ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Բավրա 10 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ախալքալաք (Շրջան) / Բավրա (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 1 կմ արևելք, Փարվանա գետի աջակողմյան ձորապռնկին, ծ. մ. 1660-1700 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 95:

Պատմություն
1595 թ․

Համաձայն 1595 թ. «Գյուրջիստանի վիլայեթի ընդարձակ դավթար»-ի՝ Բավրան ունեցել է 6 տուն բնակիչ, հարկվել է 7.665 ակչե:

“გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი”, էջ 228: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 95:

1726 — 1727 թթ․

Բնակչության բռնի մահմեդականացումից հետո` 1726-1727 թթ., տանուտեր Աբդուլլահի օրոք, հարկվել է 4.000 ակչե:

“ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი 1694-1732 წწ.”, էջ 192: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 95:

Բնակչություն
16 — 19 դդ․

Հայտնի է, որ Արտահանի և մի շարք այլ գավառների որոշ գյուղերի հայ բնակիչները ԺԶ-ԺԷ դարերում եվրոպական տերությունների հովանին ունենալու հույսով կաթոլիկություն էին ընդունել, ուստի ներկայիս բավրացիների նախնիները 1829 -1830 թթ. Ջավախք փոխադրվելուց գրեթե երկու դար առաջ արդեն հայ-կաթոլիկ համայնքի մաս էին կազմում:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 95:

1829 թ․

Ներկայիս գյուղի բնակիչների նախնիները 1829 թ. փոխադրվել են Արտահանի Վել և հարակից գյուղերից: Բավրա գյուղում հաստատվելու սկզբնական շրջանում, գրեթե մի քանի տասնամյակ շարունակ, բավրացիները դեռևս թրքախոս էին: Այդ ծանր ժառանգությունը նրանք իրենց հետ բերել էին բնօրրան Արտահանի շրջանից, որտեղի փաշան հատուկ օրենքով արգելել էր հայերեն խոսելը: Գյուղի բնակիչների մի մասը թրքախոսությունը պահպանել է նույնիսկ Ի դարի 30-ական թվականներին:

Վելը հայաբնակ գյուղ էր` Արտահանից ուղիղ գծով 25 կմ արևելք, Ախալքալաքից 45 կմ հարավ-արևմուտք, Կուր գետի աջ ձորապռնկին, այժմ՝ անմարդաբնակ: «Արձագանք», 1894, N 118, էջ 3-4: ბერძენიშვილი ნ., նշվ. աշխ., էջ 107: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 95:

Երկրորդ աշխարհամարտին մասնակցած 103 բավրացիներից 50-ը զոհվել է:

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ 101: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:

Քահանա
1915 — 1916 թթ․

Հայտնի է, որ տակավին 1915 թ. Բավրան սեփական քահանա չի ունեցել և համարվել է Կարտիկամի Միքայել քահանա Քոթանջյանի ծուխ, սակայն 1916 թ. արդեն գյուղին հովվել է առանձին քահանա, որն էր տեր Սիմեոն Խաչատրյանը:

«Օրացոյց և պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1915, էջ 82, 1916, էջ 82: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 99-100:

Նկարագրություն

Բավրայի տարածքում` Փարվանա գետի ձորալանջի ժայռերի մեջ, գետափից 9 մ բարձրությամբ մի քարանձավում, հայտնաբերվել են վերին պալեոլիթի ժամանակաշրջանի մարդու բնակության հետքեր:

Վերին պալեոլիթյան առաջին կայանը Ջավախքի բարձրավանդակում.– «Լրաբեր ՎՍՍՀ ԳԱ», 1988, N 2, էջ 135-147: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 95:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Գյուղի բնակչության քանակը մի շարք աղբյուրներում ցույց է տրված հետևյալ չափով.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1884				310		«Արձագանք», 1885, N 26, էջ 368: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:
1908	50			455		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 102, թ. 40: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:
1912				407		Յակոբեան Պ., Հրաւէր ողջմտութեան, Էջմիածին, 1993, էջ 95: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:
1914				597		“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 94. Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:
1915				481		«Օրացոյց և պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1915, էջ 82: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:
1916	62	272	224	496		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 65, թ. 36-37: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:
1987	346			1387		Ըստ գյուղխորհրդի տվյալների։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96: