ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Գարդման 8 Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Դաշկեսան (Շրջան) / Գարդման (Ավան)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 13 կմ արևմուտք՝ Շամքոր գետի աջակողմյան՝ Գարդման վտակի ձախ արևելահայաց ձորալանջին, ծովի մակերևույթից 1370-1520 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 203.

Պատմություն

Միջնադարում եղել է համանուն գավառի վարչական կենտրոնը: Ավանը հայաբնակ է եղել մինչև ԺԸ դարի կեսերը, ապա հայաթափվելուց հետո բնակեցվել է միայն ԺԹ դարավերջին թուրք խաշնարած ցեղերով. «Այս էր ահա Գարդման գաւառիս գաւառագլուխն, որի անուամբ ամբողջ գաւառս կոչուած է Գարդման, գաւառիս իշխանաց աթոռանիստ աւանն: Այժմ աւերակ է աւանս և թրքաբնակ և կոչում է Գրթմանիկ»:

Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, էջ 301-302:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 204:

Ավանդաբար վկայվել է, թե «...Այդ գաւառակը Բագրատունեաց թագաւորները տուած են եղել ժառանգաբար տիրապետելու համար Գարդմանաց նախարարական տան իշխաններին, որոնց տոհմական ամրոցի աւերակներն ու գերեզմանները գտնվում են Չարեքի կալուածքի հարավ-արեւելեան մասում, Ամիրվար թրքաբնակ գիւղից մօտիկ»:

«Մշակ», 1902, N 199, էջ 1:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 204:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Գրթմանիկ
Ամրվար

ԺԹ դարի վերջերին տեղում հաստատվել են խաշնարած թուրքեր, որոնց թվաքանակին վերաբերող վիճակագրական մի քանի տվյալները ներկայացնում են հետևյալ պատկերը.

Թվական	Թուրք տուն	Թուրք արական	Թուրք իգական	Թուրք ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1886	104	449	314	763		“Елисаветопольская губерния. свод статистических данных, извлеченных из посемейных списков населения Кавказа”, Тифлис, 1888, с. 80-81. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 204:
1908				780		“Кавказский календарь на 1910 г.”, Тифлис, 1909, с. 182. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 204:
1914				1137		“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 88. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 204: