ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Ճալեթ 27 Հուշարձան

Ադրբեջան (ոչ Արցախ) (Երկիր) / Վարդաշեն (Շրջան) / Ճալեթ (Գյուղ)

Տեղադրություն

Երկրամասի ամենահայտնի ու հինավուրց գյուղերից մեկն է: Գտնվում Է շրջկենտրոնից 4 կմ արեւմուտք։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 87:

Պատմություն

Գյուղի վերաբերյալ բազմաթիվ մատենագրական ու վիմագրական տեղեկություններ են պահպանվել։

Տես՝ Հ. Վ. Կարապետյանի «Ճաղագ, Ճալա բառերը եւ նրանց տեղանվանական գործածությունը» հոդվածը, «ՊԲՀ», 1982, N 2, էջ 157։

1918 թ․

Գյուղը մեծ կորոատներ է կրել 1918 թ.։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 88:

Գրչօջախներ
15 դ․

Իբրեւ գրչօջախ գյուղը հայտնի է սկսած XV դարից:

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 87:

Բնակչություն
19 դ․

XIX դարի կեսերին ճալեթն ուներ 150 տուն հայ բնակչություն։

Ջալալեանց Ս., Ճանապարհորդութիւն ի Մեծն Հայաստան, մասն Բ, Տփխիս, 1858, էջ 376։

1978 թ․

1978 թ. ճալեթն ուներ 959 բնակիչ։

И. З. Исмайлов, Район пятнадцати национальностей, Баку, 1981, с. 3.

1988 թ․

1988-ին բոլոր հայերը բռնագաղթվեցին (նրանց մի մասը վերաբնակվեց Նոյեմբերյանի շրջանում)։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 88:

Նկարագրություն

Ճալեթ գյուղը չափազանց հարուստ է պատմական հուշարձաններով։ Գյուղամիջում պահպանվում են երկու միջնադարյան եկեղեցիների մնացորդները։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 88:

19 — 20 դդ․

Ճալեթի պատմաճարտարապետական հուշարձանների շարքում իրենց արժանի տեղն ունեն նաեւ բնակելի ամրակուռ բազմաթիվ քարաշեն տները։ Դրանց մի մասը կրում է կառուցման առթիվ փորագրված արձանագրություն (թվագրվածները՝ XIX դարիվերջերից մինչև XX դարի սկզբները)։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 88-89:

Բնակչություն.

Թվական	Հայ տուն	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1874		800		“Кавказский Календарь на 1885 г.”, Тифлис, 1884, с. 216.
1886		1170		“Кавказский Календарь на 1894 г.”, Тифлис, 1893, с. 157.
1888	200	1325		Բարխուտարեանց Մ., Աղուանից երկիր և դրացիք, Թիֆլիս, 1863, էջ 248-249։
1908		1669		“Кавказский Календарь на 1910 г.”, Тифлис, 1909, с. 240.
1914		1691		“Кавказский Календарь на 1914 г.”, Тифлис, 1913, с. 118.