ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Փխովել 1 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Կախեթ (Մարզ) / Գուրջաան (Շրջան) / Փխովել (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 4 կմ հարավ-արևմուտք՝ Զիար գյուղից 2 կմ հարավ-արևելք:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 56:

Պատմություն
1844 թ․

1844 թ. մի վավերագրից պարզվում է, որ վրացի Նինա Անդրոնիկաշվիլին ցանկանում էր Հովհաննեսի այրի Աննային մկրտել վրաց դավանության և վերցնել որպես նաժիշտ:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 929, թ. 7:

Փխովել գյուղն անբնակ է դարձել, ամենայն հավանականությամբ, խորհրդային տարիներին, քանի որ 1914 թ. դեռևս բնակեցված էր և հարևան Զիար գյուղի հետ ուներ 965 բնակիչ:

“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 127.

Բնակչություն
1802 թ․

Այստեղ հայերի ներկայության մասին գրավոր առաջին վկայություններից մեկը վերաբերում է 1802 թ.: Վավերագրերը նրանց թիվը ցույց են տալիս շըրջակա գյուղերում ցրված սակավաթիվ հայերի հետ, ուստի հնարավոր չէ որոշել, թե Փխովելում որքան էր նրանց ստույգ թվաքանակը: Թեպետ գյուղում հայերը սակավաթիվ էին, բայց արդեն 1839 թ. ունեին Սբ. Աստվածածին անվամբ քարաշեն եկեղեցի:

“Акты собранные Кавказскою археографическою комиссиею”, т. 1, Тифлис, 1866, с. 474. Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 457, թ. 26-27, նաև՝ գ. 3805, թ. 95:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Բխովել