ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Ախատել 2 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Կախեթ (Մարզ) / Թելավ (Շրջան) / Ախատել (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 5-6 կմ հյուսիս-արևմուտք: Միավորված է Ռուիսպիրի գյուղխորհրդի հետ:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 58:

Բնակչություն
1802 թ․

Երկրամասի վրացական այս փոքր գյուղում հայ գաղթականները հաստատվել են ԺԸ դարից ոչ ուշ: Նրանց ներկայությունն այստեղ հիշվում է 1802 թ.:

“Акты собранные Кавказскою археографическою комиссиею”, т. 1, Тифлис, 1866, с. 471.

1870 թ․

Սակավաթիվ հայեր բնակվել են մինչև 1870 թ., որից հետո այն վերածվել է վրացախառն թրքաբնակ գյուղի: Լրագրային մի հաղորդագրությունից պարզվում է, որ այդտեղ առևտուր անող մի հայ 1885 թ. ընդունել էր մահմեդականություն (սա խիստ մասնավոր դեպք է). «Մեր քաղաքին մօտիկ Ախատել գիւղում, որն առանձնապես բնակեցված է թուրքերով, առուտուր անող մի հայ վաճառական Զ. մահմեդականութիւն ընդունեց...»:

«Նոր-Դար», 1885, № 88, էջ 1:

1914 թ․

1914 թ. Ախատելը զուտ վրացաբնակ գյուղ էր՝ 242 շնչով:

“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 92.

1818 թ․

Ուշագրավ է 1818 թ. մի վավերագիր, որտեղ տրված է հայ բնակիչների հետևյալ անվանացուցակը. «Տէր Պետրոս Յարութիւնեան, կինն՝ Մարթայ, որդի՝ Յոհաննէս, դուստր՝ Մարիամ: Բէգիջանի որդի Ղասում, որդի՝ երեցփոխ Յովսէփ, կինն՝ Թամար, որդիք՝ Պետրոս, Յոհաննէս և Մարտիրոս, դստերք՝ Հռիփսիմէ և Մարիամ: Բէգիջանեան Սարգսի որդիք՝ Գօգի, Աւէտիք, մայր՝ Մարիամ, Գօգինի կինն՝ Էլիսաբէդ, որդի՝ Գասպար, դստերք՝ Թինաթին, Քէթէվան, Աւէտիքի կինն՝ Մարթայ: Բէգիջանեան Դաւթի որդիք՝ Գրիգոր և Աբրահամ, Գրիգորի կինն՝ Թամար, որդի՝ Դարչիա, դուստր՝ Ովսաննա, Աբրահամի կինն՝ Մայիա, դուստր՝ Բարբարէ և միւս որդւոյ՝ Գալուստի այրի կինն՝ Էլիսաբէդ, որդիք՝ Գլախա և Պապիկ, դուստր՝ Մարթայ: Ղարաբաղցի Սիմօնի որդիք՝ Սահակ և Գիօրգի, Սահակի կինն՝ Աննա, Գիօրգւոյ կինն՝ Մարթայ: Եսաեայ որդի Սարգիս, կինն՝ Մարիամ: Բէգիջանեան Դաւթի այրի կինն՝ Ազիզ, որդիք՝ Յոհաննէս և Մէլքօ, դուստր՝ Կատարինէ: Կլէկչի Սարգսի կինն՝ Թինաթին, որդիք՝ Դաւիթ և Ղազար: Զուրաբի որդիք՝ Սարգիս և Նիկողայոս, Սարգսի կինն՝ Քէթէվան, դուստր՝ Խանում, Նիկողայոսի կինն՝ Թամար, որդիք՝ Զուրաբ և Մէլքօն: Ղազարի որդիք՝ Գէորգ և Աղալօ, մայր՝ Էլիսաբէդ: Շահղուլի որդի՝ Գլախա, կինն՝ Քէթէվան, որդիք՝ Յարութիւն և Սօլօման, դստերք՝ Մայիա և Էլիսաբէդ: Թուրաբի որդի Յոհաննէս, կինն՝ Մաթօ, որդիք՝ Յոհաննէս, Գուրգէն, Սիմօն և Զուրաբ և Շէրմազան, այլևս որդւոյ Գուրգէնի կինն՝ Էլիսաբէդ, ևս միւս եղբօր՝ Ստեփանի որդիք՝ Գլախա և Գիօրգի: Բէգիջանեան Սարգսի որդի Յարութիւն, կինն՝ Մարթայ, որդիք՝ Գէվօ և Ենօք, դուստր՝ Քալիա և միւս որդւոյ՝ Առաքելի որդի՝ Շաքարօ: Թուրաբեան Ռօստօմի որդի Յովսէփ, կինն՝ Մայիա, որդիք՝ Դաթ և Ղազար, դուստր՝ Բարբարէ, մայր՝ Աննա: Մաղդեսի Ազարիա, կինն՝ Աննա, դուստր՝ Թամար: Բաղդասարի որդի Յարութիւն, կինն՝ Մայիա, որդիք՝ Աղայ, Դաթ, Կակի և Պէպան: Բաինդուրի որդի Դաթ, կինն՝ Աննա, որդիք՝ Սօսի և Գէօրգի և խորթ դուստրն՝ Քալիա և Մարիկ: Ապրէսի որդիք՝ Եսայի և Դանէլ, մայր՝ Հուրի, Եսայեա կինն՝ Մարիամ, որդիք՝ Աւէտիք, Յոհաննէս և Պետրոս, Դանէլի կինն՝ Եղիսաբէդ, որդի՝ Սօղօմօն, դստերք՝ Վարթ և Դասիա: Բէգիջանեան Պէպան, կինն՝ Մարիամ, դուստր՝ Բարբարէ, զոքանչն՝ Էլէնէ, սորա տէգէր՝ Թաթուլի դուստր՝ Խօրէշան և եղբօր՝ Խաչօյի որդիք՝ Իւանէ և Գէվօ: Սօմխի որդիք՝ Աղալօ և Աւէտիք, որոց հայրն՝ Պէպան, մայրն՝ Մայիա, քորք՝ Մարթայ և Քալի: Աֆէնդի որդի Կօնի, կինն՝ Քէթէվան, որդի՝ Գլախա: Սամաչէլ Յօհանի որդի Սօլօման, կինն՝ Էլիսաբէդ, որդի՝ Շիօ, դուստր՝ Թամար»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2569, թ. 19:

Քահանա
1804 — 1818 թթ․

Տեր Պետրոս Հարությունյան. հիշվում է 1804-1818 թթ.: Ծնվել է 1763 թ., ձեռնադրվել 1804-ին Մինաս արքեպիսկոպոսի կողմից:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2569, թ. 19:

Ստորև ներկայացնում ենք Ախատելի հայ բնակչության թվաքանակն ըստ հետևյալ տարիների.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1818	22	70	57	127		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3879, թ. 225: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1841		37	44	81		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3802, թ. 41-42: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1842		42	43	85		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3805, թ. 92-93: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1843		42	42	84		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3805, թ. 46-47: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1844		42	41	83		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3809, թ. 45-46: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1845		43	44	87		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3811, թ. 106-107: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1847		20	21	41		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3814, թ. 67-68: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1849		12	6	18		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3818, թ. 32-33: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1852		10	8	18		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3819, թ. 64-65: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1857		1	1	2		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3830, թ. 129-130: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1858		1	1	2		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3823, թ. 129-130: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1860		2	2	4		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3833, թ. 5: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1861		4	2	6		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3839, թ. 5: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1865	2	4	2	6		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 22-23,54: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1867		5	2	7		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3851, թ. 3: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58:
1870		3	1	4		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3857, թ. 62-63: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 58: