Թարգմանչաց Վանք :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Թարգմանչաց Վանք 5 դ․

Ադրբեջան / Հյուսիսային Արցախ / Դաշկեսան / Խաչակապ

Տեղադրություն

Գտնվում է գյուղից 1,5 կմ հյուսիս՝ երկու փոքրիկ ձորակների միջև՝ հարավահայաց լեռնալանջի հարթության վրա, ծովի մակերևույթից 1315 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 217:

Հիմնադրում
5 դ․

Վանքի հիմնադրումը ավանդաբար կապվում է Ե դարում Սբ. Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից Արցախում քրիստոնեական քարոզչություն ծավալելու հետ (այդտեղից էլ՝ Թարգմանչաց անվանումը): Եղել է հյուսիսարևելյան Հայաստանի հոգևոր-մշակութային առավել հայտնի ու արգասավոր կենտրոններից մեկը:

Ալիշան Ղ., Քաղաքական աշխարհագրութիւն, Վենետիկ, 1853:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 217-218:

Նորոգություն

Վանքը բազմիցս ավերվել ու վերաշինվել է: Դա ոչ միայն հստակ նկատելի է պատերի շարվածքից, այլև վկայված է ժամանակին գրի առնված մի ավանդությամբ. «...Լանկթամուրի ժամանակ այս տաճարը քանդել աւերել են, և հազիւ գետնից բարձր կանգունաձև մնացել են պատերը...»:

«Արձագանք», 1886, N 21, էջ 308:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 218:

1885 թ․

Իրականացված բազում նորոգությունների հետքերն աչքի առաջ ունենալով՝ 1885 թ. այցելուն նշել է. «...դարերի ընթացքում մի քանի անգամ կործանուել և վերստին նորոգուել է և ամեն մի նորոգութեան ժամանակ կորցրել է իւր հնութեան մի մասը: Ներկայումս եկեղեցու սեղանի կողմը, որ ինչպէս երևում է իւր սկզբնական դիրքը պահպանել է, աւելի մեծ է. այնուհետև տասներորդ դարի սկզբին (1029 թ.) նորոգութեան ենթարկուելով դասը և ժողովրդեան կանգնելու տեղը աւելի նեղ ու փոքր դիրք են առել»:

«Արձագանք», 1885, N 4, էջ 55:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 218:

Պատմություն

Վանքի միակ եկեղեցին օծվել է Սբ. Սահակ-Մեսրոպի անվամբ:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց.14, գ. 205, թ. 231-232:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 218:

Նորոգություն
1872 — 1890 թթ․

Հայտնի է, որ 1872-1890 թթ. վանքի վերանորոգման համար հավաքված գումարը կազմել էր 9116 ռ., իսկ ծախսը՝ 9880 ռ., մինչդեռ աշխատանքների ավարտման համար անհրաժեշտ էր ևս 15.000 ռ.: Անդրադառնալով անավարտ մնացած աշխատանքների կարևորությանը՝ 1888 թ. մասնակից լինելու հայց էր ուղղվել ժողովրդին:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 31, թ. 97:
«Նոր-Դար», 1888, N 109:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 218:

Նկարագրություն
1880 թ․

Հակառակ վերոնշյալին՝ 1880-ական թվականներին ժամանակակիցը հիացմունքով է խոսել վանքի բարեկարգ վիճակի մասին. «Երբ ճանապարհորդը, անցնելով հարուստ ու զուարճալի լեռնադաշտերից, ճոխ անտառներից և փարթամ վարելահողերից, մոտենում է այն ձորագլխին, որին ներկայ խնամակալը Արջաձոր է անուանել, նորա առաջ, բարձրաւանդակի լանջին, ձորի բերանում, գրաւիչ կերպով պատկերանում է ս. Թարգմանչաց վանքը, շրջապատուած մաքուր ու վայելչաշէն բնակարաններով, պարտէզներով, խոտհարքներով, արտերով և նորաբոյս անտառով: ...Խնամակալի (հայ վաճառական-արդյունահանող Ներսես Տեր-Ներսիսյանց - Ս.Կ.) բացառիկ ջանքերով և թէ իրան ու թէ այլ բարեմիտ անձանց նուէրներով ս. Թարգմանչաց վանքը ներկայումս ունի մի բնակարան չորս ընդարձակ սենեակից բաղկացած, երկու նախասենեակ և մի կրաշէն ներքնատուն: Այդ բնակարանին կից կայ վանահոր կացարանը՝ մի ընդարձակ ու վայելուչ սենեակ, որի նմանը ս. էջմիածնայ սրբազան եպիսկոպոսներից քիչերն ունին գուցէ: ...Ինքը եկեղեցին էլ շատ վայելուչ զարդարած ու նորոգած է. նա ունի երկու գաւիթ, ներքին և արտաքին. արտաքին գաւթի մէջ է անասնատունը: Վանքին կից ընդարձակ պարսպապատի մէջ, նոր սկսվում է պարտէզ շինուել. պարտիզի վերին մասում դուրս է բերած պարտուական աղբիւր՝ գեղեցիկ աւազանով...»:

«Արձագանք», 1885, N 4, էջ 55:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 218:

1890 թ․

Շուրջ 10 տարի անց (1890-ական թվականներին) վանքի հերթական այցելուն նշել է. «Վանքն ունի ամուր շրջապարիսպ, ութ խուց, պարտէզ, մեղուանոց, կամուրջներ և պատուական աղբիւր: Իմ շրջած և տեսած բոլոր վանքերից պայծառ է վանքս: Նորոգուած է վանքս, գաւիթն, շրջապարիսպն, խուցերն, և նորինորոյ շինուած կամուրջներ: Այս բոլոր նորոգութիւները, պայծառութիւնը և վերակենդանութիւնը պարտական ենք Գանձակեցի մեծ. Ներսէս-բէկ Աբրահամեան Տէր-Ներսիսեանցին»:

Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 291:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 218:

Պատմություն
1896 թ․

Սակայն բարերար-խնամակալի մահից (1896) հետո՝ հաջորդ երկու տասնամյակներում, վանքի դերը սկսել է նվազել, որից մտահոգված՝ Էջմիածնի հոգևոր իշխանությունը որոշում է կայացրել «...Վրաստանի թեմի ժամ. կառավարիչ Տ. Եփրեմ եպիսկոպոսին կարգադրել, որ Գանձակի փոխանորդ Տ. Լևոն վարդապետը կանոնաւոր վերահսկողութիւն ունենայ Թարգմանչաց վանքի վրայ»: Տեղին է նշել, որ դեռևս 1888 թ. վեհափառին հղած մի նամակում վանքի խնամակալ Ն. Տեր-Ներսիսյանցն իր մտահոգությունն էր հայտնել Թարգմանչաց վանքի ապագա կացության առթիվ, մասնավորապես գրելով. «...ինձ աւելի և աւելի զբաղեցնում է մի ծանրակշիռ հոգս, այն է՝ արդեօք ո՞ւմ յուսով պէտք է մնան և պահպանուին այն թանկագին կարասիքը, եկեղեցական սպասները, մատենադարանը, նոր կառուցած շէնքերը և այլն. և այլն, եթէ վանահայր Թէոդորոս վարդապետն Շիրակունի վախճանի, իբրև ծերունի և հիւանդոտ մարդ, չլինի թէ մեր աշխատածը ի կորուստ և յափշտակութիւն մատնուի, որոյ օրինակը Հայոց շատ վանքերում և եկեղեցիներում տեսնվում է ի ցաւ զգացող սրտերի և ի նախատինս ազգի...»:

«Արարատ», 1913, էջ 106:
Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. Պ56, ց. 18, գ. 31, թ. 56:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 218:

Ցավոք, Ն. Տեր-Ներսիսյանցի մտավախությունն ու կանխատեսումներն իրականանում են և այն էլ ոչ թե վանահոր մահից հետո, այլ հենց նրա կենդանության ու վանահայրության օրոք:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 218:

1898 թ․

Խնամակալ Ն. Տեր-Ներսիսյանցի մահից հետո՝ 1898 թ. վանահայրը որոշ նորոգություններ ու պակաս կահ-կարասին լրացնելու նպատակով դրամական հանգանակության թույլտվության համար դիմում է Վրաստանի և Իմերեթի Հայոց կոնսիստորիային, որը, ամենայն հավանականությամբ, չի բավարարվում:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 9450, թ. 1-2:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 218-219:

Նորոգություն
1917 թ․

Վանքի եկեղեցու տանիքը 1917 թ. կարիք է ունեցել նորոգության: Անհրաժեշտ գումարը կազմել է 13. 472 ռ., սակայն մինչև 1919 թ. վանքի ավելորդ փայտեղեններն ու երկաթեղենները աճուրդով վաճառելու արդյունքում հնարավոր է եղել կուտակել ընդամենը 277 ռ.: Ուստի և Թարգմանչաց վանքը, փաստորեն, խորհրդային ժամանակաշրջան մուտք է գործել՝ արդեն կարոտ էական նորոգումների:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 1174, թ. 11, ց. 5, գ. 250, թ. 94:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 219:

Պատմություն

Այնուհետև, շուրջ 70 տարի, հինավուրց ու նվիրական վանքը ոչ մեկի կողմից չի մտաբերվել:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 219:

1980 թ․

1980-ական թվականներին, երբ առիթ ունեցանք մի քանի անգամ այցելել վանք, իսպառ անհետացած տեսանք երբեմնի դպրոցն ու օժանդակ մյուս շինությունները, գրեթե աննշմար էր շրջապարիսպը, տակնուվրա՝ գերեզմանոցը: Քայքայված, սակայն կանգուն էին Սբ. Սահակ-Մեսրոպ եկեղեցին, գավիթն ու զանգակատունը, ինչպես նաև ստորգետնյա թաղակապ մի շինություն (հավանաբար, ինչ-որ կառույցի նկուղը):

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 219:

1847 թ․

Հայտնի է, որ վանքը շրջապարսպից ներս հնուց ի վեր ունեցել է մի շարք շինություններ միաբանների և ուխտավորների համար: 1847 թ., օրինակ, եղել է «Ի պարսպին մէկ մեծ տուն և երեք փոքրագոյն սենեակք յորս մնան միաբանք»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3814, թ. 108-109.
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 225:

Նորոգություն
1902 թ․

1902 թ. վանքի սենյակների նորոգության համար վանահորը փոխանցվել է հանգանակված 220 ռուբ. գումարը: Սակայն, ինչպես երևում է 1910 թ. կազմված տեղեկագրից, վիճակը բնավ էլ չի շտկվել, այլ ընդհակառակը, սենյակները գնալով ավելի ու ավելի են խարխլվել. «...գտայ քայքայւած հացատան և խոհանոցի տանիքները, միւս սենեակները խարխալած, կեղտոտ, որոնք կարօտ են վերանորոգութեան, իսկ այժմ անհրաժեշտ է կարգել խիստ հսկողութիւն, որպէս զի գէթ կործանումից ազատ մնայ»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. Պ56, ց. 18, գ. 435, թ. 37:
Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 775, թ. 11:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 226:

Վանահայր
1764 թ․

Իսրայել եպիսկոպոս. հիշվում է 1764 թվականին:

Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ Զ:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 226:

1781 թ․

Եփրեմ վարդապետ. վախճանվել է 1781 թվականին: Տապանաքարը գտնվում է Թարգմանչաց վանքի գավթի մեջ:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 226:

1800 թ․

Սամուել եպիսկոպոս. հիշվում է 1800 թ.: Նրա օրոք կառուցվել է գավիթը: Նույնպես թաղված է եղել գավթի ներսում, սակայն տապանաքարը չենք գտել:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 226:

1830 — 1852 թթ․

Գրիգոր վարդապետ Տեր-Հովհաննիսյանց. վանահոր պաշտոնը, համաձայն տապանագրի, վարել է 1830-1852 թթ.: Նրա օրոք վանական ունեցվածքի նկատմամբ կատարվել են ապօրինություններ: Ի դեպ, 1839 թ. Գրիգորը տակավին աբեղա էր:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 457, թ. 8:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 226-227:

1860 թ․

Երկու վարդապետ. հիշվում են 1860 թվականին:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3833, թ. 112-113:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 227:

1867 թ․

Թեոդորոս վարդապետ Շիրակունի. 1867 թ. վանահայր է կարգվել հոգևոր իշխանությանն ուղղած խաչակապցիների երկու խնդրագրերի հիման վրա (մինչ այդ Նոր Բայազետ գավառի Վանեվանքի հոգևոր առաջնորդն էր): Նրա օրոք մեծացել է վանքի դերն ու հեղինակությունը: 1872 թ. վանքում բացվել է դպրոց, կառուցվել ուսումնարանի շենք, իրականացվել են վանքի նորոգման տևական ու մեծածավալ աշխատանքներ: Դասավանդել է վանքի դպրոցում, գրել է աշխատություններ, կատարել թարգմանություններ, աշխատանքներ է տարել վանքի կալվածքի պահպանման ուղղությամբ: 1898 թ. կաթողիկոսի կոնդակի համաձայն՝ վարդապետին արտոնել էր մինչև իր կյանքի վերջը մնալ Թարգմանչաց վանքում. «Պատւիրեմք վիճակային կոնսիստորիային կարգել ցկեանս վանահայր վանացն Թարգմանչաց Խաչակապու զտէր Թէոդորոս վարդ. Շիրակունի»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 31, թ. 56-58:
Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 775, թ. 10:
«Արարատ», 1884, էջ 420-421:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 227-228:

1910 թ․

Հայտնի է, որ 1910 թ. Թեոդորոս վարդապետը զառամյալ վիճակում դեռևս վանքի առաջնորդ էր: «Վանահայր Շիրակունի վարդապետը ներկայումս ինքը կարօտում է խնամակալութեան և ոչ թէ այսպիսի մի վանք թողնել նրա խնամքին, որ հասցրել է այսպիսի ցաւալի դրութեան»,– նկատել է ժամանակակիցը:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 775, թ. 10, 13:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 228:

1917 թ․

Հովհաննես քահանա Տեր-Եղիազարյանց. հիշվում է 1917-1919 թթ.՝ որպես ժամանակավոր վանահայր: Միաժամանակ նա Խաչակապ գյուղի ծխական քահանան էր: Նրա օրոք նախատեսվում է նորոգել եկեղեցու տանիքը. նախահաշիվը կազմել է ինքը:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 1174, ց. 5, գ. 250, թ. 94:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 228:

Պատմություն
1904 թ․

Վանքի շարժական ունեցվածքը. 1904 թ. վախճանված Կ.Պոլսի պատրիարք Մելքիսեդեկ արքեպիսկոպոս Մուրադյանի կտակի համաձայն՝ Թարգմանչաց վանքին էր ուղարկվել հանգուցյալի զգեստը: Հայտնի է, որ 1924 թ. փետրվարի 7-ին Գանձակի Հայոց առաջնորդ Լևոն եպիսկոպոսը բողոքել էր Էջմիածնի հոգևոր խորհրդին՝ գյուղի գործկոմի կողմից Թարգմանչաց վանքի եկեղեցական իրերը վաճառելու համար. «Խաչակապ գյուղի գործկոմը ինքնագլուխ բերել է գյուղ Ս. Թարգմանչաց վանքի պղնձե կաթսաները, խալիչաները, ժամացույցը, շենքերի տախտակները, որոնցից վաճառել է 75 միլիոն ռ. մինչև 1923 թվի փետրվարը»:

«Արարատ», 1904, էջ 739:
«Վավերագրեր Հայ եկեղեցու պատմության» (1921-1938 թթ.), Երևան, 1994, էջ 46:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 228-229:

Կալվածքներ
19 դ․

Թարգմանչաց վանքն ավանդաբար տիրապետել է ընդարձակ կալվածքների: Սակայն, դրանց զբաղեցրած սահմանների, տնտեսական կացության և եկամուտների մասին որոշակի տվյալներ պարունակող վավերագրերը ԺԹ դարից ավելի հին չեն:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 229:

1840 — 1860 թթ․

Հայտնի է, որ 1840-1860-ական թվականներին Տեր Մովսես քահանա Եպիսկոպոսյանցը վանքապատկան կալվածքներից ապօրինաբար նվիրել էր իր ազգականներին:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 31, թ. 56-58:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 229:

Վանքապատկան անտառի անխնա շահագործման հետևանքով ստեղծված կացությանը տրվել է ահա այսպիսի գնահատական. «աւելի արօտատեղի կարող է լինել, որովհետև ծառերը առաջուց անխնայ կոտորած լինելով, այժմ թփերով է ծածկուած միայն»:

«Արձագանք», 1885, N 4, էջ 55:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 229:

Վանական կալվածքների բարձիթողի վիճակը առաջացրել է և՛ գյուղացիների և՛ հոգևոր իշխանությունների արդարացի դժգոհությունը:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 229:

1872 թ․

Վանահայր Թեոդորոս Շիրակունին, 1872 թվականից վանքի խնամակալ նշանակված Ներսես Տեր-Ներսիսյանցի հետ միասին, մեծ աշխատանքներ է տանում վանքապատկան կալվածների պահպանման ուղղությամբ: Նրանց ջանքերով հնարավոր է եղել պահպանել «183 դեսիատին հող, որի մեջ կայ՝ վարելահողեր, խոտհարք և անտառ»: Իրականացվել են նաև անտառի վերականգման աշխատանքներ:

«Արձագանք», 1885, N 4, էջ 55:
«Արձագանք», 1885, N 21, էջ 308:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 229:

1880 թ․

Կալվածական եկամուտը (վարելահողերից, արոտատեղերից և պարտեզից) 1880 թ. կազմել է 451 ռուբլի:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 31, թ. 98:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 229:

1886 թ․

1886 թ. վանքապատկան են հիշվում վարելահողեր, բանջարանոց, նաև 5 սենյակ:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. Պ56, ց. 18, գ. 138, թ. 100-101:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 230:

1890 թ․

Հակառակ ձեռնարկված միջոցներին՝ վանքապատկան կալվածքի սահմանները (վարելահող, անտառ) դարձյալ կրճատվել են և 1890 թ. կազմել 10 դեսյատին:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 31, թ. 56-58:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 230:

1901 թ․

1901 թ. վանքի անշարժ ունեցվածքը բաղկացած էր մի այգուց, վարելահողից և 5 սենյակից:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 14, գ. 205, թ. 231-232:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 230:

1910 թ․

1910 թ. կազմված տեղեկագրի համաձայն՝ վանքի անվեճ կալվածքը կրճատվել էր մինչև 92 դեսիատին (30-ը՝ վարելահող, 30-ը՝ արոտատեղի, 32-ը՝ անտառ) և այն էլ գտնվում էր բարձիթող վիճակում:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 775, թ. 11:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 230:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Հովհաննես Զաքարյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Ուղղությունը ⇑ Հյուսիսից
Հեղինակը Հովհաննես Զաքարյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Ուղղությունը ⇗ Հյուսիս-արևելքից
Հեղինակը Հովհաննես Բադալյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Թարգմանչաց վանքի եկեղեցու արևելյան ճակատը

Տեսակը Չափագրություն
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր

Հատակագիծ

Տեսակը Լուսանկար
Տարեթիվ 1911 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Թարգմանչաց վանք. թմբուկը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Վեղարի վայր ընկած խնձորակը:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հեղինակը Վ. Տասկաև
Տարեթիվ 2011 թ․