Սբ. Հովհաննես եկեղեցի Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Հովհաննես եկեղեցի Եկեղեցի

Իրան / Արևմտյան Ատրպատական / Սալմաստ / Ղզլջա

Տեղադրություն

Գտնվում է գյուղի հյուսիսարևմտյան եզրին (N 38՛12՛08.17՛՛; E 044՛53՛28.40՛՛):

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Սալմաստ, հ. Բ, Երևան, 2017, էջ 323:

Պատմություն

Կառուցվել է 1685 թ.: Մասնավորապես հիշվում է 1864, 1875, 1890 («...կամարակապ ու քար ու կիրէ կառուցւած մի եկեղեցի՝ Ս. Յովհաննէս Մկրտչի անունով»), 1905 և 1913 թթ.:

Պալունի, Վիճակագրական տեղեկութիւն Սալմաստ գաւառի հայ, «Նոր-Դար», 1896, N 216, 10 դեկտեմբերի, էջ 3:
Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 429, ց. 1, գ. 100, թ. 102:
«Արարատ», 1876, Գ, էջ 110:
Գորոյեանց Ն., Պարսկաստանի հայերը, Թեհրան, 1968, էջ 182:
Նիւթեր Հ. Յ. Դաշնակցութեան..., հ. Դ, էջ 267:
Ազգին, նշվ. հոդվ., «Հորիզոն», 1913, N 216, 27 սեպտեմբերի, էջ 4:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Սալմաստ, հ. Բ, Երևան, 2017, էջ 323:

1957 թ. կիսախարխուլ վիճակում էր: Այս եկեղեցին երբևէ զանգահարության արտոնություն չի ունեցել:

Թղթակից, Ամփոփ տեղեկանք Սալմաստի հայ համայնքի մասին, «Ալիք», 1957, N 103, 15 մայիսի, էջ 4:
Աթայեան Ա., Սալմաստ, Նոր Ջուղա, 1906, էջ 43:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Սալմաստ, հ. Բ, Երևան, 2017, էջ 323:

1969 թ. եկեղեցու հատակագիծը հրապարակել է գերմանացի Վ. Քլեյսը, իսկ 1976 թ. տեղում ուսումնասիրել և չափագրել է իտալական արշավախումբը:

Kleiss, W. “Report on Two Exploratory Journeys in North-Western Iran.” Archaeological Reports from Iran. Vol. 2 (Berlin, 1969).
Ricerca sull’ architettura Armena. Iran, vol. I, 17, նշվ. աշխ., էջ 50-51:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Սալմաստ, հ. Բ, Երևան, 2017, էջ 323:

2011 թ. տեղում պարզվեց, որ եկեղեցին գանձախուզության հետևանքով ավերվել է: Հարավարևմտյան կողմի սյունը գրեթե օդի մեջ էր հայտնվել: Ավելի վաղ ոչնչացվել էր մուտքին հարող հատվածը (անհետացվել էին 1976 թ. լուսանկարում միանգամայն անվնաս անկյունաքարերը՝ բարավորով հանդերձ): Նույն ճակատի առջև էլ՝ մի փորվածքի մեջ էին գլորել մի տապանաքար: Ամբողջությամբ տակնուվրա էին արվել նաև եկեղեցու բարձր բեմը և սեղանի վեմ-քարը:

Ի դեպ, գանձախույզների ձեռքով տևաբար քանդելու հետևանքով աղոթասրահի մակարդակը բարձրացել և ամբողջությամբ ծածկել է խորանը:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Սալմաստ, հ. Բ, Երևան, 2017, էջ 324:

Ճարտարապետություն

Հորինվածքով եռանավ բազիլիկ է: Կիսաշրջան խորանի երկու կողմերում ուղղանկյուն հատակագծով կրկնահարկ ավանդատներ են: Թաղակապ տանիքը կրում են հատակագծում քառանկյուն երկու զույգ սյուների վրա հանգչող կիսաշրջանաձև թաղակիր կամարները: Միակ մուտքը բացված է արևմտյան ճակատից: Կառուցված է անմշակ և կիսամշակ քարով, կրաշաղախով: Ներքուստ սվաղված է: Արտաքին չափերն են՝ 15,20 x 11,14 մ:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Սալմաստ, հ. Բ, Երևան, 2017, էջ 323-324:

Ուղղությունը ⇐ Արևմուտքից
Հեղինակը Պաոլո Կունեո
Տարեթիվ 1976 թ․

Հեղինակը Պաոլո Կունեո
Տարեթիվ 1976 թ․

Տեսակը Չափագրություն
Հեղինակը Աշոտ Հակոբյան
Տարեթիվ 2011 թ․

Ուղղությունը ⇖ Հյուսիս-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 2011 թ․

Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 2011 թ․

Ուղղությունը ⇐ Արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 2011 թ․

Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 2011 թ․

Ուղղությունը ⇑ Հյուսիսից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 2011 թ․

Ուղղությունը ⇒ Արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 2011 թ․

Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 2011 թ․