Վանք :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Վանք

Վրաստան / Ջավախք / Ախալքալաք

Արձանագրություն, Վրաց Մեսրոպատառ, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Վարձունյաց վանական համալիրի գլխավոր տաճարին կից` գավթի դռնից վեր, պահպանվել է բյուզանդածես խորանի (տրապեզի) կանգնեցմանը վերաբերող վրաց մեսրոպատառ հետևյալ արձանագրությունը.
†. ყ(ოვლა)დ წ(მიდა)ო ვ(ა)რძ(იი)სა ღ(მრთი)ს მშობელო, ადიდე ორთავე შინა ს(უ)ფ(ე)ვ(ა)თა დიდსა ამის ტრ(ა)პ(ე)ზისა აღმშ(ე)ნ(ე)ბ(ე)ლი, პ(ა)ტრ(ო)ნი ივანე, ას(უ)ფ(ე)ვე და ც(ო)დვ(ა)ნი მ(ა)თნი შ(ეუნდ)ნ(ე)ს ღ(მერთმა)ნ, ა(მე)ნ. Թարգմ. Ո՜վ ամենասուրբ Վարձունիքի Աստվածածին, փառավորիր երկու տերություններում այս մեծ խորանի շինող տեր Իվանեին, արժանանա արքայությանը, և նրա մեղքերն Աստված թողնի. ամեն:

ცისკარიშვილი ვ., նշվ. աշխ., էջ 115; “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი”, էջ 119: Տարընթերցում. «ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი»- ում՝ შეუნდოს: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 484-485: Ծանոթ. Մ. Բրոսսեն այս արձանագրությունը չի հրատարակել: Կ. Մելիտաուրին և Վ. Ցիսկարիշվիլին արձանագրության մեջ հիշված Իվանեին նույնացնում են 1391-1444 թթ. ապրած Իվանե աթաբեկին՝ վիմագիրը թվագրելով նրա կյանքի տարիներով (მელიტაური კ., შოშიაშვილი ნ., ხანთაძე შ., ჯამბურია გ., ვარძია, თბილისი, 1955, էջ 80): Կ. Մելիտաուրին նշել է, որ այդ արձանագիր քարն այսօրվա տեղում է հայտնվել հոգևորական Գ. Պոպոնդապուլոյի ղեկավարությամբ ԺԹ դ. 60-ական թթ. Վարձունիքի վանական համալիրում ընթացած վերականգնողական աշխատանքներից հետո, ուստի դրանից մեկ տասնամյակ առաջ հնավայրն այցելած Մ. Բրոսսեն այն տեսնել չէր կարող (მელიტაური კ., შოშიაშვილი ნ., ხანთაძე შ., ჯამბურია გ., նշվ. աշխ., էջ 80):

Տեսակը Գրչանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Նշված չէ

Արձանագրություն, Վրաց Մեսրոպատառ, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Գլխավոր եկեղեցու խորանի կամարին, ներքուստ Հիսուս մանկանը ձեռքերին պահած Սբ. Աստվածածնի որմնանկարի կողքին պատկերված թագն ու լուսապսակ կրող մարդու գլխի աջակողմում.
ყ(ოვ)ლისა აღმოსავლეთისა მეფეთა | მეფე გიორგი, ძე დემეტრე | მეფეთა მეფისა : მ. Թարգմ. Ողջ արևելքի արքայից արքա Գիորգի. արքայից արքա Դեմետրեի որդի:

Brosset M., Mélanges asiatiques. t. II, 2e et 3e1, St. Pétersburg, 1854, էջ 292-293: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 485: Ծանոթ. արձանագրության մեջ հիշատակված են Գիորգի Գ-ն (1156-1184 թթ.) ու նրա հայր՝ Դեմետրե Ա-ն (1125-1156 թ.):

Տեսակը Գրչանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Նշված չէ

Որմնանկար

Սբ. Աստվածածնի որմնանկար

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 485:

Արձանագրություն, Վրաց Մեսրոպատառ, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Թագավորի որմնապատկերի կողքին պահպանվել է Սբ. Աստվածածնին եկեղեցու մանրակերտն ընծայող արքայազնի որմնանկարը՝ աջակողմում վրաց մեսրոպատառ հետևյալ արձանագրությամբ.
ყ(ოვ)ლისა აღმოსავლეთისა | მეფეთა მეფე შვი[ლი] | ძე გ(იორ)გ[(ი)სი] თამარ ჩ(ემ)ი შვ(ი)ლი შეძელცსმცა. Թարգմ. Ողջ արևելքի արքայից արքա Գիորգիի դուստր Թամար, որը երկարակյաց լինի՜:

Brosset M., Mélanges asiatiques. t. II, 2e et 3e1, St. Pétersburg, 1854, էջ 292-293: Ծանոթ. Մ. Բրոսսեն թարգմանել է. «Le roi des rois de tout l’orient; Thamar; née du roi Giorgi: Que ჯe porte bonheur à mon fils!»: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 486: Արձանագրությունում հիշատակված անձինք են՝ Վրաստանի Գիորգի Գ-ի (1156-1184 թթ.) և նրա դուստր Թամար թագուհին (1184-1213 թթ.):

Տեսակը Գրչանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Նշված չէ

Որմնանկար

Թագավորի որմնապատկերի կողքին պահպանվել է Սբ. Աստվածածնին եկեղեցու մանրակերտն ընծայող արքայազնի որմնանկարը:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 486:

Արձանագրություն, Վրացերեն, Ներկագիր, Հիշատակագրություն

Վարձունիքի որմերից մեկին պահպանվել է ներկով կատարված մեկ այլ վրաց մեսրոպատառ արձանագրություն.
ჰოე, ღმრთისა დედაო, მიითუალე ... მსახურება ჩემ მიერ მონისა შენისა რატი ... და ქართლისა ერისთავისაგან, რომელმან ვიგულიმოდგინე და მოხატვით აღვამკვე წმიდაჲ ესე ტაძარი დიდებისა შენისაჲ და ნაცვალმაგე წინასშე ძესა შენსა და ღმერთსა ჩუენსა დღესა მას დიდსა საშჯელისასა და ამას სოფელსა შინა ძეთა ჩემთა თანა მცველადა და მფარველ მექმენ. Թարգմ. Օ՜հ, Մա՜յր Աստուծո, նայիր ... իմ՝ քո ծառա Ռատի ծառայությանը... և Քարթլիի իշխանից (ერისთავი), որը... և նկարելով զարդարեցի քո փառքի այս տաճարը և դրա փոխարեն օգնական և պահապան եղիր ինձ ու այս աշխարհում [ապրող] իմ որդիներին քո Որդու և մեր Տիրոջ առջև մեծ դատաստանի այն օրը:

“ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი”, էջ 118: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 486: Ծանոթ. հրատարակվում է ըստ «ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი»- ի: Թվագրվում է 1184-1185 թթ-ով: