Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ Եկեղեցի

Սիրիա / Հալեպ / Հալեպ

Տեղադրություն

Գտնվում է Միդանի շրջանում (հասցեն՝ Պատրիարք Զարեհ Ա փողոց, թիվ 3): Տեղադրությունն է՝ N 36o 13' 12.31'', E 37o 10' 03.07'':

Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 560:

Պատմություն

Եկեղեցու շինարարական աշխատանքները սկսվել են 1930 թ.: 1932 թ. Հալեպի առաջնորդ Արտավազդ Սյուրմեյանի ջանքերով ալեքսանդրիաբնակ Հովակիմյանը քույրերի հետ եկեղեցին կառուցելու համար նվիրում է 500 ոսկի: Նույն նպատակով նյութապես օգնում է նաև օրիորդ Քարեն Եփփեն: Եկեղեցու հանդիսավոր օծումը կատարվում է 1933 թ. նոյեմբերի 19-25-ին Արտավազդ սրբազանի, իսկ սեղանի օծումը՝ նոյեմբերի 26-ին Բաբկեն Ա աթոռակից կաթողիկոսի կողմից: 1973-1975 թթ. իրականացվում են մի շարք նորոգություններ, իսկ 1984-1987 թթ. իրագործվում են հիմնավոր նորոգություններ և բարեզարդումներ (օրինակ՝ 1984 թ. նորոգվում են մկրտության ավազանը և եկեղեցու շքամուտքը): 1968 թ. Հալեպի առաջնորդական տեղապահ Տաթև վրդ. Սարգսյանի ջանքերով եկեղեցին վերստին նորոգվում է, որի ծախսը կազմում է 50000 սիրիական լիրա:

Տե՛ս Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու արձ. N 1 (Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 561): Տէմիրճեան Վ., Գաւազանագիրք Լիբանանի և Սուրիոյ հայոց թեմերու առաջնորդութեանց, հ. Ա, Անթիլիաս, 1980, էջ 314: Սահակեան Ա., Դիւցազնական Ուրֆան և իր հայորդիները, Պէյրութ, 1955, էջ 520: «Հասկ», 1933, N 12, էջ 64: Ազէզեան Հ., Բերիոյ թեմը և իր եկեղեցիները, «Հասկ», 2001, էջ 402: Տէմիրճեան Վ., Տէմիրճեան Վ., Գաւազանագիրք Լիբանանի և Սուրիոյ հայոց թեմերու առաջնորդութեանց, հ. Ա, Անթիլիաս, 1980, էջ 426: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 560:

Ճարտարապետություն

Ութանիստ գմբեթով, հարթ տանիքով, եռանավ բազիլիկ եկեղեցին արևելքում ավարտվում է արտաքուստ շեշտված խորանով և երկու ավանդատներով: Գմբեթը բարձրանում է կենտրոնական 4 սյուների վրա: Եկեղեցու արևմուտքից կցված է սյունասրահը (երկրորդ հարկում վերնատունն է), իսկ հարավարևմտյան անկյունում՝ զանգակատունը: Ունի զույգ մուտքեր՝ բացված հյուսիսային ճակատից և սյունասրահի կենտրոնից:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 560:

Վիմագրեր

Վիմագրեր և եկեղեցական իրերի արձանագրություններ. ներկայացնում ենք 13 միավոր արձանագրություն, որոնցից 1-ը հրատարակել ենք նախապես, իսկ 12-ը՝ առաջին անգամ:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 561:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Շինարարական 1933 թ․

Արձանագրություն. եկեղեցու արևմտյան ճակատից բացված մուտքի բարավորի մարմարե կիսակամար սալիկին՝ փորագիր, 9 տող.
Յ(իսու)ս Ք(րիստո)ս: | Ողորմութեամբն աստուծոյ կառուցաւ տաճարս | յանուն Ս(ուրբ) Գրիգոր Լուսաւորչին մերոյ յամին 1930 | եւ յանգ ելեալ աւարտեցաւ ի նոյեմբերի 1933 տարւոյ: | Տրօք եւ նուիրօք ազգիս հայոց նախաձեռնութեամբ եւ ջանիւք | եւ վերակեցութեամբ առաջնորդին Բերիոյ թեմին տեառն Արտաւազդ Ա արքեպիսկոպոսի Սիւրմէեան ի հայրապետութեան տանն Կիլիկիոյ Տ.Տ. Սահակ | Բ կ(ա)թ(ո)ղ(ի)կ(ո)սի եւ աթոռակցի նորին Տ.Տ. Բաբկէն Ա կ(ա)թ(ո)ղ(ի)կ(ո)սի կատարեցաւ հանդէս նաւակատեաց | եւ օծման հանդիսադրութեամբ երկուց կաթողիկոսաց ի 26 նոյ(եմ)բ(եր)ի 1933: | Ճարտարապետ Խաչեր Արապեան, եդեսիացի:

Քորթոշյան Ր., Ճշտումներ՝ ի նպաստ հալեպահայ պատմության, «Ճարտարապետություն, շինարարություն», 2009, N 4(38), էջ 58: Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 561:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Րաֆֆի Քորթոշյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2006 թ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Ելնդագիր, Հիշատակագրություն 1933 թ․

Րաֆֆի Քորթոշյան, Հալեպի արձանագրությունները, Երևան, 2013, էջ 561:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Րաֆֆի Քորթոշյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2006 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Արխիվային
Աղբյուրը Նշված չէ
Տարեթիվ 1930 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Րաֆֆի Քորթոշյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2006 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Րաֆֆի Քորթոշյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2006 թ․