ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Քարքանջ 19 Հուշարձան

Ադրբեջան (ոչ Արցախ) (Երկիր) / Շամախի (Շրջան) / Քարքանջ (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գավառի ծաղկուն ու մարդաշատ գյուղերից մեկն էր: Գտնվում է շրջկենտրոնից (Շամախուց) 9-10 կմ հարավ-արևմուտք, գոգավոր բարձրադիր սարահարթի վրա:

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 73:

Բնակչություն
1918 թ․

Հայաբնակ էր մինչև 1918 թ.:

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 46:

Ըստ Մ. Բարխուտարյանցի. «Քարքանջի բնակիչք ամբողջապես հայ են եւ բնիկ տեղացի», իսկ Մ. Սմբատյանցը նշում է. «Քարքանջ գիւղի բնակիչքն լեզուով. սովորութիւնով եւ ամեն բանով երևում են, որ Պարսկաստանի Խոյ քաղաքիցը, կամ գիւղերիցն են գաղթել. մի քանի դար առաջ: Եւ իսկապէս Թոռնաւան գաւառիցն են, որ այժմ Չորսայ մըհալ՝ հանդէպ Նախիջեւանայ՝ յայնկոյս Երասխայ»: Ակնհայտ է, որ հետազոտողների տեսակետները իրարամերժ են: Սակայն հարցը լուծվում է գյուղում պահպանված պատմական հուշարձանների քննությամբ:

Բարխուտարեանց Մ., Աղուանից երկիր և դրացիք, Թիֆլիս, 1863, էջ 164։ Սմբատեանց Մ., Նկարագիր Սուրբ Ստեփանոսի վանաց Սաղիանի եւ միւս վանօրէից եւ ուխտատեղեաց եւս եւ քաղաքացն եւ գիւղօրէից որք ի Շամախիոյ թեմի, Տփխիս, 1896, էջ 168։ Մինչև անգամ քարքանջեցիները գաղթած են համարվում նաև Անիից, ըստ որում իբր տեղական ավանդությամբ. «... Քեարքանջը, ինչպես երեւում է եւ տեղական լեզուից, պիտի գաղթծ լինի Հայաստանից, տեղական աւանդութեամբ՝ Անիից...» (Ս. Սարգիսբէկեան, «Մշակ», 1902, N 62, էջ 2)։

Բնակչություն.

Թվական	Հայ տուն	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1861	123			Սմբատեանց Մ., Նկարագիր Սուրբ Ստեփանոսի վանաց Սաղիանի եւ միւս վանօրէից եւ ուխտատեղեաց եւս եւ քաղաքացն եւ գիւղօրէից որք ի Շամախիոյ թեմի, Տփխիս, 1896, էջ 139։
1890	231	1312		Սմբատեանց Մ., Նկարագիր Սուրբ Ստեփանոսի վանաց Սաղիանի եւ միւս վանօրէից եւ ուխտատեղեաց եւս եւ քաղաքացն եւ գիւղօրէից որք ի Շամախիոյ թեմի, Տփխիս, 1896, էջ 139։
1914		1723		“Кавказский Календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 140.