Ազիզիեի ազգային Գերեզմանոց :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Ազիզիեի ազգային Գերեզմանոց

Սիրիա / Հալեպ / Հալեպ

Տեղադրություն

Գտնվում էր բուն քաղաքից հյուսիս-արևմուտք՝ Ազիզիե և Հազզազե թաղամասերի վերջնամասում՝ Ալթիլելը Համիդիեին կապող պողոտայի (rue Millerand)-ի ձախ եզրին: Բաղկացած էր երեք մասից: Ամենամեծն առաջինն էր, որը գտնվում էր Ալթիլելի հյուսիսում: Սահմաններն էին արևելքից՝ Ալթիլելից Սլեյմանիե երկարող պողոտան և գերեզմանատան դուռը, արևմուտքից՝ Արտըլ Մեշնագայի հողամասը, հյուսիսից՝ Ալթիլելից Ազիզիե տանող նորակառույց ճանապարհը, իսկ հարավից՝ Ալթիլել տանող ճանապարհից մի հատված և տներ: Երկրորդ մասը եռանկյունաձև էր և պարսպապատ, սահմաններն էին՝ հյուսիսից և հարավից՝ Ազիզիե տանող նորակառույց ճանապարհները, արևելքից՝ պողոտան, հյուսիսարևմտյան կողմում կային տներ, հարավում և լատինաց բաժնում՝ դռներ: Երրորդ մասի սահմաններն էին՝ արևելքից՝ Ալթիլելից Սլեյմանիե երկարող պողոտան (rue Millerand), արևմուտքից՝ տներ և հրեաների հին գերեզմանատունը, հարավից՝ նորակառույց ճանապարհը, հյուսիսից՝ պողոտան, որը տանում էր դեպի հրեաների փակված գերեզմանատուն: Այս բաժինը հարավից ուներ մեկ դուռ, որի վրա արաբերենով արձանագրված էր «Բողոքականների գերեզմանատուն», իսկ արևելքից՝ երկու մեծ դարպաս:

Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի հայոց, հ. 3, Փարիզ, 1950, էջ 65: Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի ազգային գերեզմանատանց եւ արձանագիր հայերէն տապանաքարերու, Հալէպ, 1935, էջ 19, էջ 20-21: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 179:

Պատմություն
1580 թ․

Սկզբնավորվել է 1580-ական թվականներից հետո, երբ հալեպահայերի թիվը զգալիորեն աճել էր, և արգելվում էր աշխարհիկ մարդկանց ամփոփել Սբ. Քառասնից մանկանց եկեղեցում և բակում:

Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի հայոց, հ. 3, Փարիզ, 1950, էջ 86: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 180:

Գերեզմանատան երեք անջատ մասերը պարսպապատ էին և ունեին երկաթյա լայնանիստ բարձր դարպասներ: Յուրաքանչյուր բաժնում ամփոփված էին քրիստոնյա տարբեր համայնքների և ազգությունների հանգուցյալներ առանց որոշակի բաժանման: Հնագույն տապանաքարերը գտնվում էին հարավային եզրին:

Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի ազգային գերեզմանատանց եւ արձանագիր հայերէն տապանաքարերու, Հալէպ, 1935, էջ 18-19, 24: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 180:

Ըստ 1912 թ. քարտեզի՝ գերեզմանատունը գրավում էր մոտ 66.200 մ2 տարածություն, սակայն 1935 թ. դրությամբ ուներ մոտ 36.600 մ2 տարածություն:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 180:

Հայերի թաղումները հիմնականում զբաղեցնում էին առաջին բաժնի արևմտյան, երկրորդի գերակշիռ և երրորդի արևելյան և հյուսիսային հատվածները: Տապանաքարերը, որոնք հիմնականում ունեին 80-100 սմ երկարություն, 50-60 սմ լայնություն և 12-15 սմ բարձրություն, կերտված էին տեղական բազմատեսակ քարերից: Որևէ տապանաքար կոթողի կամ մահարձանի ձևով գոյություն չուներ, բոլորը հարթ էին: Մեծ մասն ուներ ցածր պատվանդան` տապանաքարերի հետ միացած շաղախով: Արձանագրությունները փորագիր էին: Առավել ուշագրավ էին երկրորդ բաժնի հյուսիսային մասում գտնված դեղին մարմարյա տապանաքարերը, որոնք չափերով ավելի մեծ և բարձր էին, ունեին գեղագիր գրչությամբ արձանագրություններ, իսկ եզրերում՝ գեղարվեստական գեղեցիկ ծաղկումներ:

Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի ազգային գերեզմանատանց եւ արձանագիր հայերէն տապանաքարերու, Հալէպ, 1935, էջ 21, 23: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 180:

Ջուղայեցիներն ունեին իրենց՝ մեծ և դագաղաձև տապանաքարերով առանձին բաժինը: Գրեթե բոլոր արձանագրություններն ունեին նույն գրչաոճը:

Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի հայոց, հ. 3, Փարիզ, 1950, էջ 48, 58: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 180:

1853 թ․

1853 թ. Ազգային վարժարանի նորոգման, 1874 թ.՝ Սբ. Քառասնից մանկանց եկեղեցու վերնատան կառուցման ժամանակ, գերեզմանատան տապանաքարերը տեղահանվում են և գործածվում որպես շինանյութ:

Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի հայոց, հ. 3, Փարիզ, 1950, էջ 810, 839-840: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 180:

1894 թ․

1894 թ. Հալեպի զինվորական հրամանատար Սարը Ֆերիգ Սաբիթ փաշան իր զինվորականների համար գերեզմանոցում ճանապարհ է բացում՝ գիշերով տեղահանելով տապանաքարերը: Տեղի ունեցածը մեծ հուզմունք է պատճառում քրիստոնյաներին: Նմանատիպ դեպքեր չլինելու նպատակով կուսակալ Հաճի Օսման Նուրի փաշայի արտոնությամբ 1894 թ. գերեզմանատան երեք բաժինները պարսպապատվում են:

Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի ազգային գերեզմանատանց եւ արձանագիր հայերէն տապանաքարերու, Հալէպ, 1935, էջ 22: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 180:

1927 թ․

1927 թ. փետրվարին առողջապահական խնդիրների պատճառով քաղաքապետարանը փակում է գերեզմանատունը և նոր տեղ է հատկացնում քաղաքի հյուսիսում գտնվող Շեխ-Մագսուդի շրջանում:

Գերեզմանատանն ամփոփված աճյունների մի մասը 1947 թ. տեղափոխվում է Շեխ-Մագսուդի հայ առաքելական գերեզմանատուն և ամփոփվում եղբայրական գերեզմանոցում: Ապա Ազիզիե գերեզմանատան տարածքն ամբողջովին վաճառվում է և վերածվում բնակելի թաղամասերի: Տապանաքարերը տեղափոխվում են Շեխ-Մագսուդի հայ առաքելական գերեզմանատուն՝ տարիներ շարունակ մնալով իրար վրա կուտակված, որոնք էլ մոտավորապես 1970-ական թթ. տեղի անբավարարության պատճառով կոտրատվում են և գործածվում գերեզմանատան ներսում որպես մայթեզերք: Վերջիններիս նորոգման ժամանակ էլ՝ 2000-ական թթ. սկզբին, արդեն մասնատված տապանաքարերի արձանագրությունները քերելով անհետացվում են:

Սիւրմէեան Ա., Պատմութիւն Հալէպի հայոց, հ. 3, Փարիզ, 1950, էջ 325: Տե՛ս Շեխ-Մագսուդի առաքելական գերեզմանատան արձ. N 616 (Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 333): Ըստ Շեխ-Մագսուդի գերեզմանատան 2007 թ. աշխատակազմի տեղեկությունների: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 181:

Վիմագրեր

Ներկայացնում ենք 315 միավոր արձանագրություն, որոնց միակ ընդօրինակողն է Ա. Սյուրմեյանը:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 181:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը տիեզերքից
Հեղինակը Google Earth
Աղբյուրը Նշված չէ

Գերեզմանոցի տեղը տիեզերքից և սահմաններն ըստ Սյուրմեյանի նկարագրության

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Աղբյուրը Նշված չէ

Հալեպի հատակագիծը 1912 թ.