Իղալթո :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏԵՂԱՆՈՒՆՆԵՐ

Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Կախեթ (Մարզ) / Թելավ (Շրջան) / Իղալթո (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 7 կմ հյուսիս-արևմուտք՝ Թելավ-Ախմետա մայրուղու վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 83:

Պատմություն
11 դ․

Ալավերդու նման այս գյուղը ևս նշանավոր է իր պատմական փառավոր անցյալով ու ճարտարապետական հուշարձաններով: ԺԱ դարում Իղալթոյում գործել է Վրաստանի ուսումնական բարձրագույն հաստատություններից մեկը (համալսարան), ուր ուսանել է նաև Շոթա Ռուսթավելին:

Ломидзе З. Ш., Икалто, Тбилиси, 1968, с. 4.

Բնակչություն
18 դ․

Հավանաբար ԺԸ դարում այստեղ ևս հանգրվանել են փոքրաթիվ հայեր: Վերջիններիս թվաքանակը երբևէ չի գերազանցել երկու տասնյակը:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 83:

Ինչպես երևում է վիճակագրական աղյուսակից, հայերն Իղալթոյում խիստ սակավաթիվ էին, իսկ եթե նկատի ունենանք ամբողջ բնակչության քանակը (1874 թ.՝ 1272, 1914 թ.՝ 1936 բնակիչ), ապա հայերն այստեղ պարզապես աննշան թիվ էին կազմում:

“Кавказский календарь на 1886 г.”, Тифлис, 1885, с. 117. “Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 128. Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 83:

1818 թ․

Ուշագրավ է 1818 թ. մի վավերագիր, որտեղ տրված է գյուղի բնակիչների հետևյալ անվանացուցակը. «Մէբաղի որդիք՝ Սօլօման և Զուրաբ, Սօլօմանի կինն՝ Մարթայ, որդի՝ Ռամազ, դստերք՝ Անախանում և Մայիա, Զուրաբի կին՝ Էլիսաբէդ, դուստր՝ Բարբարէ: Մէլիքի որդի Պէտրէ, կինն՝ Աննա, որդիք՝ Պավլէ, Յովսէփ և Գիգօլի, դստերք՝ Սաբէդ և Էլէնէ: Աւագի որդի Արզուման, կինն՝ Անի, որդիք՝ Աբրամ և Կօնի, դուստր՝ Մարմար»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2569, թ. 18:

Քահանա
1908 թ․

Չեն ունեցել ո՛չ եկեղեցի և ո՛չ էլ քահանա: Բնակիչների հոգևոր պետքերը հոգում էր Ռուիսպիրի քահանան. 1908-ին հովվել է քահանա Կարապետ Տեր-Ներսիսյանցը:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 83:

Երկրամասի հայ բնակչություն ունեցող գյուղերի ցուցակներում Իղալթոն հիշատակվում է ընդմիջումներով՝ երբեմն տասնամյակներ տևող: Ստորև ներկայացնում ենք հայ բնակիչների թվաքանակն ըստ հետևյալ տարիների.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1818	3	10	10	20		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2569, թ. 18: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1849		7	6	13		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3818, թ. 32-33: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1852		8	5	13		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3819, թ. 64-65: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1857		8	7	15		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3830, թ. 129-130: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1858		8	6	14		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3823, թ. 129-130: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1860		7	6	13		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3833, թ. 5: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1862		6	6	12		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3839, թ. 5: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1864		6	6	12		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3846, թ. 13: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1865	3	7	6	13		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 22-23, 54: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1867		7	8	15		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3851, թ. 3: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1870		7	7	14		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3857, թ. 62-63: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1873		8	10	18		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3862, թ. 51: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1880		8	10	18		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 2: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1881		9	10	19		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 2: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1882		8	11	19		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 2: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1883		8	11	19		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 22: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83:
1908	2	4	1	5		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 21: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 83: