ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Խուլգումո 9 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ախալքալաք (Շրջան) / Խուլգումո (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքի դեմ հանդիման, Փարվանա գետի աջափնյա սարահարթին, ծ. մ. 1680-1690 մ բարձրության վրա: Քաղաքից բաժանված է գետի ոչ շատ խոր (40-50 մ) ձորով։

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:

Պատմություն
1595 թ․

Հայտնի է, որ 1595 թ. գյուղն ունեցել է 19 տուն, հարկվել է 9.000 ակչե: Ուշագրավ են տնատերերի անձնանունները, որոնց թվում զգալի են ինչպես հայկական, այնպես էլ հայ միջավայրում տարածում գտած օտար անունները, ինչպիսիք են՝ Աստվածատուր, Առյուծ, Արտաշես, Շահազիզ և այլն:

“გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი”, էջ 224: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:

1718 — 1722 թթ․

Հայտնի է, որ 1718-1719 թթ.` տանուտեր Մեհմեդ Մուստաֆայի օրոք, Խուլգումոն հարկվել է 6.500, իսկ 1721-1722 թթ.` տանուտեր Հասանի օրոք՝ 2.500 ակչե:

“ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი 1694-1732 წწ.”, էջ 155, 171-172: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:

Բնակչություն

Երկրորդ աշխարհամարտին Խուլգումոյից մասնակցել է 121 հոգի. 43-ը զոհվել է:

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ 101: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

ԺԹ-Ի դարերի վիճակագրական մի քանի տվյալների համաձայն՝ Խուլգոմոյի բնակչության աճը ներկայացնում է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1884				295		«Արձագանք», 1885, N 26, էջ 368: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:
1908	60			560		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 102, թ. 44: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:
1912				585		Յակոբեան Պ., Հրաւէր ողջմտութեան, Էջմիածին, 1993, էջ 95: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:
1914				723		”Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 199. Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:
1915				556		«Օրացոյց և պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1915, էջ 82: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:
1916	65	300	291	591		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 65, թ. 36: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265:
1987	305			1257		Ըստ գյուղխորհրդի տվյալների: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 265: