Ճերմակ Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Ճերմակ Եկեղեցի

Իրան / Արևմտյան Ատրպատական / Մակու / Ղարաքիլիսա

Ճարտարապետություն

Ուղղանկյուն, խաչաձև կենտրոնագմբեթ կառույց է, որն արևելքից կցվել է հին եկեղեցուն: Կառուցված է բաց, գրեթե սպիտակավուն քարով: Եկեղեցու հատակագիծն անմիջապես աչքի է ընկնում Էջմիածնի Մայր տաճարի հետ ունեցած նմանությամբ, սակայն այն տարբերությամբ, որ Էջմիածնում արևելյան աբսիդը խորանն է, իսկ այստեղ աբսիդի փոխարեն հին և նոր եկեղեցիների միացման կամարն է: Էջմիածնի Մայր տաճարը հատակագծում գրեթե քառակուսի է՝ արտաքուստ շեշտված չորս աբսիդներով, իսկ այստեղ ուղղանկյուն է` արևելք-արևմուտք ձգվածությամբ (եկեղեցու լայնությունն է 13,10 մ, երկարությունը՝ 17,10 մ, կենտրոնական նավի լայնությունը՝ 5,40 մ, մյուս երկուսինը՝ 4,38 մ, խաչաձև սյուների միջուկը՝ 1,05 մ, թևերի հատվածը՝ 0,20 մ, հյուսիսային ու հարավային աբսիդների խորությունը՝ 4,72 մ, լայնությունը՝ 3,70 մ, դեպի հին եկեղեցու բացվածքը՝ 4,64 մ): Երկուական որմնախորշեր կան երեք աբսիդներում: Հարավային պատին` մկրտության ավազանի դիմաց, կա ևս մի կիսակլոր կամարով որմնախորշ (գետնից բարձրությունը՝ 0,85 մ, երկարությունը՝ 0,75 մ, լայնությունը՝ 0,28 մ, բարձրությունը՝ 1,30 մ):

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 124, 128:

Մկրտության ավազանը գտնվում է հյուսիսային պատի արևելյան մասում` գետնից 0,90 մ բարձրության վրա (արտաքին չափերն են՝ 1,05 մ երկարություն, 0,55 մ լայնություն, 0,30 մ բարձրություն, ներքին չափերն են՝ 0,60 մ երկարություն, 0,30 մ լայնություն, 0,14 մ խորություն): Ավազանի խորշն ավարտվում է չորս շարք շթաքարե գոտիներով` մշակված սլացիկ կամարով: Ավազանին և խորշի աջ կողմում երկու արձանագրություն կա (էջ 161, արձ. ԺԶ; էջ 162, արձ. ԻԱ): Չորս սյուների արևելյան և արևմտյան ճակատներին` գետնից մոտ 2,50 մ բարձր, պահպանվել են շինարարական վիմագրեր: Արձանագրություններ կան հյուսիսարևմտյան որմնասյան ճակատին (տե՛ս սույն աշխ., էջ 160, արձ. Թ, ԺԴ; էջ 161, արձ. ԺԷ-ԺԹ): Երեք ճակատներին երեքական մեծ և արևելքից՝ հին եկեղեցու կողքերին ևս երկու նեղ լուսամուտներ կան: Այդ լուսամուտներից երեքը բացված են աբսիդներից վեր` տանիքի մակարդակով, որոնցից արևմտյանը դրսից տեսանելի է, իսկ մյուս երկուսը տանիքի հենապատի հետևում են: Եկեղեցու ներսի պատերն ու սյուներն առանց խարսխի բարձրանում են (4,75 մ) մինչև քիվ, որտեղից սկսվում են կամարները (նույն նիշի վրա է գտնվում հին եկեղեցու հյուսիսային ու հարավային ներքին պատերի կիսակլոր հորիզոնական գոտին): Սյուների առաջին քիվից 0,80 մ ավելի բարձր երկրորդ քիվն է, որտեղից սկսվում են 9,25 մ բարձրությամբ կիսաշրջան կամարները: Նրանք, իրար միանալով, կազմում են գմբեթատակ քառակուսին: Կիսաշրջան կամարների վրա նստում են ավելի բարձր սլաքաձև կամարները, որոնց անկյուններում առագաստներն են: Հնգաստիճան քիվից վեր բարձրանում է ներքուստ կլոր, արտաքուստ 12-նիստանի թմբուկն իր 12 լուսամուտներով: Թմբուկն ավարտվում է եռաստիճան քիվով սկսվող գմբեթով, որը պսակված է սրածայր վեղարով:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 128-130:

Հատակ. 1950-ական թվականներին եկեղեցու հատակը ցեմենտապատվում է` ծածկելով սյուներին կից եղած քարերի մեծ մասը: 1980-ական թվականներին հատակը պատվում է բաց մոխրագույն տրավերտին քարով: Այս քայլը ոչ միայն անհրաժեշտ չէր, այլ նույնիսկ սխալ էր, քանի որ նոր քարաշարը ծածկեց նաև արձանագրություններից մի քանիսը:

1969 թ. ամռանը Թեհրանի համալսարանի ճարտարապետության ֆակուլտետի ուսանողները, դասախոս պրն. Ֆալամաքիի ղեկավարությամբ, «ուսումնասիրության» պատրվակով և «գյուտ անելու» տենչով, առանց համարակալելու քարուքանդ են անում եկեղեցու հատակի և խորանի քարերն ու մի քանի անմիտ փորփրումից հետո հեռանում: Բարեբախտաբար, 1968 թ. վանքում եղած ժամանակ չափագրել էի հատակի քարերը, այնպես որ ավերածությունից երկու տարի հետո Սադրեդին Շիրդել վարպետը մի կերպ կարողանում է եղած քարերով նախկինի նման սալահատակել եկեղեցին... Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 130:

Ճերմակ եկեղեցու արտաքին ճակատները. Նոր եկեղեցին բաց երանգի քարով առանձնանում է մուգ մոխրագույն քարով կառուցված հին եկեղեցուց: Նոր եկեղեցու արտաքին կառուցվածքը հուշում է կառույցի ներքին ծավալահատակագծային հորինվածքը, մինչդեռ հին եկեղեցու` ներսից խաչաձև հորինվածքն արտաքինից ամփոփված է ուղղանկյան մեջ: Եկեղեցու ճակատներն ամբողջությամբ զարդարված են որմնաքանդակներով, իսկ հին եկեղեցու պատերի զարդաքանդակներն ավելի զուսպ են: Նոր եկեղեցու արտաքին ճակատները շրջանցող քիվերը պատերն ըստ բարձրության բաժանում են չորս հորիզոնական հատվածների, որոնք դասակարգված են ըստ իրենց բովանդակության: Մուգ բազալտե եռաստիճան խարսխի վրա բարձրացող պատերի առաջին հատվածն անզարդ է: Որոշ քարերի փորագրված են միայն վարպետների անունների սկզբնատառերը` «Ա», «Բ», «Գ», «Դ»: Այս հատվածում են բացված եկեղեցու երեք մուտքերը: Երկրորդ հատվածում պատը մշակված է որմնասյունակամարաշարով, որն ընդհատվում է մուտքերի վերևում: Ավելի վեր ճակատները մեջտեղում երիզում է երկշերտ հորիզոնական զարդագոտին: Սյունակամարաշարի զույգ սյուները հենվում են բարձակավոր (կոնսոլային) խարիսխների վրա, իսկ կամարների արանքում վեցթևյան սերովբեների քանդակներ են: Եկեղեցու չորս անկյուններում սյունաշարի բարձրությամբ ձգվում են ճակատները եզրերում ավարտվող առանձին սյուներ: Նրանց կից` վերևում, վեցթևյան սերովբեների փոխարեն դեմքով դեպի ճակատների անկյունները նայող մեկական հրեշտակներ են, իսկ մուտքերի երկու կողմերում կանգնած են պահապան հրեշտակներ: Կամարաշարի մեջ ներգծված են կամարաձև շրջանակներով երիզված ոչ խորը խորշեր, որոնք մշակված են տարբեր քանդակներով: Հյուսիսային և հարավային արտաքուստ հնգանիստ աբսիդների կենտրոնական նիստում` խորշի մեջ, քանդակված է ծաղկամանից սկիզբ առնող և սիմետրիկ ճյուղավորվող ծաղիկ-տերևներով զարդարված ծառ, որն ավարտվում է քառաթերթ մայր ծաղիկով: Այն ամփոփված է սրածայր կամարով ավարտվող, բուսազարդերով մշակված շրջանակով: Իսկ կից երկու նիստերում քանդակված է բույսով փաթաթված սլացիկ ծառ` առնված սլաքաձև բուսազարդ շրջանակի մեջ: Այս երեք քանդակները, որոնք խորհրդանշում են կենաց ծառը, հայ ճարտարապետության մեջ զարգացում ապրելով, հասել են ԺԹ դարաշեմին և Իրանի ղաջար մշակույթի ազդեցությամբ այս ձևն ու դրսևորումը ստացել: Աբսիդի արևմտյան նիստի խորշի կենտրոնում վարդյակ է, որից վեր երկգլխանի արծվի քանդակն է, իսկ արևելյան նիստում արծվի փոխարեն հովազի և ձիու բարձրաքանդակներն են: Արևմտյան աբսիդի եզրային նիստերում` վարդյակից վեր, մեջքից ծագող արեգակով նստած առյուծն է` «Շիրոխորշիդը», որը դարեր շարունակ եղել է Իրանի պետական խորհրդանիշը:

Քանդակների վերաբերյալ ֆրանսիացի հետազոտողը նշել է, որ այսքան շքեղ հարդարանքը քիչ է ընդունված հայերի մեջ և շատ լավ արտացոլում է հիմնողի` Սիմեոնի փառասիրությունն ու իշխանատենչությունը: Նա ծնունդով Վանա լճի ափերից էր և պետք է որ նախանձեր Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցու շքեղությանը: Որոշ նշաններից (բուսազարդերով գոտին, ռազմիկ սրբերի պատկերները) կարելի է հասկանալ, որ նա ցանկացել է ընդօրինակել այն: Բացի իր երևելի ոգեշնչողից` Գագիկ թագավորից, նա օգտվում էր արվեստի բազմաթիվ մարդկանց օգնությունից, որտեղից էլ գալիս է գործի հավաքական, կոսմոպոլիտ ոճը, որտեղ միավորված են աշխարհիկ թեմաներ, գյուղական տեսարաններ կամ այնպիսիք, որոնք վերցված են իրանական և քրդական լեգենդներից, կրոնական թեմաներ ոչ միայն քրիստոնեական, ինչպես` մարգարեների, ռազմիկ սրբերի, Իսրայելի թագավորների պատկերները, այլ նույնիսկ մահմեդական, ինչպես` Ալ-Բուրակը` մարգարեի գրաստը: Դեկորատիվ քանդակները, ծաղիկները, կիպարիսները կամ իրանական ժողովրդական բանահյուսությունից վերցված տեսարանները լավ որակի գործեր են, և հավանական է, որ դրանց կատարողները իրանցիներ են եղել` կրթված զենդական փայլուն դպրոցում, որը ծաղկում էր Շիշրազի շրջանում ԺԸ դ. վերջին: Ի հակադրություն սրանց` քրիստոնեական հարթաքանդակները բավականին միջակ են կատարված, և պատկերագրության մեջ արտացոլված է ենթակարգություն` արևմտյան ազդեցությամբ, սակայն այս վերջին կետը չի վերաբերում Թադեոս առաքյալի վանքի քանդակագործներին: Ի դեպ, ԺԷ և ԺԸ դդ. ամբողջ հայկական արվեստն էր ենթարկվում այդ ձևին (Thierry M., Monuments arméniens du Vaspurakan, Paris, 1989, p. 495): Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 130, 132, 136-138:

Եկեղեցու հյուսիսարևելյան և հարավարևելյան ճակատների խորշերում ագուցված է երկու խաչքար, որոնցից մեկը ներփակված է երկրաչափական, մյուսը` բուսական զարդագոտիով: Երկուսն էլ մշակված են կենաց ծառից սկիզբ առնող խաչերով: Խաչերից մեկի չորս անկյուններում վարդյակներ են, իսկ մյուսում` չորս ավետարանիչների քանդակներ: Խաչքարերից ցած փորագրված են արձանագրություններ: Այսպիսի մեկական խաչքարեր կան արևմտյան ճակատի եզրային խորշերում: Հարավային և հյուսիսային մուտքերի խորշերի մեջ մի կողմում հեծյալ Սբ. Սարգիսն է` ձիու գավակին նստած իր որդու` Մարտիրոսի հետ, իսկ մյուս կողմում վիշապին նիզակահարող հեծյալ Սբ. Գևորգն է: Այս քանդակներից ցած կան արձանագրություններ: Կամարաշարի վերևում զարդագոտու ներքևի շերտը մշակված է բուսազարդերով, իսկ վերևինը` բուսազարդերով միացված աստվածաշնչյան և աշխարհիկ պատկերաքանդակներով: Այդ շերտում հյուսիսային և հարավային աբսիդների կենտրոնում մարդ-արարչի դեմքով արևն է քանդակված, որը նախաքրիստոնեական շրջանից փոխանցված ու դարեր պահպանված կյանքի խորհրդանիշն է եղել: Արևին հաջորդում են հետևյալ տեսարանները` վիշապի հեքիաթային կերպարանքներով կենդանին` բերանի մեջ եղջերու, մի մեծ քարի առջև մուրճը ձեռքին ծնկաչոք մարդ, մի զինվոր, որ մի ձեռքով նիզակը, մյուս ձեռքով թամբած ձիու սանձն է բռնել, մի սիրամարգ, իսկ մյուս կողմում հովազն է՝ որսը հոշոտելիս, մի մարդ` ձեռքը մեկնած գահին բազմած իշխանավորին: Աբսիդից հարավ և հյուսիս ընկած զարդագոտիներում պատկերված են` գետնին նստած ուղտ, գրկախառնված երկու մերկ անձնավորությունների քանդակներ (որոնք հավանաբար Ադամի ու Եվայի պատկերներն են), հրացանը երկու եղջերուներին ուղղած որսորդ, եկեղեցի, կով ու հորթ, առասպելական թևավոր առյուծ, որին եկեղեցու անկյունադարձին հաջորդում են երկու սրամարտող զինվորներ (կեռ թուրն ու կլոր վահանը ենթադրել են տալիս, որ այստեղ ներկայացված է պարսիկ առասպելաբանության հեղինակ Ֆիրդուսու «Շահնամե»-ի երկու հերոսների` Ռուստամի և Զոհրաբի մենամարտի դրվագը): Եկեղեցու արևելյան պատին քանդակված են երկու խոյեր, իսկ արևմտյան պատին՝ աստվածաշնչյան Հովհանին կուլ տվող կետ-ձուկ: Զարդագոտին շարունակվում է դեպի արևմուտք, ուր պատկերված են ետևի ոտքերին կանգնած արջ ու նրա առջև ընկած մարդ, ապա ալիքների վրա տատանվող առագաստանավ: Եկեղեցու այս հատվածում քանդակները մասամբ հողմահարված ու վնասված են, որի հետևանքով որոշ պատկերներ անհասկանալի են դարձել: Հորիզոնական զարդագոտուց վեր` երրորդ հատվածում, հին եկեղեցուց մինչ զանգակատուն սյունաշարը պատը բաժանում է 16 մասի, որից 13-ում սրբերի քանդակներն են, իսկ 3-ում` լուսամուտները: Զարդասյուների խոյակներից ներքև քանդակված են աջ ու ձախ թեքված կեռ կտուցներով արծվի գլուխներ, իսկ ներքևում` սյուների միջև, մարդու կամ կենդանիների քանդակներ են: Հյուսիսային ճակատի արևելյան առաջին քանդակը Դավիթ թագավորինն է՝ թագը գլխին և քնարը ձեռքին: Եկեղեցու հարավային աբսիդի կենտրոնում Գրիգոր Լուսավորչի քանդակն է, իսկ հյուսիսայինում` Մարիամ Աստվածածինը: Արևելյան ճակատի հյուսիսում եկեղեցու շինարար Զաքարիա Ծործորեցու պատկերն է` կառույցի մանրակերտը ձեռքին, իսկ հարավում` Հիսուս Քրիստոսի պատկերը` ոտքերն օդում, գառնուկը գրկին և դրոշը ձեռքին: Եղած 28 քանդակներից միայն Հիսուս Քրիստոսն ու Մարիամ Աստվածածինն են լուսապսակով ներկայացված: Մյուս քանդակները հավանաբար Հին Կտակարանի մարգարեներն ու Նոր Կտակարանի առաքյալներն են: Չորրորդ և վերջին գոտին ավարտվում է պատի քիվով: Առաջին գոտու նման այն ևս հարդարանք չունի, բացառությամբ եկեղեցու արևմուտքում՝ երկու սրբերի քանդակների և հարավում ու հյուսիսում՝ երկու տեղ մուգ-բաց քարերի համադրությամբ խաչաձև զարդերի:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 138, 142:

Մուտքեր. ունի երեք մուտք: Գլխավոր մուտքը արևմուտքից է, իսկ մյուս երկուսը բացված են հյուսիսից և հարավից: Բոլոր մուտքերն էլ երիզվում են բուսազարդ շրջանակով: Գլխավոր մուտք. շեշտված է բուսական զարդերով հարդարված կիսաշրջան և սլաքաձև կամարներով, որոնց միջև նույնպես բուսազարդեր են: Մուտքի բարավորին կա երկու արձանագրություն (տե՛ս սույն աշխ., էջ 168, արձ. ԿԶ; էջ 169, արձ. ԿԹ): Կիսաշրջան կամարի հիմքում լուսնի և արևի պատկերաքանդակներն են: Հարավային մուտք. բացված է բուսազարդ կամարով պսակված խորշի մեջ: Կամարը վերևից ուղղանկյուն շրջանակի մեջ է առնված, որի վերին անկյուններում երկթևանի, կենտրոնում` վեցթևյան հրեշտակներ են: Մուտքի բարավորին կա արձանագրություն (տե՛ս սույն աշխ., էջ 167, արձ. ԾԵ), որից վեր հրեշտակի քանդակն է` ձախ ձեռքին կշեռք բռնած: Կշեռքի նժարներից մեկում քանդակված են երկու անձանց գլուխներ: Հյուսիսային մուտք. ընդհանուր առմամբ նման է հարավային մուտքին, միայն այն տարբերությամբ, որ բարավորին քանդակված է գետնին ընկած սատանայի գլխին նիզակն ուղղած Գաբրիել հրեշտակապետը:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 142:

Տանիք. շուրջ երկու դար եկեղեցու տանիքը մնացել է անավարտ (տանիքում թաղերը պետք է երկթեք ծածկ ունենային), և ժամանակավոր լուծումները չեն կարողացել ապահովել ջրահեռացումը. տանիքից պատերի մեջ ներծծվող ջուրը վտանգում է շենքի կայունությունը:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 142:

Գմբեթ. եկեղեցու չորս սյուներին նստած առագաստները դրսից ստեղծում են բարձր քառանկյունիներ (տումբաներ), որոնք նույնպես ծածկ չունեն: Դրանց վրա բարձրանում է 12-նիստանի թմբուկը, որն ունի 12 լուսամուտներ: Թմբուկի արևելյան և արևմտյան պատերին, լուսամուտից վեր գտնվող ելուստից կախված է քարե օղակ (շինանյութ վեր բարձրացնելու այս քանդակը հավանաբար ավելի շուտ վարպետի թողած հիշատակն է, քան ունեցել է գործնական նշանակություն):

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 144:

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 136:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 136:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 136:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 136:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 136:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 136:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 137:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 137:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 137:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 137:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 137:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 137:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հարթաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմին

Պատկերաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 138:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Պատկերաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմերի արտաքին հարդարանքում

Պատկերաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 138:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Պատկերաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմերի արտաքին հարդարանքում

Պատկերաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 138:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Պատկերաքանդակներ Ճերմակ եկեղեցու որմերի արտաքին հարդարանքում

Պատկերաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 138:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Պատկերաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմերի արտաքին հարդարանքում

Պատկերաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 138:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Պատկերաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմերի արտաքին հարդարանքում

Պատկերաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 138:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Պատկերաքանդակ Ճերմակ եկեղեցու որմերի արտաքին հարդարանքում

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 139:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 139:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 139:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 139:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 139:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 140:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 140:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 140:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 140:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 140:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 141:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 141:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 141:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 141:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Պատկերաքանդակ, Հարթաքանդակ

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 141:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագ Ճերմակ եկեղեցու հարթաքանդակ գոտիներից

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 13 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 91 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 51)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, Բ մաս, էջ 463-464: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 202. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 160: Ծանոթ. Հավանաբար թվականը պետք է լինի ՌՄԿ (1811)։

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1810 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավարևելյան որմնասյան արևմտյան ճակատին, 6 տող, «երկաթագիր եւ պատուագիր»: Չափերն են՝ 57,8 x 40 սմ (13 x 9 վերշ.).
Յիշատակ է սունս սրբոյ | Աթոռոյս առաջնորդ Սիմէօն | արքեպիսկոպոսի Էջմիածնեցոյ | եղբօր Խաչատրին եւ քեռն|…րին եւ ամենայն զարմիցն |Թվ. ՌՄԾԹ (1810) ին։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 12 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 90 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 50)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 36: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 463: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 202. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 160:

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1810 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսարևելյան որմնասյան արևմտյան երեսին, 35,5 x 53,4 սմ (8 x 12 վերշ.) չափերով սպիտակ քարին՝ 6 տող: Գրչությունը՝ երկաթագիր և պատվագիր.
Յիշատակ է սունս վերանորոգիչ սրբոյ | Աթոռոյս առաջնորդ Սիմէօն | Արքեպիսկոպոսի Էջմիածնեցոյ | եւ ծնողաց նորին Մու|րատին եւ Գայեանին, | թվին ՌՄԾԹ (1810)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 12 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 90 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 50)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 36-37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 463: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 203. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 160: Տարընթերցում. Դադյանի մոտ Վերանորոգիչ բառը տրված է վրանրգեղ ձևով։

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1813 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսարևելյան սյան արևմտահայաց երեսին, քանդակազարդ, եզրերը` նկարազարդ, քանդակները՝ կարմիր գույնով ներկված։ Չափերը` 80 x 71 սմ (1 արշ. 2 վերշ. x 1 արշ.)։ Արձանագրությունը՝ անկյուններում.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է սիւնս | Ղօրղանէցի Դաւիթ | կաթ(ո)ղ(ի)կ(ո)սի եղբայր Մէլի|քեան Բարսեղին Երէվան|ցո եւ կող(ա)կցոյն յիւրո եւ | որդոցն Զօհրաբին, Ռուստամ|ին եւ Մկրտըչին եւ դըստերա|ցն եւ հանգուցեալ ծընող|ացն եւ համ(ա)յն կենդ(ա)նեաց| եւ նընջեցելոցն ամէն. | թվ(ի)ն ՌՄԿԲ (1813)։ Արձանագրությունը ներփակող ձևավոր շրջանակից դուրս՝ աջ և ձախ կողմերում, 2 տող. Տ(է)ր Ա(ստուա)ծ | Յ(իսու)ս Ք(րիստո)ս:

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 13 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 91 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 51)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 463: Ուխտաւոր (Հայկ Ստեփանյան), Ուխտագնացութիւն դէպի Ս. Թադէի վանք, «Ալիք», 1954: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 203. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 160: Այս արձանագրությունը թարգմանաբար ներկայացրել է Ժան-Միշել Թիերրին (Thierry M., Monuments arméniens du Vaspurakan, Paris, 1989, p. 494): Հրատարակված օրինակում պակասում են առաջին երկու տողերը և շրջանակից դուրս փորագրված հատվածը։ Արձանագրության մեջ հիշվող Դավիթ Ե Էնագեթցի (Ղորղանյան) կաթողիկոսը պաշտոնավարել է 1801-1807 թթ.:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1814 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավարևելյան որմնասյան արևելյան ճակատին, մեծությունն է 13 x 9 վերշ., 6 տող.
Այլ և յիշատակ է բայազեդցի մահ|տեսի Ափրիկի որդի | մահտեսի Բարսեղին եւ Պետրոսին{ն} եւ | ծնողացն Շահզատին, մահտեսի Լալէին | որդի Աւետիսին եւ մահտեսի Բարսեղի | կողակցի Մարթաին։ | ՌՄԿԳ (1814)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 13 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 90 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 50)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 36-37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 463: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 202. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 161:

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1815 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու ավազանին` զարդերից ցած, 4 տող։ Տողերի երկարությունը՝ 93 սմ` 1 արշ. և 5 վերշ.
Յիշատակ է սուրբ ավազանս բայազետցի | մահտեսի Գօրօի | որդի մահտեսի Մընացականին, ՌՄԿԴին (1815) | յուլիս Է (7)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 13 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 90 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 50-51)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 463: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 204. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 161:

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1815 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավարևմտյան սյան արևմտահայաց երեսին՝ 8 տող, չափերը՝ 47 x 42 սմ` 10,5 x 9,5 վերշ.
Ոգ(ա)ծութ(եամ)բ յ(ա)ռ(ա)ջն(որդ) Սի|մէօն բազմաշխ(ա)տ եպ(ի)սկ(ոպոս)ին | յիշ(ա)տ(ա)կ է սիւնս մար(ա)ղեցի | տ(է)ր Խաչ(ա)տուրին եւ կող(ա)կ|ցուն. նաեւ ղարաբախեցի տ(է)ր Պետրոսին եւ կ(ո)ղ(ա)կ|ցուն, նաեւ Չլաղառ պ(ա)ր(ո)ն Ա(ստուա)ծատուր|ին եւ կող(ա)կցուն: ՌՄԿԴ (՞) (1815՞):

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 14 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 91 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 52-53)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 464: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 203. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 161: Տարընթերցում. Դադյանի և Ոսկյանի մոտ տարեթիվը թերի է` «ՌՄ...»:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Արձանագրություն, Հայերեն, Հիշատակագրություն 1815 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսարևմտյան սյան արևմտահայաց ճակատին, 8 տող։ Չափերը՝ 42 x 66,7 սմ` 9,5 x 15 վերշ.։ Արձանագրությունը փորագիր չի եղել, այլ գրված է մատիտով.
Հոգածութեամբ յառաջնորդ Սիմէօն արք|եպիսկոպոսի. եւ պատրիարգութեան սուրբ Սաղիմայ Թէո|դորոս եպիսկոպոսին յիշատակ է սիւնս սուրբ Սաղիմայ իմդադչի | եւ նվիրակ տեառն Ստեփան վարդապետին եւ ծնո|ղացն մահտեսի Մէլքոնին Հռիփսիմին | եւ եղբարցն մահտեսի Սարգսին եւ տիրացու | Յարութիւնին եւ Յակոբին եւ ամեն | այն զարմից նորին թվ. ՌՄԿԴ (1815)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 13 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 91 (վրհտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 52)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 464: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 204. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 161: Ծանոթ. իմդադչի նշանակում է օգնության հասնող:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու ավազանից բարձր, 5 տող.
Սուրբ խաչս բա|րեխօս Էլօին | եւ կնոջն Շամա|մին եւ որդուն | Պետրոսին։

Գրակ. Հայաստանի ազգային, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 13 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 90 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 51)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 463: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 202. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 161-162:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու ավազանից բարձր` դեպի արևմուտք, 3 տող.
Յիշատակ է աւազանս սեդու|կեցի հանգուցեալ մահտեսի | Գերոմի որդիսն մահտեսի։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 13 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Խ. Վ. (Խաչիկ վրդ. Դադյան), Համառօտ նկարագիր Շաւարշան-Արտազ գաւառի Ս. Թադէոս Առաքելոյ վանքի, «Արարատ», 1898, յունուար, էջ 90 (վրհրտ.` Դատյան Խաչիկ ծ. վարդապետ, Հոդվածների ժողովածու, էջ 51)։ Ոսկեան Հ., Արտազի վանքը, «Հանդէս Ամսօրեայ», 1941, էջ 37: Նույնի` Վասպուրական-Վանի վանքերը, Բ մաս, Վիեննա, 1942, էջ 463: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 204. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 162:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային մուտքի արևմտակողմում` հեծյալի քանդակի տակ, 4 տող.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է ս(ուր)բ Գէվորգս հախվէր|իզցի Եգօի որդի Յարութենին, | կող(ա)կց(ու)ն` Գուլէին, եղբ(ո)ր(ն)` Գրիգորին, | մօրն, որդոցն, որ է Մէլիքեան, ՌՄԿ (1811)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 17 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 205. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 162: Այս արձանագրությունը թարգմանաբար ներկայացրել է Ժան-Միշել Թիերրին (Thierry M., Monuments arméniens du Vaspurakan, Paris, 1989, p. 494):

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային մուտքի արևելակողմում` ձիավորի քանդակի տակ, 3 տող, տեղ-տեղ վնասված.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է ս(ուր)բ Սարգիս բայ(ա)զ(ի)դցի | Յօվօյի որդի Յակոբին, Սարգիս(ին), | թվ(ի)ն ՌՄԿ (1811)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 205. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 162: Այս արձանագրությունը թարգմանաբար ներկայացրել է Ժան-Միշել Թիերրին (Thierry M., Monuments arméniens du Vaspurakan, Paris, 1989, էջ 494):

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային խորանի հրեշտակի քանդակից վեր.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է սրբէս տէր Դանիէլի ծնողացն, կ(ո)ղ(ա)կց(ու)ն եւ որդի Ոսկանին Մուսիսցի (՞), ՌՄԿ (1811)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 17 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 162:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային մուտքի ճակատակալ քարին, 4 տող.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է դուռս ավաջուղցի մէլիք Մարտիրոսին եւ կող(ա)կցուն` Նանօին, եւ | որդոցն` Սեդրակին եւ ծըն(ո)ղացն` տ(է)ր Գրիգորին եւ Դ(ի)լբարին, եղբարցն` տ(է)ր | Յօհանէսին, Մէլիք Փանոսին եւ կողակցացն` Դիլբօին եւ Դուրդանին եւ որդոցն` | Պետրոսին եւ Շէկօին եւ այլ ընդանեացն:

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 162: Տարընթերցում. Խ. Դադյանի ընթերցման մեջ բացակայում է 3-րդ տողն ամբողջությամբ, իսկ 4-րդ տողի «Ղ(ա)զ(ա)րին, Գրիգորին, թվ(ին) ՌՄԿ (1811)» հատվածը վիմագրում չկա:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային ճակատին` խորանների միջև՝ խորանասյան գլխի հրեշտակի քանդակից վեր.
Յիշատակ է սրբէս մռնցի տ(է)ր Մարտիրոսի ծնողացն եւ կողակցուն, թվ(ին) ՌՄԿ (1811)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 162:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1812 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու արևելյան ճակատին` կից հին եկեղեցուն հյուսիսից` արևելահայաց որմնախորշի խաչաքանդակի տակ, 71սմ` 1արշ., 9 տող.
Յ(ի)շ(ա)տ(ա)կ է ս(ուր)բ խաչս թօխադցի հանգ(ու)ցեալ | Իսկէնտէրեան մ(ա)հ(տե)սի Ակոբին եւ որդուն` | Մելքիսեդեկին եւ որդուն` Ակոբին եւ Գէ|որգին եւ Փուրումեան մ(ա)հ(տե)սի Ստեփ|աննոսին եւ որդուն` Մելքոնին եւ | նաեւ Լուսիկին եւ Մարթային | եւ ղազազ մ(ա)հ(տե)սի Սարգսին, որք | հանդիպիք մի հայր մերիւ յիշեցէք, | թուին ՌՄԿԱ (1812)ին, յուլիսի Ա (1) ին։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 201. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 162-163:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1815 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային խորանի արևելյան «բաղարջաձև» պատկերաքանդակի տակ, 4 տող (տեղ-տեղ քայքայված).
Յ(ի)շ(ա)տ(ա)կ է խորանս փանիկցի Յարութիւնին եւ կ(ո)ղ(ա)կցուն Զափուռին եւ | որդոց՝ Միքայէլին, կ(ե)նդ(ա)ն(եա)ց եւ ն(ն)ջ(ե)ց(ելո)ցն, | թվ(ին) ՌՄԿԴ (1815)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 163: Տարընթերցում. Խ. Դադյանի մոտ` Զափուռին բառի փոխարեն նշված է Զափուսին:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային խորանի արևմտյան նիստի երկգլխանի արծվաքանդակի տակ, 3 տող.
Յիշատակ բայ(ա)զ(ե)դցի | դայբաղ մահդեսի Ավ|[եդի]սին։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 163: Ծանոթ. դայբաղ նշանակում է կաշեգործ:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1820 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային խորանի հյուսիսարևելյան քանդակի մոտ, 4 տող (տեղ-տեղ քայքայված).
Յիշ(ա)տ(ա)կ է Բաեազիտ բնակեալ Խա[չատու]|րի որդի Ասլան աղա[ին կամ] | | Օհանէսին եւ իւր ծնողին, [թվ]ին | ՌՄԿԹ (1820)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 163:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային ճակատին` արևելքից երկրորդ խաչաքանդակի տակ, 2 տող (տեղ-տեղ քայքայված).
Ս(ուր)բ խաչս բարեխօս առ ա(ստուա)ծ վասն փրկութե(ա)ն տ(է)ր Հայ|րապետին եւ ծնողացն` տ(է)ր Հայրապետին եւ Մարգարտին։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 163:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային ճակատին` արևելքից առաջին խաչաքանդակի տակ, 3 տող.
Ս(ուր)բ խաչս բարեխօս է խօյէցի մ(ա)հտ(ես)ի Եղօյի կողակից Մար(ի)ամին եւ որդոց | Մարգարին, Զաքարին եւ Մանուկին, գողեկացկին եւ ննչեցելոցն, | կենդանեաց։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 163:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հյուսիսային ճակատի արևմտյան անկյան մոտ` գեղաքանդակ վարդյակի տակ, 3 տող.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է թ[ալասեցի .... | Աւետիքին ծն ...] | թ[վ(ի)ն ...]:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 164:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1856 թ․

Արձանագրություն, 3 տող.
1856 ամի, ապրելի 24-ին ես գէ|գչէցի Մկրտիչ Սինանօ|վս եկի ս(ուր)բ աթ(ո)ռն:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 164:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1856 թ․

Արձանագրություն, 4 տող.
1856 | ապրելի 24-ին | ես Գոգչէցի Բակօ | Ղազէօվէս եկի ս(ուր)բ | աթոռն:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 164:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1858 թ․

Արձանագրություն, 4 տող.
1858 11 մա(յիս)ի ես` Կարապետ | Դ(ա)ւիթօվ Թէլիմեա(ն)ց Գօք|չէցի եկա Ս(ուր)բ Թա(դէո)ս, | առ(ա)ք(ե)ալ:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 164:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1897 թ․

Արձանագրություն, 4 տող.
Յիշա(տա)կ Ղևոնդ | Մի(ր)զախանեան | Վանեցի, 1897, | մ(այ)իս(ի) 31:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 164:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1904 թ․

Արձանագրություն, 5 տող.
... | ... | Մակուցի, | նո(յեմբերի) 21 | 1904:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 164:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1905 թ․

Արձանագրություն, 4 տող.
Վարդան | Գէորգե(ա)ն | Մակուցի, | հոկ. 21, 1905:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 164:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1905 թ․

Արձանագրություն, 4 տող.
[Սա]րգիս | Սարուխանեանց | Սալմաստեցի, | հոկ. 20, 1905:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 164-165:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1907 թ․

Արձանագրություն, 3 տող.
Վարդան Յարութենունե(ա)ն | Տաշւերանցի, | 1907, հոկ(տեմբերի) 5:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1914 թ․

Արձանագրություն, 4 տող.
Քաջբերունի | Ինջոյեան | Կարնեցի, | 1914 թ.:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1954 թ․

Արձանագրություն, 3 տող.
Արամայիս | Սարուխանեան | 1954 թ.:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1956 թ․

Արձանագրություն, 3 տող.
Րաֆիկ | Սարուխանեան, | 1956:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, 2 տող.
Յակոբ, Բաղդասար | Ղարիբով:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, 2 տող.
Արմենակ Շալջեան, | Արամ Շալջեան:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային խորանի արևմտահայաց երկգլխանի արծվի պատկերաքանդակից ցած, տեղ-տեղ խիստ վնասված.
Յիշատակ է խորանս տ(է)ր Անթան[էսի] որ|դի իրիցփոխ Մն(ա)ց(ա)կանին եւ [կ(ո)ղակցուն], | ծնoղացն եւ եղբարց, որդոցն, ՌՄԿ (1811), | ի գեղ Հախվէրիզ[ու]։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 206. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165: Ծանոթ. Հախվերիզ (այժմ` Հախվեյիս) գյուղը գտնվում է Սալմաստ գավառում` Իգդիրից 2 կմ հյուսիս-արևմուտք:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային մուտքի արևմտյան կողմում. «…քանդակախորանի միջի ձիաւորի տակի գիրը, միատող», 5 տող.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է ս(ուր)բ Մինաս. իրիցփոխ Յա|կոբի որդի Վարդանին, եւ կող(ա)կ|ցուն, եղբօրն` Յարութիւնին որդի | Սարգիսին, մօր Ջահվարին ի գեղն | Հախվէրիզ, ՌՄԿ (1811)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 206. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165: Այս արձանագրությունը թարգմանաբար ներկայացրել է Ժան-Միշել Թիերրին: Ի դեպ, թարգմանության մեջ նշված 1911 տարեթիվը հավանաբար տպագրական վրիպակի արդյունք է (Thierry M., Monuments arméniens du Vaspurakan, Paris, 1989, p. 494):

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Հին եկեղեցու և հարավային խորանի միջև, 84 սմ (1 արշ., 3 վերշ.), 3 տող.
Խաչս յիշատակ է բայազէթցի նալչաչի | Դավօի տղայ Վարդանին եւ ծնօ(ղ)աց նորին | թվ(ին) ՌՄԿ (1811)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 165: Ծանոթ. նալչաչի նշանակում է պայտագործ:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային ճակատին` խաչաքանդակի տակ, 106,5 սմ (1,5 արշ.), 3 տող.
Ս(ուր)բ խաչս բ(ա)ր(ե)խօս մ(ա)հտ(ե)սի Ղո(ւ)լիջանին, կող(ա)կց(ո)ւն` Եղիսին, որդի | Սարգիսին եւ կ(ո)ղ(ա)կց(ու)ն` Գուհարին, եղբարց տ(է)ր Պօղոսին, Բարսեղին, Եղ(իա)զ(ա)րին, | թվ(ի)ն ՌՄԿ (1811) ին։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 166:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային կողմում. «…զանգակատան կից դրսի քանդակախորանի (Շիրիխուրշիդի) առիւծ-արեգակի տակի գիրը չորս տողից, երկարությունը՝ 1 արշ. (71 սմ)».
Յիշատակ է ղէվանցի ղօռչի որդի Թարիվէրդին եխբօրն Օվանէսին ծն(ո)ղ(ա)ցն Մարգ(ա)ր(ի)տին եւ կողակցին որդի Մախսուտին, ՌՄԿ (1811)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 166:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1816 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցի. «…դէպ արևմուտք նայող խորանի խաչի տակի գիրը, 2 տողից, երկարութիւնը 1 արշ., 4 վերշոկ (89 սմ)».
ՌՄԿԵ (1816): | ս(ուր)բ խաչս բ(ա)րեխօս թ(ա)րվ(ի)զ(ե)ցի Հա(յ)ր(ա)պետի որդի Ավետիկին եւ ծն(օ)|ղացն Մարիա(մին) եւ կ(ո)ղ(ա)կցուն՝ Ոսկուն, որ կարդա, ողորմի։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 206, արձ. N 31: Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 166:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1844 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային խորանի արևմտահայաց «բաղարջաձև» քանդակի տակ, 71 սմ (1 վրշ.) երկարությամբ տողով, արձանագրությունը խիստ վնասված է (մի շերտ թափված է).
Յ(ի)շ(ա)տ(ա)կ է Ղ(ա)յ[սեր]ու Թալ(ա)սցի [Թորոս օղլի] | Հաճու[ն], ծն(ո)[ղա]ցն Սար[գսին եւ Մար]իա[մին], | թվ հ(ա)յ(ո)ց [1844]։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 166:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային մուտքի արևելյան կողմում` հեծյալի քանդակի տակ, 67 սմ (15 վերշ.), 2 տող, տեղ-տեղ քայքայված.
Յ[իշատա]կ է ս(ուր)բ Մեր[կերիո]ս բայազ|դցի Յօվօի որդի Յակոբին, Վարդանին։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 205. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 166: Ծանոթ. արձանագրությունից ցած փորագրված Դ տառը հավանաբար վարպետի նշանն է:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային մուտքի ճակատին, 146 սմ (2 արշ. 1 վերշ.), 3 տող.
Հոգածութե(ա)մբ յառ(ա)ջնորդ Տ(եա)ռն Տ(եա)ռն Սիմէօն սրբազան արքեպիսկ(ո)պ(ո)սին | յիշատ(ա)կ է դուռս ավաջուղցի մէլիք Մանուկին եւ ծընօղացն` Սիսօին, | Մարիամին եւ որդոցն Յօհանէսին, Ավաքին, Պետրոսին եւ կող(ա)կցուն՝ Մուրվաթ(ի)ն։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 205. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 167:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային խորանի հարավարևելյան կողմում, 1 տող.
Յ(ի)շ(ատակ) է Սէվըսցի Սէրավ օղլի Պապիկ։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 167:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային խորանի հարավային արտաքին նիստի զարդաքանդակի տակ, տեղ-տեղ քայքայված, 1 տող.
Յ(ի)շ(ատակ) է Սէ[վը]սցի Սանոսեց Մ…հի։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 16 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 167:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային խորանի հարավարևմտյան արտաքին նիստի «գեղեցկապաճույճ» քանդակի տակ, 169 սմ (2 արշ. 6 վերշ.) երկարությամբ, 1 տող.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է խորանս Ղարաբաղու Ավետարանից Գրիգորի դուսդր Փարուն, մօրն` Հուրուն, բն(ա)կե(ա)լ Թարվէզ։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 167:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային խորանի արևմտյան զարդասյան գլխին` հրեշտակի պատկերի մոտ, 2 տող.
Յ(ի)շ(ա)տ(ա)կ է Յօհանէսին, | ծնողացն հոգուն։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 167:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1815 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային մուտքի արևելյան կողմում, 3 տող.
Յիշ(ա)տ(ա)կ է բայ(ա)զ(ե)տցի Յովա|նէսի որդի Մէլքոնին | ...: Այլ յիշ(ա)տ(ա)կ է մ(ա)հտ(ես)ի | Գօրօի կող(ա)կ(ի)ց Եղիսին, | թվ ՌՄԿԴ (1815):

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 167:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային խորանի հարավարևմտյան արտաքին նիստին, 3 տող.
Գարեգին | Մովսէս|եան:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 167:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1896 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային ճակատի արևելյան եզրին, 2 տող.
1896, Եղիազար | Դատվանցի:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 168:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1938 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային ճակատի արևելյան եզրին, 2 տող.
Յիշատակ Արմենակ | Միրաքեան, 1938:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 168:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1896 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային ճակատի արևելյան եզրին, 2 տող.
1896 կոտորումն հայոց ի մարաց, | Կարապետ ասրաւցի:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 168:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1921 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու հարավային ճակատի արևելյան եզրին, 3 տող.
1921 | Սէթրագ | Հա(մ)բարցումեան:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 168:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1810 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու արևմտյան մուտքի ճակատին` պարսկերեն արձանագրության տակ, 1,51 x 0,27 սմ (2 արշ. 2 վերշ. x 6 վերշ.) մակերեսի վրա` 4 տող.
Շին(ե)ց(ա)ւ շնորհիւ ամեն(ա)զ(ո)րին ա(ստուծո)յ զչքնեղ(ա)գեղ եւ լուս(ա)կիր | տ(ա)ճարս եւ զանկակ(ա)տ(ո)ւնս ի հիմանէ եւ հ(ա)յր(ա)պ(ե)տ(ու)թե(ա)ն տ(եա)ռն Դ(ա)ն(ի)էլի եւ | Եփրեմի սրբ(ա)զ(ա)նից կարի աշխ(ա)տ(ութեա)մբ եւ հ(ո)գ(ա)ծու(թեամ)բ յ(ա)ռ(ա)ջն(որ)դ Սիմէօն արք|եպ(ի)սկ(ոպոս)իս յ(ի)շ(ա)տ(ա)կ եւ ծն(ո)ղ(ա)ցս Մուր(ա)տին, Գաիանին, եղբ(ա)րց եւ քվերցս Ս(ա)նդ(ուխ)տ(ին) եւ Խ(ա)չ(ա)տ(ու)րին։ Կողքի կոփածո քարին եղել է. Թվին ՌՄԾԸ (1810)։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Ֆրանգեան Ե., Վեց օր Թադէի վանքում, «Մուրճ», 1903, N 8, էջ 126: Նույնի` Ատրպատական, Թիֆլիս, 1905, էջ 29: Մինասեան Լ., Իրանի հայկական վանքերը, Թեհրան, 1971, էջ 13: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 201: Thierry M., Monuments arméniens du Vaspurakan, Paris, 1989, p. 494. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 168: Ծանոթ. Ե. Ֆրանգյանը հրատարակել է նկատելի բացթողումներով: Մասնավորապես չունի 2-րդ տողում` «եւ հայրապետութեան տեառն Դանէլի եւ», 3-րդ տողում` «Եփրեմի սրբազանից», 4-րդ տողում` «եղբարց եւ քվերցս Սանդուխտին եւ Խաչատուրին» հատվածները: Ե. Ֆրանգյանը և Լ. Մինասյանն այս արձանագրությունը հրատարակել են նախորդ վիմագրի հետ: Մյուս հրատարակություններում ևս կան որոշակի վրիպումներ, ուստի ներկայացնում ենք մեր կողմից ճշտված տարբերակը: Թվագրերն արտագրված են միայն Դադյանի մոտ:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1811 թ․

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու արևմտյան ճակատին` հյուսիսային անկյան մոտ խաչաքանդակի տակ.
Թվ(ի)ն ՌՄԿ (1811): | Ս(ուր)բ խ(ա)չս բարեխօս հանգուցեալ Սարգըսին | եւ կող(ա)կից Նազլուխանին Երևանցու Մէլիքիան։ Խաչաթևերի միջակայքում` շրջանակված պատկերաքանդակներին կից. Ղուկ(ա)ս, Յ(ո)հ(ա)ն(է)ս, | Մատթ(է)ոս, Մարկ(ո)ս:

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 17 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 168-169: Տարընթերցում. Խ. Դադյանի մոտ ավետարանիչների անունները չկան:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն, Նոր եկեղեցու արևմտյան մուտքի ճակատին` պարսկերեն արձանագրության տակ, 80 սմ երկարությամբ 2 տողով արձանագրված է.
Սրբազ(ա)ն Սիմէօն արքեպ(ի)սկ(ո)պ(ո)սըս | ս(ր)բ(ո)յ Էջմիածնցի երբեմն, աթ(ո)ռ(ա)կ(ա)լ տեղ(ւո)յն եւ անդ ի բեր(եա)լ նստ(ու)ցին ի աթ(ո)ռս յ(ա)ռ(ա)ջն(ո)րթ։

Գրակ. Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 15 (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց): Հրատ. Ֆրանգեան Ե., Վեց օր Թադէի վանքում, «Մուրճ», 1903, N 8, էջ 126: Մինասեան Լ., Իրանի հայկական վանքերը, Թեհրան, 1971, էջ 13: Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 201. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 169: Ծանոթ. Ե. Ֆրանգյանը և Լ. Մինասյանն արձանագրությունը հրատարակել են հաջորդ վիմագրի հետ: Տարընթերցում. Ե. Ֆրանգյանը վիմագիրը հրատարակել է նկատելի տարընթերցումներով և աղճատված: Մասնավորապես, «տեղ(ւո)յն» բառի փոխարեն ընթերցել է «տէրութեան», չունի «եւ անդ բեր(եա)լ» հատվածը (համարել է անընթեռնելի):

Արձանագրություն, Պարսկերեն, Փորագիր, Շինարարական 1813 թ․

Նոր եկեղեցու արևմտյան մուտքի ճակատին արքայազն Աբաս-Միրզայի թողած արձանագրությունը պարսկերեն.
Թարգմ. Սիրտս նեղվեց, որովհետև Աստծո հոգին լքեց այս նյութական մարմինը, Որոշ ժամանակ մնալով նախնիների հետ` հետո կրկին ծնվեց Նրա հետևորդներից Թադևոս անվամբ մեկի շնորհիվ Այս աղոթատեղին կառուցվեց, հետո հիմնովին ավերվեց անկայուն բախտի կամոք Մինչև որ Ֆաթհալի շահի իշխանության օրոք, որն Ինչպես բարեբեր ամպ, իր առատաձեռնությամբ ու Թագաժառանգ արքայից արքա Աբասի ձեռքով, Որն աշխարհին հայտնի է իր արդարադատությամբ, Բացի իմ ավերված սրտից, որը հնարավոր չէ բուժել, Շատ ավերակներ, ինչպես Քուֆան Իրանում Աշխարհի որ մասում էլ տեսներ, Իր արդարությամբ մեծ ջանք թափեց ու շենացրեց, Նրա շնորհիվ նորոգվեց նաև այս հին ավերակը, Որը թե՛ Աստծուն գոհացրեց և թե՛ արարչագործ հոգուն, Քանի որ նրա հրամանով ու վարպետների ձեռքով Այն երկաթից էլ պինդ ու պողպատից էլ ամուր դարձավ: Այս բանաստեղծությունն ասաց վերանորոգման պահին. Թադևոսի վանքը շահի արդար կամքով շենացավ կրկին: 1229 հ. թ. (1813/4 թ.):

Haghnazarian A., Das Armenische Thaddäuskloster in der Provinz West Aserbaidjan in Iran (Dissertation, RWTH Aachen, 1973), p. 201. Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 169-170: Ծանոթ. թարգմանությունը, խմբագրումը` Քրիստինե Կոստիկյանի: Ստորև ներկայացնում ենք նաև Խ. վարդ. Դադյանի կատարած թարգմանությունը (Դադեան Խաչիկ վարդապետ, Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց, Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 26 շրջ.). Սիրտս նեղուեց Յիսուսի նման մարդեղութիւնից ամբառնալ կամեցաւ ծնուելուց մի քանի ժամանակից յետոյ: Փաթալի շահի թագաւորութեան ժամանակ, որը մարգարիտ տեղացող ամպի նման ողորմութեան ձեռք էր կարկառում: Նա, որ Քուփայի նման շատ աւերակներ Իրանում իւր արքայութեան ժամանակ այնպէս շենցրուց, որ Բաղդատից առաւել: Նորից նորոգել տուեց այս հին աւերակը, որով համ աստուած գոհ եղաւ, համ սբ. հոգին: Այս ուխտատեղին յանուն Թադէոսի, որի հետևողներից մինը շէնցրել էր, բայց ժամանակի աւերիչ ձեռքից աւեր էր դարձել: Ջաւան Շահանշահի ժառանգի` Աբաս շահի (Աբաս-Միրզա) ձեռնտուութեամբ, որը արդարադատութեանց ողորմածութեանց դուռն է: Բացի իմ աւերած սիրտս, որ արժանի էլ չէ նորոգման, աշխարհումս ինչ աւերակ տեսնես, նորոգուեց: Քանի-քանի վայրեր պողպատի նման նորոգուել են նորա հրովարտակով, որին ուրախ հոգիս մատաղ լինի: Ասաց այս ոտանաւորը նոր շէնքի աւարտման ժամանակ, Թաթէոսի վանքը նորից շէնցաւ թագաւորի ողորմութիւնից, 1224:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Տեսակը Գրչանկար
Տեսքը արտաքին
Աղբյուրը Նշված չէ

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1863 թ․

Արձանագրություն, արևմտյան ճակատի հյուսիսային անկյան մոտ, 3 տող.
Միխակ Ղազ(ա)րե(ա)ն | Ֆարղուզատե(ա)նց | 1863:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 170:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1890 թ․

Արձանագրություն, 4 տող.
Վան(ե)ցի Գասպար Չ(իթ)չեան. | երեք ընկ(ե)րք վանեցիքս` | Ե. Բամբակունի, Յ. Չէփիճե(ա)ն եւ | Ա. Չ(ի)թչե)ա)ն, 1890 ապր(ի)լ(ի) 15:

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 170:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Ուղղությունը ⇖ Հյուսիս-արևմուտքից
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հատված Ճերմակ եկեղեցու հյուսիսարևմտյան կողմից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Ճերմակ եկեղեցու արևելյան ճակատը հարավային անկյան մոտ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Հատված Ճերմակ եկեղեցու հարավային կողմից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Արևմտյան ճակատից բացված մուտքը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Ճերմակ եկեղեցու հարավային աբսիդն արտաքուստ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագներ Ճերմակ եկեղեցու արտաքին հարդարանքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագներ Ճերմակ եկեղեցու արտաքին հարդարանքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Դրվագներ Ճերմակ եկեղեցու արտաքին հարդարանքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Դրվագներ Ճերմակ եկեղեցու արտաքին հարդարանքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Դրվագներ Ճերմակ եկեղեցու արտաքին հարդարանքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Դրվագներ Ճերմակ եկեղեցու արտաքին հարդարանքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Դրվագներ Ճերմակ եկեղեցու արտաքին հարդարանքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Դրվագներ Ճերմակ եկեղեցու արտաքին հարդարանքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Ճերմակ եկեղեցու հարավային մուտքը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2009 թ․

Ճերմակ եկեղեցու հյուսիսային մուտքը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Ճերմակ եկեղեցու թմբուկը ներքուստ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Առագաստը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հատված եկեղեցու վեղարի ծածկասալերից

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Նոր