Սբ. Փրկիչ Հայ կաթոլիկ եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Փրկիչ Հայ կաթոլիկ եկեղեցի

Վրաստան / Ախալցխա / Ծղալթբիլա

Տեղադրություն

Գտնվում է գյուղի կենտրոնական մասում. «Եկեղեցին շինուած է բարձր դիրքի մը վրայ, որով աջ ու ձախը գտնուած տներուն եւ տնակներուն վրայ` կարծես թէ կիշխէ, քարաշէն եւ բաւական մեծ, կրկին դռներով ամրացուած...»:

Քօսեան Յ., Բարձր Հայք, հ. Ա, Վիեննա, 1925, էջ 83: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 214:

Պատմություն

Մինչև եկեղեցու կառուցումը գյուղաբնակներն իրենց հոգևոր կարիքները հոգում էին այդ նպատակին ծառայող մի տան մեջ, որը գտնվում էր Գոքորների հին տան տեղում:

Հակոբյան Հ., Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը, Երևան, 2002, էջ 107: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 214:

1849 թ․

Սբ. Փրկիչ քարաշեն եկեղեցու նախնական շենքը կառուցվել է հասարակության ծախսով 1849 թ., սակայն 1886 թ. հիմնովին վերակառուցվել է:

«Արձագանք», 1885, N 26, էջ 368: Տե՛ս նաև Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիզ, 1916, էջ 78: Քօսեան Յ., Բարձր Հայք, հ. Ա, Վիեննա, 1925, էջ 83: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 214:

1886 թվականին կատարվել է եկեղեցու օծման հանդեսը Սարգիս եպիսկոպոս Աբրահամյանցի և 6 քահանաների մասնակցությամբ:

Հակոբյան Հ., Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը, Երևան, 2002, էջ 112: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 216:

1938 թ․

1938 թ. եկեղեցին փակվել է և վերածվել ակումբի:

Հակոբյան Հ., Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը, Երևան, 2002, էջ 112: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 216:

Ճարտարապետություն

Ծղալթբիլայի Սբ. Փրկիչ եկեղեցին ԺԹ-Ի դարերի ընթացքում երկրամասի գյուղերում կառուցված համանման բազմաթիվ եկեղեցիների շարքում աչքի է ընկնում նախ առավել ընդարձակ չափերով (22,46 x 12,35 մ), ապա զույգ մուտքերի առկայությամբ (արևմուտքից և հարավից), ինչպես նաև հարդարանքով և առատ լուսավորությամբ:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 216:

Նորոգություն
1991 թ․

Վերջին նորոգությունն ու վերաբացումը տեղի են ունեցել 1991 թ.:

Օրացոյց հայ կաթողիկէ եկեղեցու. Հայաստան-Վրաստան, 2000, Գիւմրի, 1999: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 216:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1881 — 1886 թթ․

Հարավային մուտքի բարավորին` 1 տող.
1881-1886:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 216:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Շինարարական 1886 թ․

3 տող.
Յ(իսու)ս Փրկիչ | եկ(ե)ղ(ե)ց(իս) շ(ի)նվ(ե)ց | 1886:

Հրատ. Քօսեան Յ., Ախալցխա, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1902, մարտ, էջ 83: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 216: Ծանոթ. վերակառուցման տարեթիվ ունենք նաև 1888 թ. (Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիզ, 1916, էջ 78), սակայն կարծում ենք, ստույգ լինելու առումով առավել վստահելի է վիմագիրը:

Խաչաքանդակ, Հարթաքանդակ

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 215:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇖ Հյուսիս-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Հատված բեմի ճակատամասից:

Տեսակը Չափագրություն
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Աշոտ Հակոբյան
Աղբյուրը Գծագիր

Հատակագիծ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Լուիզա Մոսոյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Հոգևոր արարողություն Սբ. Փրկիչ եկեղեցում:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇖ Հյուսիս-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ