ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Նասոմխար 11 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Կախեթ (Մարզ) / Սղնախ (Շրջան) / Նասոմխար (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնի հարավային կողմում:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 162:

Նկարագրություն
1849 թ․

1849 թ. գյուղ այցելած Հովհաննես վարդապետ Արշարունին գրել է. «Նասօմխար՝ էր յառաջն աւան՝ և այժմ փոքր մի հեռի ի Սղնախայ կէս ժամաւ ընդ զառ ի վայր լերինս ելևէջութեամբ. տունք Հայոց այժմ են 6 կամ 7 արք ոստայնանկք, ունին զմի գմբեթազարդ փոքրիկ վանս յանուն սուրբ Աստուածածնի, ուր ուխտաւորք յաճախ դիմեն ի Սղնախայ»:

«Բազմավէպ», 1851, № 20, էջ 316:

1915 թ․

Ուշագրավ է նաև 1915 թ. ոմն «Սղնախեցու» հաղորդումը. «Սղնախի հարաւային կողմը մօտ 4 վերստ հեռաւորութեամբ գտնւում է «Նասօմխարի» անունով հայոց ուխտատեղի Ս. Աստուածածնայ անունով: Նասօմխարի բառը նշանակում է վրացերէն` տեղի` ուր մի անգամ բնակուելիս են եղել հայերը: Այնտեղ արդարև, մի անգամ եղել է հայերի բնակութիւն, բայց բնակավայրը լինելով վրաց Ս. Նունէի մենաստանի սեպհականութիւն` գետնահարկի ծանրութեան պատճառով` հեռացել են այնտեղից: Եկեղեցուոյ արևելեան կողմը զետեղուած են վրացական գիւղեր, ուր բնակւում են 60 տուն վրացախօս հայեր: Վրացիներից շատերը, ինչպէս յիշեալ նոյնպէս և այլ գիւղերում, կրում են հայկական ազգանուններ, զորօրինակ` Մանթաշովներ, Շանշիևներ, Բարսեղովներ, Յակոբովներ, Սահակովներ, Ղազազովներ, Ղուկասովներ, Ժամգարովներ (Ժամհարեան) և այլն, և այլն: Ակներև է, որ երբեմն եղել է այս կողմը հայերի մեծ գաղթը և ընդունել են յունադավանութիւն. «Փանիանի», «Միրզաանի», և «Ջուգաանի» անուններով գիւղերը, կարող են կենդանի ապացոյցներ լինել, որ սոքա հիմնուած են հայերից և անուանուել են հիմնողների ազգանուններով...»:

«Հովիտ», 1915, № 48, էջ 758:

Շրջակա 8-9 գյուղերում ցրված փոքրաթիվ հայերի համար (Տիբաան, Մաճխան, Ջուգաան, Միրզաան, Մաղարո, Բոդբե, Բոդբիսխև) այն կենտրոնական բնակավայր էր: Գյուղի քահանան հովվում էր շրջակա սակավաթիվ հայերին, իսկ Սբ. Աստվածածին եկեղեցին այդ շրջանում միակ հայոց եկեղեցին էր: Այս պատճառով էլ նշված գյուղախմբի հայերի թիվը մեծ մասամբ ցույց է տրված միասին, և դժվար է որոշել Նասոմխարի հայերի թվաքանակը:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 162:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Ախալի Սղնախ

Ստորև ներկայացնում ենք գյուղի հայ բնակչության թվաքանակն ըստ հետևյալ տարիների.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1890		71	71	142		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 140: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 162:
1891		79	77	156		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 139: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 162:
1906		90	74	164		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3915, թ. 8: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 162: