ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Քարավանց 9 Հուշարձան

Թուրքիա (Երկիր) / Վան (Նահանգ) / Հայոց Ձոր (Գավառ) / Քարավանց (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Անգղ և Կեմ գյուղերի միջև` Անգղ գետի աջ ափին: Ծովի մակերևույթից բարձր է 1710 մ:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:

Պատմություն

Ավանդաբար վկայվել է, որ «Քարավանց մեծ գիւղաքաղաք եղած է երբեմն»: Գյուղի պատմության ծալքերն ակներևաբար դարերի խորքն են գնում, բայց գրավոր հիշատակությունների բացակայության պայմաններում այդ մասին պատկերացում ենք կազմում միայն նյութական մշակույթի մնացորդների շնորհիվ:

Միրախորեան Մ., Նկարագրական ուղեւորութիւն հայաբնակ գաւառս Արեւելեան Տաճկաստանի, մասն Ա, Կ.Պօլիս, 1884, էջ 137: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:

Բնակչություն

Հիմք ընդունելով միջնադարյան ավերակված գերեզմանոցի խոսուն ընդարձակությունը` Քարավանցն առանձնապես մարդաշատ է եղել ԺԴ-ԺԶ դարերում, սակայն նրա բնակչության թվաքանակն արձանագրած վիճակագրական տվյալները փաստում են, որ հատկապես ԺԹ դարի ընթացքում տարահնար հալածանքներով բնիկներին դուրս մղելու կամ ոչնչացնելու քաղաքականության արդյունքում Մեծ եղեռնի նախօրեին արդեն քրդախառը դարձած գյուղում հայերը փոքրաթիվ էին:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:

1920-ական թթ.-ից զուտ քրդաբնակ դարձած գյուղի բնակչության թվաքանակը գյուղապետարանի տվյալներով հետևյալն էր. 1990 թ.` 482, 2000 թ.` 370, 2011 թ.` 200, իսկ 2012 թ.` 196 անձ:

http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=263981 Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:

2013 թ. տեղում պարզվեց, որ գյուղն ուներ 35 տուն սուննի (շաֆիղի ճյուղից) բնակիչ: 3-4 տասնամյակ առաջ նրանք կազմում էին մինչև 100 տուն, սակայն ջրի սակավության պատճառով հետզհետե հեռացել էին գյուղից:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:

Այլ անվանումներ

Ներկայումս պաշտոնապես վերանվանվել է Չայըրբաշը (Çayırbaşı):

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը տեսարան
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2013 թ․

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Չայըրբաշը

Բնակչություն.

Թվական	Հայ տուն	Ընդամենը	Քուրդ տուն	Նշումներ	Աղբյուր
1873	4				Տևկանց Ե., Ճանապարհորդություն Բարձր Հայք և Վասպուրական (1872-1873 թթ.), Երևան, 1991, էջ 223: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:
1883	2	12	10		Միրախորեան Մ., Նկարագրական ուղեւորութիւն հայաբնակ գաւառս Արեւելեան Տաճկաստանի, մասն Բ, Կ.Պօլիս, 1885, էջ 22: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:
1897	12	17	5		Маевский В., Ванский вилает, Тифлис, 1901, էջ 263: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:
1914	2			Ի դեպ, հայերի թվաքանակը կազմում էր 14 շունչ:	Ա-Դօ, Մեծ դէպքերը Վասպուրականում 1914-1915 թւականներին, Երեւան, 1917, էջ 18: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196:
1916 հոկտ. 10				Անմարդաբնակ	«Աշխատանք», 1916, N 52, 29 հոկտեմբեր, էջ 3: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 196: