ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Գուրջաան 1 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Կախեթ (Մարզ) / Գուրջաան (Շրջան) / Գուրջաան (Շրջկենտրոն)

Տեղադրություն

Ներկայումս համանուն շրջանի կենտրոնն է, գտնվում է Թելավ-Սղնախ մայրուղու վրա: Կախեթի նշանավոր բնակավայրերից է:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 31:

Բնակչություն
18 դ․

Առնվազն ԺԸ դարի վերջերին այստեղ հաստատվել են արցախցի ու գանձակեցի փոքրաթիվ հայեր: ԺԹ դարի կեսերին նրանց մեծ մասն արդեն մոռացության էր մատնել մայրենի լեզուն. «...գիտեն ոմանք զլեզու Հայոց՝ զի գաղթականք են յԱրցախայ և ի Գանձակա»:

«Բազմավէպ», 1851, № 20, էջ 317:

1874 թ․

Ի տարբերություն հարևան բնակավայրերի՝ Գուրջաանում հայերն ավելի մեծաթիվ էին, բայց ողջ բնակչության հաշվով փոքրամասնություն էին: Այդ երևում է, օրինակ, 1874 թ. մարդահամարից. 3656 բնակիչներից հայեր էին 277-ը:

“Кавказский календарь на 1886 г.”, Тифлис, 1885, с. 118.

1914 թ․

1914 թ. Գուրջաանն ուներ 4571 բնակիչ: Նկատի առնելով վիճակագրական աղյուսակում ներկայացված տվյալների շարժը՝ կարծում ենք, այդ թվի շուրջ 1/11 մասը հայեր էին:

“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 113.

Քահանա
1844 թ․

Գուրջաանում քահանայագործած հոգևորականներից հայտնի են Աբրահամ Տեր-Մելիքսեթյանը (1844), Անդրեաս Մելքոնյանցը (1877) և Հարություն Ազնավուրյանը (1919):

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 2423, թ. 2: Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 160: Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 221, ց. 1, գ. 136, թ. 3:

Հայ բնակչության թվաքանակի փոփոխություններին վերաբերող վիճակագրական տվյալների պատկերը հետևյալն է.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1885		120	100	220		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3879, թ. 225: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1890		137	120	257		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 141: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1891		141	122	263		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 142: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1894	12					Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3339, թ. 3: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1897		165	101	266		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3899, թ. 138-139: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1898		170	102	272		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3897, թ. 160: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1899		162	106	268		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 243: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1902		177	124	301		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3907, թ. 14-15: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1906		197	117	314		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3915, թ. 8: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1908	46	192	104	296		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 22: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31:
1912		210	194	404		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3919, թ. 53-54: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 31: