Սբ. Մինաս Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Մինաս Եկեղեցի

ԼՂՀ / Շահումյան / Բուզլուխ

Տեղադրություն

Գտնվում է գյուղամիջում (N 40՛24՛53.92՛՛, E 046՛26՛05.61՛՛, ծ. մ. 1350 մ):

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 34:

Պատմություն

Եկեղեցու նախնական շենքի հիմնադրման վերաբերյալ պատմական տեղեկություններ հայտնի չեն:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 34:

Այն հանգամանքը, որ 1840-1850-ական թվականներին և մինչև 1893 թ. մի քանի վավերագրերում եկեղեցին հիշվում է Սբ. Հովհաննես, իսկ 1880-ական թթ.՝ արդեն Սբ. Մինաս անվամբ, թույլ է տալիս եզրակացնելու, որ այդ ընթացքում եկեղեցին հիմնովին վերակառուցվել է, ուստի և օծվել նոր՝ Սբ. Մինաս անվամբ:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 305, թ. 47 և ց. 18, գ. 33; ֆ. 56, ց. 12, գ. 531-533, 538, 542; ֆ. 56, ց. 1, գ. 8889, թ. 196:
Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 251:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 34:

Ըստ ականատեսի վկայության՝ 1880-ական թվականների վերջերին շինությունը դեռևս փայտածածկ էր:

Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 251:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 34:

Ինչ վերաբերում է վերաօծվածի տեղում կառուցված ներկայիս քարաշեն եկեղեցուն, ապա այն 1910-ական թթ. սկզբների շինություն է. «Ունէին մի հին և խարխուլ եկեղեցի, քանդել են և տեղը նորն են շինում»:

Պ. Տ. Պ., Թղթակցություն, «Հորիզոն», 1910, N 193, 2 սեպտեմբերի, էջ 3:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 34:

1928 թ. եկեղեցին փակվել է: Խորհրդային տարիներին ծառայել է որպես հացահատիկի մթերանոց և ենթարկվել որոշ ձևափոխությունների: Մասնավորապես քանդել են բարձր բեմը և այն հավասարեցրել աղոթասրահի հատակի մակարդակին:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 409, ց. 1, գ. 2658, թ. 12:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 34:

Ճարտարապետություն

Հորինվածքով եռանավ բազիլիկ է` կառուցված համակ սըրբատաշ, սպիտակադեղնավուն քարերով (արտաքին չափերն են՝ 16,85 x 9,20 մ):

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 34:

Քահանա

Բուզլուխ գյուղում պաշտոնավարած ծխատեր քահանաներից հայտնի են ներքոնշյալները. Հովհաննես Հակոբքևխյան Մելքոնյանց (ծնվ. 1806 թ.). քահանա է ձեռնադրվել 1827 թ. դեկտեմբերի 2-ին Գանձասարի վանքում: Ուսանել է քահ. Սիմոն Տեր-Բարաղամյանի մոտ: Քահանայագործել է 1827 թ.-ից մինչև մահը՝ 1871 թ.: Հովվում էր նաև հարևան Մանաշիդ գյուղին: 1857 թ. ուներ 8 զավակ` Ահարոն, Մկրտիչ, Կարապետ, Սարգիս, Գևորգ, Գալուստ, Մարիա և Սոնա:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 12, գ. 538, գ. 531-533, 538, 542:
Տե՛ս նաև Վաւերագրեր Վաւերագրեր հայ եկեղեցու պատմութեան, գիրք Թ, Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմը (1813-1933 թթ.), Երեւան, 2001, էջ 210:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 34:

Հայտնի է, որ 1872 թ. բնակիչները ցանկանում էին գյուղի համար քահանա ձեռնադրել հանգուցյալ տեր Հովհաննեսի որդուն՝ դպիր Ահարոնին (ծնվ. 1840 թ.):

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 6128, թ. 1 և ց. 12, գ. 542:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 35:

Մինաս Հակոբքևխյան Մելքոնյանց (ծնվ. 1825 թ.) քահանան հովվում էր 1871-1874 թթ.:

«Արարատ», 1871, Ը, էջ 484: 1873, ԺԲ, էջ 486:
Տե՛ս նաև Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 93, ց. 1, գ. 384, թ. 129: Ուներ 3 որդի` Մովսես, Զաքար և Արշակ: Ղահրամանյան Կ., Օջախի գիրք. հողը կանչում է, հ. Բ, Երևան, 2005, էջ 88:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 35:

1893 թ. Հովհաննես քհն. Մելքոնյանցը, Մինաս Հակոբքևխյան Մելքոնյանցը և Կյուրեղ Մելքոնյանցն արդեն հանգուցյալ էին: Նույն թվականին գյուղն ուներ մեկ քահանա:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 8889, թ. 196-197:
Վավերագրեր հայ եկեղեցու պատմության, գիրք ԺԹ, Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմը, հ. Բ, Երևան, 2017, էջ 335:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 35:

ԺԹ դարի 90-ական թթ. բնակիչների հոգևոր պետքերը հոգում էր Նոր Պարիսի քահանան:

Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 251:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 35:

1910 և 1912 թթ. քահանա չուներ:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 11139, թ. 227 շրջ.:
Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 11608, թ. 361 շրջ.:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 35:

1893 թ. դպիրներն էին 53-ամյա Ահարոն Տեր-Հովհաննիսյան Մելքոնյանցը և 65-ամյա Մելիքսեդեկ Հակոբքևխյան Մելքոնյանցը:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 8889, թ. 196:
Տե՛ս նաև Ղահրամանյան Կ., Օջախի գիրք. հողը կանչում է, հ. Բ, Երևան, 2005, էջ 97-98:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 35:

Ուղղությունը ⇘ Հարավ-արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1987 թ․

Տեսքը ներքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1987 թ․

Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1987 թ․

Տեսքը ներքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան

Տեսակը Չափագրություն
Տարեթիվ 1987 թ․

Սբ. Մինաս եկեղեցու հատակագիծը (չափ.՝ Ս. Կարապետյանի, 1987 թ.)

Տարեթիվ 1987 թ․