ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Լեղան Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Շամխոր (Շրջան) / Լեղան (Գյուղ)

Պատմություն

Գյուղի ճշգրիտ տեղն անհայտ է: Մատենագրության մեջ հիշատակվում է Լեղան և Ղեղան անվանաձևերով:

Կարծում ենք 2-րդ, այն է՝ Ղեղան անվանաձևն առաջ է եկել տպագրական վրիպակի արդյունքում: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 493:

1441 թ․

Գրավոր աղբյուրներում գյուղն առաջին անգամ վկայված է 1441 թ. Հաղբատում ստեղծված մի ձեռագիր ավետարանի հիշատակարանում, որտեղ հիշվում է «...Լեղանի սուրբ Նշան...» եկեղեցին:

«ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ» հատոր Ա, կազմեցին` Հակոբյան Վ., Հովհաննիսյան Ա., Երեւան, 1974, էջ 514:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 493:

Գրչօջախներ
15 — 16 դդ․

ԺԵ-ԺԶ դարերում Լեղանը հիշվում է որպես գրչօջախ: Մեզ հասած ձեռագրերը երկուսն են:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 493:

15 դ․

ԺԵ դ., «Ավետարան», գրիչ՝ Ստեփանոս աբեղա, պատվիրատու՝ Սահակ միայնակյաց. «...գաւառիս Գանձակայ, ընդ հովանեաւ Լեղանի սուրբ Աստուածածնիս և արհիական յաթոռիս. ես առաջնորդութեան իմոյ Ստեփաննոս յեպիսկոպոսիս սուրբ ուխտիս, և կաթողիկոսութեան տեառն Յոհանիսի, և թագաւորութեանն վրաց Գաւրկի և ղանութեան Ջահանշահի»:

«ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ» մասն Բ, կազմեց` Լ. Խաչիկյան, Երեւան, 1958, էջ 246:
Ոսկեան Հ., Արցախի վանքերը, «Հանդէս ամսօրեայ», 1951, օգոստոս-հոկտեմբեր, էջ 342: Ի դեպ, հաշվի առնելով հիշատակարանում նշված անձանց գործունեության ժամանակաշրջանը (վրաց Գեորգի Ը թագավոր՝ 1446-1466, Ջահանշահ՝ 1437-1467 և Աղվանից Հովհաննես կաթողիկոս՝ 1441-1470), Լ. Խաչիկյանը ձեռագիրը ստեղծելու հավանական ժամանակը պայմանականորեն համարում է 1466 թվականը («ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ» մասն Բ, կազմեց` Լ. Խաչիկյան, Երեւան, 1958, էջ 245):
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 493:

1650 թ․

1650 թ., «Խրատագիրք, Առակագիրք», գրիչ՝ Եսայի. «...ի յերկիրս Շամքուռ, ի դուռն Ղեղանա ս. Աստուածածնին և սորին սպասաւոր Յովհաննէս կուսակրօն կրաւնաւորիս...»:

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ» հատոր Գ, կազմեց` Վազգեն Հակոբյան, Երեւան, 1984, էջ 409:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 493:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Ղեղան