ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Թոփիշեն 1 Հուշարձան

Ադրբեջան (ոչ Արցախ) (Երկիր) / Իսմայիլի (Շրջան) / Թոփիշեն (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից մոտ 14 կմ հարավ–արևելք, բարձրադիր սարահարթի վրա։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 22:

Պատմություն
1806 թ․

Գյուղի վերաբերյալ մատենագրական տեղեկություններ հայտնի չեն։ Իբրև հայաբնակ գյուղ թռուցիկ հիշվում է 1806 թ. վրացական ուղեգրություններում. «... գնում են հայկական Թոբուշեն գյուղը և իջևանում այնտեղ»։

Պ. Ա. Չոբանյան, Վրացական ուղեգրությունները և նրանց ւոեղեկությունները հայերի մասին, Երևան, 1981, էջ 151։

Բնակչություն
1918 — 1919 թթ․

Հարևան հայաբնակ գյուղերի օրինակով սա ևս մեծ կորոատներ է տվել 1918– 1919 թթ.։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 23:

1988 թ․

Բռնազաղթվել են 1988-ին։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 23:

Նկարագրություն
19 դ․

Գյուղի մոտ պահպանվել են Հին Թոփիշենի ավերակները։ Այդտեղ մինչև XIX դարի սկզբները բնակվում Էին ներկայիս գյուղի բնակիչների նախնիները. «... Թուբի շէնս հիմնուած է եղել Ավանաշինի հովտի արևմտեան բերանում, օդի և ջրի վնասակարութեան պատճառաւ փոխադրուած են բնակիչներն այժմեան տեղս։ Բայց կիսաւեր եկեղեցին դեռ մնում է հին գիւղատեղում»։

Բարխուտարեանց Մ., Աղուանից երկիր և դրացիք, Թիֆլիս, 1863, էջ 195։

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Թուբիշեն
Թոբուշեն

Բնակչություն.

Թվական	Հայ տուն	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1861	57			Սմբատեանց Մ., Նկարագիր Սուրբ Ստեփանոսի վանաց Սաղիանի եւ միւս վանօրէից եւ ուխտատեղեաց եւս եւ քաղաքացն եւ գիւղօրէից որք ի Շամախիոյ թեմի, Տփխիս, 1896, էջ 139։
1890	80	675		Սմբատեանց Մ., Նկարագիր Սուրբ Ստեփանոսի վանաց Սաղիանի եւ միւս վանօրէից եւ ուխտատեղեաց եւս եւ քաղաքացն եւ գիւղօրէից որք ի Շամախիոյ թեմի, Տփխիս, 1896, էջ 139։
1914		1016	Հունվարի 1-ի դրությամբ:	“Кавказский Календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 190.
1985	10			Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 23: