ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Բոդբիսխեվ Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Կախեթ (Մարզ) / Սղնախ (Շրջան) / Բոդբիսխեվ (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 3 կմ հարավ-արևելք՝ մի գեղատեսիլ ու արգավանդ հովտում:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 160:

Բնակչություն
1802 թ․

Հայերի ներկայությունն այստեղ վկայված է արդեն 1802 թ.:

“Акты собранные Кавказскою археографическою комиссиею”, т. 1, Тифлис, 1866, с. 474.

1874 թ․

1874 թ. գյուղի 4120 բնակիչներից 18-ը հայ էին:

“Кавказский календарь на 1886 г.”, Тифлис, 1885, с. 118.

1908 թ․

1908 թ. գյուղում մնացել էր մեկ տուն հայ՝ 3 (2 ար. և 1 իգ.):

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 22:

1912 թ․

1912-ին՝ 3 տուն:

«Մշակ», 1912, № 182, էջ 3:

1914 թ․

1914 թ. Բոդբիսխևն ուներ 5751 բնակիչ և ողջ Կախեթի ամենամարդաշատ բնակավայրերից էր:

Ի դեպ, վերոհիշյալ Գիգա Մախվիլաձեն միանգամայն անհիմն պնդում է, թե մինչև 1885 թ. Բոդբիսխևը եղել է զուտ վրացաբնակ, և միայն դրանից հետո են այնտեղ հայեր հայտնվել, ընդ որում, իբր, նրանք էլ նախկին վրացիներ էին՝ Բրոլաձե և Կոճիաշվիլի ազգանուններով, բայց հայ հոգևորականի կողմից հայ էին մկրտվել և Գոզալով վերանվանվել: Գ. Մախվիլաձեն կասկածի տակ է առել նաև Օգանեզով և Ակիմով (Հովհաննիսյան և Հեքիմյան) ազգանունները կրող բնակիչների հայ լինելը, քանի որ իր ասելով Ակիմովի որդու անունը Վանո էր, հոր անունը՝ Նինիա, թոռների անունները՝ Միխեիլ, Ծղալոբ և Ալեքսանդրե (Գիգա Մախվիլաձե, Ինչո՞ւ վրացիների մի մասը դարձավ լուսավորչական.– «Ռուբիկոնի», 1988, № 8, վրացերեն):

Նկարագրություն
1849 թ․

Բոդբիսխևը Կախեթի հնագույն և վրաց ճարտարապետության միջնադարյան շրջանի արժեքավոր հուշարձաններով հարուստ գյուղերից է: 1849 թ. գյուղ այցելած Հովհաննես վարդապետ Արշարունին գրել է. «Բօդբիսխև՝ այսինքն Բօդբէլայ խև կամ ձոր, առեալ ի Բօդբէլ մետրապօլտէն Վրաց, որոյ տուն բնակութեան մերձ է յայն տեղի. անդ է և մենաստանն, յորում և մարմին նորա կայ ամփոփեալ. և տեղիս այս պատկանի ընդ այլոց գիւղօրէից այնր վանաց, ուստի և յանուն նորա և ձորն անուանի. ընդ երկարութիւն այնր ձորոյ են և այլ գիւղորայք, եօթն կամ ութ թուով, և պարապին ի վաճառականութիւնս, իսկ Վիրք հողագործք են և այգեգործք: Տունք Հայոց են 120, իսկ Վրաց բազում յոյժ»: