ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Ջագիր 31 Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Շամխոր (Շրջան) / Ջագիր (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 16 կմ հարավ-արևմուտք՝ ծովի մակերևույթից 1300-1420 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 519:

Պատմություն

Հիմնադրման ժամանակը հայտնի չէ, սակայն տարածքում պահպանված հուշարձանները (բրոնզեդարյան ամրոց և այլն) վկայում են, որ մարդն այստեղ ապրել է վաղնջական ժամանակներից:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 519:

1913 թ․

Անլուր հալածանքների, դպրոց, քահանա չունենալու, հոգևոր կարիքներն անկատար մնալու, նաև հոգևորականների անտարբեր ու անհոգի վերաբերմունքի պատճառով ջագիրցիների շրջանում ի հայտ էր եկել հավատափոխության ձգտում: Հուսահատված նրանք կամավոր դիմում են հղել Վրաստանի էկզարխին՝ վրաց ուղղափառ եկեղեցում վերամկրտվելու ցանկությամբ: Այդ ցավալի փաստի մասին 1913 թ. հուլիսի 22-ին Գանձակի եկեղեցական փոխանորդն իրազեկել էր Ամենայն հայոց Գևորգ Ե կաթողիկոսին:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. Պ 57, ց. 2, գ. 2139, թ. 2-3:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:

Բնակչություն
19 դ․

Հայտնի է, որ ԺԹ դարի սկզբին «...20-25 տան չափ, փոխադրուել են այստեղ Գիւլամբար գիւղից...»:

«Արձագանք», 1886, N 21, էջ 308:
Տես նաև՝ Ջալալեանց Ս., Ճանապարհորդութիւն ի Մեծն Հայաստան, մասն Ա, Տփղիս, 1842, էջ 62:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:

1839 թ․

Ջագիրցի ազգատոհմերի պատմությունն ուսումնասիրելու առումով ուշագրավ է 1839 թ. գյուղի 14 ընտանիքներից բաղկացած 56 շնչի անվանական ցուցակը.

«Սարգիս Գրիգորեան, կին սորա՝ Գիւլի, որդեգիրն՝ Արզուման, կինն՝ Սանդուխտ, դուստր՝ Փարի:
Անանիայ Սահակեան, եղբայրն՝ Գրիգոր, մայր սոցա՝ Վարդի, հօրեղբօրորդի՝ Ղամբար:
Գաբրիէլ Սարգսյան, կինն՝ Եղիսաբէթ, ուստր՝ Ղևոնդ, դուստր՝ Մարիամ:
Առաքել Պետրոսեան, կին սորա՝ Անայի, ուստերք՝ Յարութիւն և Պօղոս:
Կիրակոս Սարգսեան, կինն՝ Ջաւահիր, ուստր՝ Ստեփան, դուստր՝ Մանուշակ:
Յովակիմ Դանիէլեան. կինն՝ Գօզալ, ուստր՝ Գէորգ:
Ղուկաս Խաչատուրեան, կինն՝ Մարիամ, եղբայրն՝ Մնացական, կինն՝ Ղումաշ, մայրն՝ Հիւրզադայ:
Մաթէոս Բաղիով, կինն՝ Եղսում, եղբօրորդի՝ Հայրապետ:
Ծատուր Օհանեան, կինն՝ Ազիզ, ուստր՝ Օհան, կինն՝ Հոռոմ, դուստր՝ Մարիամ:
Գրիգոր Կիրակոսեան, կինն՝ Խաթուն, եղբօրորդին՝ Յարութիւն:
Յարութիւն Բռազեանց. կինն՝ Շահգիւլ, եղբայրն՝ Պապի, կինն՝ Սաբէտ:
Աբրահամ Խաչատուրեան, կինն՝ Աննայ, ուստր՝ Դաիւթ:
Աւէտ Ծատուրեան. կինն՝ Վառի, ուստր՝ Յովսէփ, եղբայրն՝ Գրիգոր, կինն՝ Մարգարիտ, ուստր՝ Գէորգ:
Վիրապ Մկրտչեան. անհարազատ որդիք՝ Միրզայ և Աննման»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3800, թ. 28:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:

1988 թ․

1988 թ. գյուղի 700 բնակիչները հարկադրաբար լքել են գյուղը և բնակություն հաստատել ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Շիշկայա (Վարդենիսի շրջ.) գյուղում:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 520:

1905-1906 թթ. հայ-թուրքական ընդհարումներ
1905 թ․

1905 թ. նոյեմբերին 27-ին Բադայի ավերումից և թուրքերի հարձակումներից երկյուղած ջագիրցիները լքում են գյուղը և ապաստանում Բարսում ու Գառնակեր գյուղերում:

Քաջբերունի, Բադա գիւղի աւերումը, «Արարատ», 1910, էջ 733:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:

Պատմություն

Ջագիր գյուղի տարածքում պահպանվել են մի քանի ուխտատեղիներ:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 525:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը տեսարան
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Ջագիր. կիրառական-ազգագրական իրեր

Ջագիրի բնակչության թվաքանակին վերաբերող վիճակագրական տվյալների համադրումը ներկայացնում է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1845		142	122	264		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3811, թ. 5-6: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1847		146	109	255		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3814, թ. 97-98: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1849		152	141	293		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3818, թ. 97-98: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1852		101	90	191		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3819, թ.106-107: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1861	28					Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3835, թ. 148-149: Նաև՝ ֆ. 56, ց. 1, գ. 4254, թ. 11: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1866	68	284	223	507		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 57: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1872		321	274	595	Ի դեպ, վիճակագրական մեկ այլ տվյալով՝ ունեցել է 435 բնակիչ (Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3859, թ. 161-162):	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 62-63: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1874				477		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3864, թ. 41-42: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1875				495		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3866, թ. 45-46: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1876				511		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 57-58: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1877		324	264	588		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3869, թ. 54-55: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1878		322	268	590		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3870, թ. 22-23: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1880		321	274	595		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 30-31: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1881		322	279	611		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 27-28: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1882		336	285	621		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 30: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1883		352	303	655		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 56-57: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1885	73	351	395	746		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3877, թ. 30: Տե՛ս նաև «Արձագանք», 1885, N 4, էջ 51: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1886	75					“Елисаветопольская губерния. свод статистических данных, извлеченных из посемейных списков населения Кавказа”, Тифлис, 1888, с. 76-77. Նաև՝ «Արձագանք», 1886, N 21, էջ 308: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1887		387	402	789		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3880, թ. 74: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1888		386	402	788		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3882, թ. 131: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1889		326	426	752		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3884, թ. 228-229: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1890		336	431	767		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 150: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1891		349	444	793		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 149: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1892		362	462	824		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 121: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1893		369	477	846		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 78-79: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1894		388	495	883		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3896, թ. 174-175: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 519:
1897		388	544	932		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3899, թ. 147-148: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1898		401	529	930		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3897, թ. 169: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1899		408	534	942		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3903, թ. 128-129: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1900		423	452	875		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 93-94: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1901		417	471	888		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3906, թ. 99-100: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1902		425	484	909		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3907, թ. 23-24: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1905		432	487	919		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3912, թ. 266-267: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1906		489	532	1021		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3915, թ. 24: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1907				1232		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 240, թ. 2: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1908	160	740	657	1397		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 11: Տե՛ս նաև՝ “Кавказский календарь на 1910 г.”, Тифлис, 1909, с. 240. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1909		463	491	954		Հայաստանի ազգային արխիվ, Պ56, ց. 18, գ. 764, թ. 117: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1910		765	676	1441		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց.1, գ. 3917, թ. 59-60: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1912		468	496	964		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց.1, գ. 3919, թ. 62-63: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1914				1600		“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 118. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1917	140			1360		Ավետիսյան Մ. Մ., Տեղեկագիր Լեռնային Ղարաբաղի եւ Զանգեզուրի բնակավայրերի ու բնակչության թվակազմի մասին (1917 թ.), Բանբեր Հայաստանի Արխիվների, 1991, N 3, էջ 167: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1977				989		Կարապետյան Ս., Հայաթափ բնակավայրեր Ադրբեջանում, «Հայրենիքի ձայն», 13.01.1993: 9.02.1993, էջ 4: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 520:
1985				786		Ըստ գյուղխորհրդի տվյալների: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 520: