Ծինուբան :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏԵՂԱՆՈՒՆՆԵՐ

8 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ախալցխա (Շրջան) / Ծինուբան (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալցխայից ուղիղ գծով 9,5 կմ հարավ-արևմուտք, ծովի մակերևույթից 1300-1370 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 201:

Պատմություն

Գյուղը անվանվել է նաև Շորաբեթ և Զեմո-Գլտե:

Դավթյան Ա., Հայկական և հայախառը բնակավայրերը Վրաստանում, Երևան, 1997, էջ 154: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 201:

19 դ․

Գյուղի պատմության նոր, այն է` ԺԹ դարի ընթացքում տեղի ունեցած որոշ անցքերի վերաբերյալ տեղեկություններ ենք գտնում ժամանակի մամուլի էջերում. «...բաղկացած է 45 տաճիկ ընտանիքներից, որոց առաջ վրացի լինելուն ապացոյց, ինչպէս նաև այս կողմերու միւս շատ գիւղերու բնակիչներին, այն է որ նոքա մինչև հիմայ խօսում են ըստ մեծի մասին վրացերէն, որ Ծնիպանի մէջ կան մի քանի բակերում թաղուած գինու ահագին կարասներ...: Ծնիպան գիւղը տաճիկներից գնուած է եղել Աշտարխանցի Սերովբէ արքեպիսկոպոսը, նորա մահուանից յետոյ բաւական ժամանակ տիրել են գիւղին հանգուցելոյ ազգական Հայ կաթոլիկ Ալվարեանները, յետոյ Էջմիածինը դատ բանալով վերջիններիս հետ, ինքն է տիրապետել Ծնիպանին, որուն մեծ մասը այժմ համարվում է Էջմիածնի սեփականութիւն, բայց կան մի քանի պարտէզներ, որոնք պատկանում են մասնաւոր անձանց...»:

«Մեղու Հայաստանի», 1873, N 45, էջ 3-4: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 201:

Երկրորդ աշխարհամարտին գյուղաբնակներից մասնակցել է 115 հոգի, որից 56-ը զոհվել է: Հուշարձան-կոթողը կառուցվել է ի հիշատակ ռազմի դաշտում զոհված համագյուղացիների` 1988-1990 թվականների ընթացքում (քանդակագործ` փոքրպամաճցի Ռուբեն Բաբոյան, օգնական` Հ. Ալեքսանյան): Մուտքի մոտ հուշաղբյուրն է (վարպետ` Վարդգես Թորոսյան):

Հակոբյան Հ., Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը, Երևան, 2002, էջ 216, 221-222, 240-241: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:

Բնակչություն

Ներկայիս բնակիչների նախնիները փոխադրվել են Կարինի Արծաթի և Կամպիր գյուղերից, այլ վկայության համաձայն` նաև Ղարակեպակ գյուղից:

Գտնվում է Էրզրումից 16 կմ հյուսիս` Խաչկավանք և Դինարիգոմ գյուղերի հարևանությամբ` Ձիթողից հյուսիս: Ներկայումս պաշտոնապես վերանվանված է Յեշիլյայլա (Ye'ilyayla): Գտնվում է Էրզրումից 20 կմ հյուսիս-արևելք` Ախոռճուկ և Դավթա գյուղերի հարևանությամբ: Ներկայումս պաշտոնապես վերանվանված է Կըրմըզըտաշ ¥Kirmizita'¤: Հակոբյան Հ., Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը, Երևան, 2002, էջ 229: Դարբինյան Վ., Նորշեն-Ծղալթբիլա, հ. Ա, Երևան, 2003, էջ 72: Ղարակեպակը գտնվում է Էրզրումից 31 կմ հյուսիս-արևելք` Կիրակոսակ և Խան գյուղերի հարևանությամբ: Գավառի հյուսիսարևելյան գյուղերից էր: Ներկայումս պաշտոնապես կոչվում է Կարագյոբեկ (Karagöbek): Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 201-202:

1830 թ․

1830 թ. գյուղում հաստատվել է 7 գերդաստան` Աթեենք, Ակոյենք, Դուտենք (Փաշայենք), Եղսանենք, Էսխենք, Վարժապետենք և Տեփանենք:

Դարբինյան Վ., Նորշեն-Ծղալթբիլա, հ. Ա, Երևան, 2003, էջ 72: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:

Անվանի մարդիկ

Ամրիկյան Հովհաննես (1.5.1843 - 5.2.1879). դերասան և գրող: Գրական և բեմական ծածկանունն է Ամերիկյան Միհրդատ: 1863 թ.-ից խաղացել է Պերճ Պռոշյանի, 1864 թ.-ից` Գևորգ Չմշկյանի թատերախմբերում: Առաջինն է անձնավորել Զամբախովի, Սարգսի, Զիմզիմովի կերպարները: 1872-1873 թվականներին Չաքուճ ստորագրությամբ տպագրել է ֆելիետոնների շարք և ղեկավարել «Մշակ» թերթի երգիծանքի բաժինը:

Ստեփանյան Գ., Կենսագրական բառարան, հ. Ա, Երևան, էջ 81: Տե՛ս նաև` Հայկական համառոտ հանրագիտարան, հ. Ա, Երևան, 1990, էջ 166: Ով ով է. հայեր, կենսագրական հանրագիտարան, հ. Ա, Երևան, 2005, էջ 87: Հովակիմյան Բ., Հայոց ծածկանունների բառարան, Երևան, 2005, էջ 557: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 206:

Քահանա

Հակոբ Հովհաննեսի Սերոբյան (1854-1899). գերեզմանը գտնվում է եկեղեցու հյուսիսային կողմում:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 206:

1909 — 1916 թթ․

Հակոբ քահանա Սահարյան. հիշվում է 1909 և 1916 թվականներին:

«Հովիւ», 1909, N 17, էջ 271: Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիզ, 1916, էջ 79: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 206:

Պողոս Հակոբի Հովհաննիսյան (1882-1932). գերեզմանը գտնվում է եկեղեցու հյուսիսային կողմում: Այլ տեղեկության համաձայն` տեր Պողոսը վախճանվել է 1935 թ. աքսորավայր Սարատովում:

Հակոբյան Հ., Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը, Երևան, 2002, էջ 213: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 206:

Հակոբ վարդապետ Մարգարյան (1863-1946):

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 206:

1936 թ․

Սիմոն Խաչատուրյան. պաշտոնավարել է մինչև 1936 թ.:

Հակոբյան Հ., Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը, Երևան, 2002, էջ 236: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 206:

Էմմանուել վարդապետ Տապպաղյան. նշանակվել է 1994 թ. մարտին: Հովվում էր նաև Աբաթխև, Սուխլիս, Ղուլալիս և Նաոխրեբ գյուղերին մինչև 2003 թ.: Դրանից հետո նշանակվում է Թբիլիսիի հայ կաթողիկեների ժողովրդապետ: 2007 թ. օգոստոսի 4-ին Զմմառի վանքում ձեռնադրվել է եպիսկոպոս:

Էմմանուել ծ. վ. Տապպաղյանի կենսագրությանն առնչվող մանրամասները տե՛ս «Մասիս», 2007, N 17, էջ 16-17 և «Պատգամաբեր Հայաստանի և Արևելյան Եվրոպայի հայ կաթողիկէ եկեղեցու», 2008, N 1, էջ 10: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 206:

Տեր Պողոս Գրիգորյան (աշխարհիկ անունը` Մարտիրոս). ծնունդով Ծինուբան գյուղից է: Հովվում է նաև Աբաթխև, Ղուլալիս և Նաոխրեբ գյուղերին:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 206:

Ստուգաբանություն

Ստուգաբանորեն նշանակում է դիմացը հարթ:

Դարբինյան Վ., Նորշեն-Ծղալթբիլա, հ. Ա, Երևան, 2003, էջ 72: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 201:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇑ Հյուսիսից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Շորաբեթ
Զեմո-Գլտե

Գյուղի` միայն հայ կաթողիկե բնակչության թվաքանակի վերաբերյալ զանազան տեղեկագրերից քաղված տվյալների համադրումը ներկայացնում է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1884				189		«Արձագանք», 1885, N 26, էջ 368: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1908				292		“Кавказский календарь на 1910 г.”, Тифлис, 1909, с. 405. Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1913	43	229	195	424		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 26, թ. 9: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1914				332		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 196, ց. 1, գ. 64, թ. 7: Տե՛ս նաև “Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 201. Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1915				435		Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիզ, 1915, էջ 79: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1916	40	206	194	400	Այլ տեղեկագրի համաձայն` երկու սեռի թվաքանակը կազմել է 444 շունչ (Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիզ, 1916, էջ 78):	Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 65, թ. 30-31: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1917	90			321		Դարբինյան Վ., Նորշեն-Ծղալթբիլա, հ. Ա, Երևան, 2003, էջ 72: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1927	112			500	Ըստ ծինուբանցի Խաչատուր Սերոբյանի:	Հակոբյան Հ., Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը, Երևան, 2002, էջ 213: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1985	185			653		Դավթյան Ա., Հայկական և հայախառը բնակավայրերը Վրաստանում, Երևան, 1997, էջ 155: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1989	177			576	Գյուղխորհրդից առնված տվյալները մեզ է փոխանցել ծղալթբիլեցի Մելիք Մկրտչի Մոսիկյանը:	Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
1991				561	Ըստ գյուղապետարանի տվյալների:	Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
2006	145			400	Ըստ գյուղապետարանի տվյալների:	Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202:
2007	148	160	186	346		Ըստ գյուղապետարանի լիազորված անձ Պետրոս Միսակի Վարդանյանի: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 202: