Սբ. Սարգիս Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Սարգիս Եկեղեցի 11 — 12 դդ․

Իրան / Խոյ / Խոյ

Պատմություն
1959 թ․

1959 թ. հիշատակվում է Հայկ Աճեմյանի անտիպ օրագրում:

Հայկ Աճեմյանի անտիպ օրագիր, 27 օգոստոս, 1959, էջ 16:

1903 թ․

«Խոյ քաղաքի բերդից դուրս, Թաղում` կայ մի հին եկեղեցի. մի քարի վրայ եղած արձանագրութիւնը վերաբերում է միայն նորոգութեանը, իսկ եկեղեցին համարւում մի քանի հարիւր տարուայ արդիւնք»:

«Մուրճ», 1903, N 11, էջ 57:

Ճարտարապետություն
11 — 12 դդ․

«... եկեղեցին 11-12-րդ դարի կառուցւած բազիլիկա է եւ իր չափերով ու ծաւալով, ամէնամեծն է համարւում ամբողջ Իրանի տարածքում: Այն ենթարկւել է բազում աւերումների ու փոփոխութեանց եւ մի կատարեալ համադրութիւն է, իր պատերի սրբատաշ քարերով կառուցւածք է (մինչեւ մօտ 2-2.5 մետր բարձրութեամբ), ապա շինութիւնը ամբողջութեամբ լրացւած է աղիւսով, բոլոր կամարներն ու տանիքի գմբէթային ծածկոյթը, աղիւսաշէն են: Արտաքինով քառակուսի եւ հարթ ու ողորկ պատերով աւարտւած շինութիւնը, պսակւում է աղիւսաշէն համեստ մի գմբեթէով, առանց թմբուկի եւ վեղարի, որը եւ կրում է Սաֆաւեան շրջանի ազդեցութիւնը, իսկ խորանը ունի իւրահատուկ տեսք, իր ծաղկեպատկերներով եւ խաչկալի կամարով, որի աջ եւ ձախ կողմերում գոյութիւն ունեն բաւականին խոշոր աւանդատներ...»:

«Լրաբեր», թիւ 6, հոկտեմբեր, 2005, էջ 15:

Նորոգություն
2005 թ․

«Խոյի Ս. Սարգիս եկեղեցու վերակառուցման ամբողջական ծախքը եւս հոգացւել է "Միրասէ Ֆարհանգի"-ի կողմից իսկ "Միջ Թեմական Յանձնախումբը" այդ բոլորի մէջ ցուցաբերել է մասնաւոր օժանդակութիւն: Յամենայն դէպս, երեւոյթը թէ' տպաւորիչ եւ թէ' ազդեցիկ էր հայրենի մասնագէտների համար, որ այստեղ Իսլամական Հանրապետութեան տարածքում, որքան հոգածութեամբ են վերաբերւում հանդէպ քրիստոնեական կոթողներին ու խնամում դրանք»:

«Լրաբեր», թիւ 6, հոկտեմբեր, 2005, էջ 15:

Նկարագրություն
1894 թ․

«...110 տարուայ հնութիւն է, շատ խարխուլ, մի քանի դժուարաութիւնների պատճառով այս եկեղեցու շաբաթ ու կիրակի օրերը միայն ժամասացութիւն է լինում...»:

«Նոր-Դար», 1894, N 101, յունիս 16, էջ 2:

1892 թ․

«մօտաւորապէս հազար տարուան շինութիւն է և այժմ շատ խարխուլ վիճակի մէջ է...»:

«Նոր-Դար», 1892, N 209, էջ 3:

1886 թ․

«... սա մի մեծ և ահագին եկեղեցի է: Տեղացիք պատմում են թէ Գրիգոր Լուսաւորչից 7-8 տարուց յետոյ է շինվել ոչ մի արձանագրութիւն չունէր, սրբատաշ քարից է շինած, եկեղեցին ունի իր շուրջը մի քանի օրավար իրան սեփական հող...»:

«Մշակ», 1886, N 113, էջ 3:

1905 թ․

1905 թ. հիշվում է որպես հին և հոյակապ կառույց:

«Մուրճ», 1905, N 6, էջ 48-50:

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1661 թ․

«Ս. Սարգիս եկեղեցի հայոց սիւների վրայի արձանագրությունները».
Ս(ուր)բ Խաչս բ(ա)ր(ե)խ(աւ)ս է Մրղցի Թաթոսի որդի Յարութինին թվ ՌՃԺ (1661):

Հայկ Աճեմյանի անտիպ օրագիր, 27 օգոստոս, 1959, էջ 16:

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1683 թ․

«Ս. Սարգիս եկեղեցի հայոց սիւների վրայի արձանագրությունները».
Ս(ուր)բ Խաչս բ(ա)ր(ե)խօս Մինասի որդի Պետրոս ին Մրաղցի թվ ՌՃԼԲ (1683):

Հայկ Աճեմյանի անտիպ օրագիր, 27 օգոստոս, 1959, էջ 16:

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1701 թ․

«Ս. Սարգիս եկեղեցի հայոց սիւների վրայի արձանագրությունները».
Ս(ուր)բ Խաչս բ(ա)ր(ե)խ(աւ)ս Սարգսի որդի Ղուկասին թվ ՌՃԾ (1701):

Հայկ Աճեմյանի անտիպ օրագիր, 27 օգոստոս, 1959, էջ 16:

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1751 թ․

«Ս. Սարգիս եկեղեցի հայոց սիւների վրայի արձանագրությունները».
Ս(ուր)բ Խաչս յ(ի)շ(ա)տ(ա)կ է Քիրգին թ(վին). ՌՄ (1751):