Չարեք Բերդ :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Չարեք Բերդ

Ադրբեջան / Հյուսիսային Արցախ / Գետաբեկ / Գետաբեկ

Տեղադրություն

Գտնվում է Շամքոր (Չարեք) և Գետաբակ գետերի միախառնման տեղում, հրվանդանաձև երկարած լեռնաճյուղի ապառաժ վերջավորության, ծովի մակերևույթից 1110 մ բարձրության վրա (գետափից ունի 100 մ բացարձակ բարձրություն):

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 118:

Պատմություն
1206 թ․

Զաքարյան իշխանները 1206 թ-ից հետո «...ի վեցհարիւր յիսուն և հինգ թուին առին զԿարս՝ թագաւորին և ապա զԳետաբակս և զՉարեքն...»: Բերդն ազատագրում է Իվանե Զաքարյանը. «Եւ մեծն Իւանէ անուանի եղեալ քաջարութեամբ՝ առնու զՉարեքն և զամենայն շրջակայս նորա և ապա ձեռն տուեալ ազգայնոյն իւրոյ՝ Վահրամայ որդւոյ Զաքարիայ...»: Պատմական այս անցքերին է վերաբերում 1224 թ. «...եւ ի տերութեան Այրարատեան նահանգին եւ Խաչենոյ, մինչ ի կողմանս Չարեքին աթաբակ Իվանէի...» հիշատակությունը:

«Հաւաքումն Պատմութեան Վարդանայ վարդապետի», Վենետիկ, 1862, էջ 138, 140:
Տես նաև՝ Յովհաննէսեան Հ. Մ., Հայաստանի բերդերը, Վենետիկ, 1970, էջ 509-510:
«ԺԳ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», կազմեց` Մաթևոսյան Ա., Երեւան, 1984, էջ 140:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 118:

Ի թիվս Հայաստանի բազմաթիվ այլ բերդերի՝ Չարեքը գրավում են մոնղոլները. «...Ղատաղա նոյինն՝ զկողմանս Չարեքին, զԳետաբակուց և զՎարդանաշատու...»: Այս մասին վկայություն ունի նաև Գանձակեցին. «...ի Չարեքն և ի Գետաբակս...»:

«Հաւաքումն Պատմութեան Վարդանայ վարդապետի», Վենետիկ, 1862, էջ 144:
Կիրակոս Գանձակեցի, Պատմութիւն Հայոց, աշխատասիրությամբ` Կ. Մելիք-Օհանջանյանի, Երևան, 1961, էջ 243:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 119:

Հետագա դարերում բերդի մասին աղբյուրների լռությունը հուշում է, որ մոնղոլների գրավումից հետո բերդի ռազմավարական նշանակությունն այլևս չի վերականգնվել:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 119:

Նկարագրություն
19 դ․

ԺԹ դարավերջին Չարեք բերդ են այցելել տեղագիր մի քանի հեղինակներ, որոնք, սակայն, բավարարվել են ամենահամառոտ, մինչև իսկ հպանցիկ նկարագրություններով: Ահա դրանցից մեկը. «Վանքից դէպի Գանձակ տանող ճանապարհի վրայ, երկու վերստաչափ հեռաւորութեամբ, նոյն Շամխոր կարկաչահոս գետի վրայ, շատ բարձր, նոյնպէս անտառապատ ապառաժի վրայ, երևում է բարձր աշտարակներով և ամբողջովին թրծած կարմիր աղիւսով շինուած բերդը ահագին տարածութեամբ պարիսպներով, որին կոչում են Շամխորի բերդ՝ գետի անունով, իսկ թուրքերը՝ Մամուր կալասի...»:

Սմբատ Մ., Հնութիւններ Գետաբէկի շրջակայքում, «Նոր-Դար», 1893, N 36, էջ 2:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 119:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Ընդհանուր տեսքը` Շամքոր գետի հովտից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․