Սբ. Վարդան Վանք :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Վարդան Վանք 17 — 18 դդ․

Թուրքիա / Վան / Հայոց Ձոր / Առեղ

Տեղադրություն

Գտնվում է Առեղից փոքր-ինչ արևելք` ծովի մակերևույթից 1938 մ բարձրությամբ բլրալանջին (N 38.23՛06.70՛՛, E 043.34՛35.75՛՛):

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 57:

Պատմություն

Հաշվի առնելով հորինվածքային և կառուցողական առանձնահատկությունները` եկեղեցին կարելի է թվագրել ԺԷ-ԺԸ դարերով:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 57:

Ավանդաբար վկայվել է, որ այստեղ էր ամփոփված Վարդան Մամիկոնյանի գլուխը, որի համար էլ կրում էր Սբ. Վարդան անունը:

Միրախորեան Մ., Նկարագրական ուղեւորութիւն հայաբնակ գաւառս Արեւելեան Տաճկաստանի, մասն Ա, Կ.Պօլիս, 1884, էջ 161: Տե՛ս նաև Պալեան Տ., Հայ վանօրայք, «Բիւզանդիոն», 1900, N 1027, էջ 1: Նույնի` Հայ վանորայք, Սբ. Էջմիածին, 2008, էջ 263: Էփրիկեան Ս., Պատկերազարդ բնաշխարհիկ բառարան, հ. առաջին, Վենետիկ, 1903-1905, էջ 245-246: «Հանդէս ամսօրեայ», 1942, էջ 182: Ոսկեան Հ., Վասպուրական-Վանի վանքերը, մաս Գ, Վիեննա, 1947, էջ 780-781: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 57:

1691 թ․

1691 թ. հիշվում է «Արըղա սուրբ Վարդան վանք. եպիսկոպոսարան»-ը:

Uluhogian G., Un’ antica mappa dell’ Armenia, Ravenna, 2000, էջ 98: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 57:

Եղել է Վարագավանքի իրավասության ներքո: 1883 թ. արդեն ամայի էր և միայն «...տարին մի անգամ Ս. Վարդանայ տօնին գիւղիս քահանայն երթալով կը պատարագէ ի ներկայութեան բազում ուրախալից ուխտաւորաց»:

Ա. Մենակ (Մաքսապետյան Արմենակ), Հայոց-Ձոր, «Աշխատանք», 1911, N 11, 27 մարտ, էջ 5: Միրախորեան Մ., Նկարագրական ուղեւորութիւն հայաբնակ գաւառս Արեւելեան Տաճկաստանի, մասն Ա, Կ.Պօլիս, 1884, էջ 160: Հմմտ. Պալեան Տ., Հայ վանօրայք, «Բիւզանդիոն», 1900, N 1027, էջ 1: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 57:

2004 թ․

2004 թ. օգոստոսի 7-ին եկեղեցին դեռևս կանգուն էր: Ներսը լցված էր նույն տարվա գարնան վերջին փլուզված փայտամած տանիքից թափված գերաններով ու հողով: Ի դեպ, ներսում եղած «մուրազակատար» մեծաթիվ լաթերի առկայությունն ինքնին հուշում էր, որ եկեղեցին մերձաբնակ քրդերի շրջանում սրբատեղիի համբավ և համարում ունի նաև ներկայումս:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 57:

Ճարտարապետություն

Սբ. Վարդան եկեղեցին ուղղանկյուն հատակագծով (արտաքին չափերն են` 9,0 x 8,1 մ), նաև նույնպիսի խորանով (անկյուններում թեքությամբ կրճատված), զույգ ավանդատներով պարզ կառույց է: Գերանակապ տանիքը եղել է հարթ-հողածածկ: Միակ մուտքը բացված է արևմտյան, իսկ զույգ լուսամուտները` արևելյան և արևմտյան ճակատներից: Հյուսիսային որմի մեջ կիսավեր վիճակում դեռևս պահպանվում է մկրտարանի խորշը: Որմերը, որոնցում առկա են որպես շինանյութ ագուցված մի քանի խաչքարեր, շարված են անմշակ և կիսամշակ տեղական քարով և ցածրորակ շաղախով:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 57:

Նկարագրություն

Երեսապատի առանձին քարերին առկա են տարբեր ժամանակներում քանդակված նվիրատվական խաչեր և հակիրճ արձանագրություններ:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 57:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Սբ. Վարդան վանքի եկեղեցին հարավ-արևմուտքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇗ Հյուսիս-արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Սբ. Վարդան վանքի եկեղեցին հյուսիս-արևելքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Ուղղությունը ⇒ Արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇐ Արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Ուղղությունը ⇑ Հյուսիսից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Սբ. Վարդան վանքի եկեղեցու արևմտյան ճակատից բացված մուտքը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Սբ. Վարդան վանքի եկեղեցու հյուսիսային որմում զետեղված մկրտարանի խորշը

Տեսակը Չափագրություն
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր
Տարեթիվ 2004 թ․

ԱՌԵՂ. Սբ. Վարդան վանքի եկեղեցու հատակագիծը (չափ.` Ս. Կարապետյանի, 2004 թ., գրաֆիկական մշակումը` Ա. Հակոբյանի)