-Սամսար (Փոքր Սամսար) գյուղը, մյուս մասը՝ Լոմատուրցխ, իսկ 7 ընտանիք էլ՝ Տրկնա:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:

Երկրորդ աշխարհամարտին Էխթիլայից մասնակցել են 200 հոգի, որոնցից 52-ը զոհվել է:

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ 101: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:

Երկրաշարժ
1899 թ․

1899 թ. դեկտեմբերի 19-ի երկրաշարժից գյուղի 72 տնից 69-ը քանդվել է, բնակիչներից 9-ը՝ զոհվել: Կորուստները մեղմելու նպատակով աղետյալներին օգնություն ցույց տվող կոմիտեի միջոցով Էխթիլայում «46 տուն էր կառուցվել (յուրաքանչյուրը 600 ռ. ծախսով)»:

«Մշակ», 1900, N 43, էջ 2, 1902, N 265, էջ 1: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Համաձայն վիճակագրական տվյալների՝ ԺԹ-Ի դարերի ընթացքում Էխթիլայի բնակչության թվաքանակն անընդմեջ աճել է: Դա ակնառու է ստորև ներկայացվող աղյուսակում.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1840		286	290	576		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3800, թ. 4։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:
1841		248	260	508		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3802, թ. 62-63։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:
1842		255	270	525		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3805, թ. 78-79։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:
1844		277	289	566		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3809, թ. 16-17։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:
1845		282	295	577		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3811, թ. 71-72։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:
1847		310	320	630		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3814, թ. 33-34։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 178:
1849		321	325	646		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3818, թ. 40-41։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1853		267	240	507		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2743, թ. 37-38։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1854		274	244	518		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3825, թ. 48-49։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1857		200	180	380		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3830, թ. 53-54։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1860		232	197	429		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3833, թ. 65-66։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1861		230	210	440		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3839, թ. 24-25։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1862		235	208	443		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3836, թ. 21-22։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1863		242	216	458		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3843, թ. 21-22։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1864		242	216	458		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3846, թ. 8-9։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1866	42	248	213	461		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 74։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1867		257	221	478		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3851, թ. 20-21։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1868		255	223	478		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3853, թ. 28։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1869		257	222	479		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3856, թ. 10։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1870		271	218	489		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3857, թ. 23։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1871		279	221	500		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3858, թ. 10-11։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1872		275	225	500		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3859, թ. 57-58։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1873		281	235	516		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 71-72։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1874				527		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3864, թ. 27-28։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1875				527		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3866, թ. 20-21։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1876		296	236	532		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 29։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1877		281	221	502		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3869, թ. 30։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1878		285	226	511		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 218-219։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1880		287	240	527		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 88-89։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1881		291	242	533		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 97-98։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1882		300	242	542		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 43-44։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1883		307	253	560		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 48-49։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1884	43					«Արձագանք», 1885, N 3, էջ 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1885		294	261	555		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3877, թ. 11։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1887		324	283	607		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3880, թ. 40-41։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1889		343	290	633		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3884, թ. 65-66։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1890		340	285	625		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 147: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1891		349	295	644		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 146: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1892		342	299	641		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 118: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1893	60	343	299	642		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 42-43։ Տե՛ս նաև՝ «Մուրճ», 1894, N 5, էջ 794: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1894		347	298	645		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3896, թ. 171-172: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1897		382	349	731		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3899, թ. 144-145։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1899	72	382	338	720		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3903, թ. 101-102։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1900		399	351	750		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 52։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1901		408	360	768		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3906, թ. 68։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1902		415	367	782		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3907, թ. 20-21։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1905		451	392	843		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3912, թ. 263-264։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1908	69	469	409	878		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 35 ց. 1, գ. 559, թ. 43։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1910		492	429	921		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 35 ց. 1, գ. 3907, թ. 135-136։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1912		516	444	960		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 35 ց. 1, գ. 3920, թ. 18-19։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1914		541	457	998	Ի դեպ, նույն թվականի համար մեկ այլ աղբյուրում նշված է 689 բնակիչ (“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 130):	Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 6, գ. 1020, թ. 174-175: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1916		539	471	1010		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 196, ց. 1, գ. 43, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1918	93	354	349	703		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 469, ց. 3, գ. 2, թ. 1-4: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1921		190	185	375		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 355, ց. 1, գ. 895, թ. 1: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179:
1987	266			1270		Ըստ գյուղխորհրդի տվյալների: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 179: