Սբ. Աստվածածնի Վերափոխման Դպրոց :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Աստվածածնի Վերափոխման Դպրոց 1831 թ․

Վրաստան / Ախալցխա / Ախալցխա

Պատմություն
1831 թ․

Հիմնադրվել է 1831 թ. Եփրեմ Սեթյանի ջանքերով. «...Մխիթարեան վանատան մէջ դպրոց մը բանալ շուրջ 60 աշակերտներով: Ցաւալի է ըսել, սակայն, որ հազիւ 13 տարուան կեանք կ’ունենայ այդ յառաջադէմ հաստատութիւնը` որուն համար մինչեւ իսկ կրթարան-լսարանական ծրագիր կը պատրաստուէր»:

«Բազմավէպ», 1936, էջ 217: Այլ տեղեկության համաձայն հիմնադրվել է 1832 թ. (Иванов В., Город Ахалцих, Тифлисской губернии, “Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа”, вып. V, Тифлис, 1886; вып. VII, Тифлис, 1889, էջ 214): Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 116:

Կրթօջախն իր գոյությունը պահպանել է եկեղեցապատկան կալվածքներից ստացվող եկամուտի և ուսման վարձի (տարեկան 2 ռուբ. 40 կոպ.) շնորհիվ:

Иванов В., Город Ахалцих, Тифлисской губернии, “Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа”, вып. V, Тифлис, 1886; вып. VII, Тифлис, 1889, էջ 214: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 116:

1882 թ․

Հետագայում (1882 թ.) դպրոցի մասին նշվել է. «Ս. Վերափոխման ուսումնարանի ամենածաղկած ժամանակն էր, երբ հայր Սէթեանցը, դասատու էր այս ուսումնարանում. այդ ժամանակ դաս դաս մանկտիք անխտիր թէ՛ Լուսաւորչական և թէ՛ Հայ կաթոլիկ դիմում էին Հայր Սէթեանցի մօտ և յագեցնում իրեց ծարաւը: Երջանկայիշատակ Հայր Սէթեանցը տիւ և գիշեր աշխատում էր իր աշակերտաց և ուսումնարանի առաջադիմութեան վրայ: Հայր Սէթեանցը և Հայր Եսային առաջինը եղան, որ սերմանեցին Ախալցխայում լուսաւորութեան և ուսումնասիրութեան գաղափարի սերմը` ամեն հայ անհատի սրտում. նոցա աշակերտներից է և մեր Աղ. Արարատեանը: –Մեռաւ Հայր Սէթեանցը, նորա հետ մեր ուսումնարանը ընկաւ մի անբուժելի հիւանդութեան մէջ, որովհետեւ Վենետիկից էլ չեկան մեզ վարդապետներ»:

Էփրիկեան Ս., Պատկերազարդ բնաշխարհիկ բառարան, հ. 1, Վենետիկ, 1903-1905, էջ 60: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 116:

Եփրեմ Սեթյանի մահից հետո դպրոցը «...մնաց տիրացուներու ձեռք, և քանի մը տարի ալ փակ. միայն Տ. Սիմոն Շահինեանցի ժամանակ, Միսաք Էօքսիւզեանց ուսուցչի ձեռքով քիչ մը յառաջադիմեց»:

Էփրիկեան Ս., Պատկերազարդ բնաշխարհիկ բառարան, հ. 1, Վենետիկ, 1903-1905, էջ 60: Ի դեպ, իր ողջ պատմության ընթացքում քաղաքաբնակ սակավաթիվ վրացի կաթողիկեների հետ որևէ առնչություն չունեցող դպրոցի մասին ոմն Ն. Սուդաձե հայտարարել է. «այսպես կոչված «հայկական» կաթոլիկական խառը (աղջիկների-տղաների) դպրոց, հիմնված 1832 թվին, որը պահվում էր ուսումնարանին պատկանող հողերի եկամուտով և ուսման վարձով (տարեկան 2ռ. 40 կ.): Տասը տարիների ընթացքում այս դպրոցն ավարտել է 292 տղա և 89 աղջիկ: 1886 թվին այստեղ սովորում էր 49 աշակերտ» (Մաթևոսյան Լ., Ախալցխայի հայկական դպրոցը, Երևան, 2007, էջ 19): Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 117: