ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Եվլախ 13 Հուշարձան

Ադրբեջան (ոչ Արցախ) (Երկիր) / Եվլախ (Շրջան)

Աշխարհագրական միջավայր
1935 թ․

Շրջանը կազմավորվել է 1935 թ. փետրվարի 5-ին։ Այն զբաղեցնում է Կուր գետի աջ ու ձախ ափերի, Մինգեչաուրի ջրամբարին հարող տարածքները (1600 քառ. կմ)։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 11:

Նկարագրություն
1918 թ․

Ունի մեկ քաղաք (շրջկենտրոն Եվլախը) և 50 գյուղ։ Մինչև 1918 թ. շրջանի ներկայիս տարածքի Կուր գետի ձախափնյա մասում հայաբնակ էին հետևյալ 5 գյուղերը՝ Քանդակ, Հավարիկ, Մազրղու, Արաշ կամ էրմանի Բազար և Խանապատ։ Կան նաև այնպիսի գյուղեր, որոնց ներկայիս ադրբեջանցի բնակիչների նախնիները XVIII դարի կեսերին բռնությամբ մահմեդականացված հայեր էին։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 11:

1918 թ․

Հայ մշակույթի հուշարձաններ պահպանվում են, ինչպես՝ 1918 թ-ից հայաթափ, այնպես էլ հին հայկական գյուղերում (օրինակ՝ Խալդան գյուղում)։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 11:

Շրջանի կենտրոնական մասում, Կուր գետի երկու ափերին տարածվում են Մինգեչաուր քաղաքի (1954 թ. փետրվարի 4-ից հանրապետական ենթակայության) թաղամասերը։ Սրա ձախափնյա մասում, Սուդագիլանի պեղումների ժամանակ, հայտնաբերվել են VII դարի եկեղեցու ավերակներր, հայերեն և աղվաներեն համարվող արձանագրությունների բեկորներով։