ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Ղադո 4 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ախալքալաք (Շրջան) / Ղադո (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 20 կմ հյուսիս, ծ. մ. 1780-1830 մ բարձրության վրա, Ախալքալաք-Բակուրիան մայրուղու արևմտյան եզրին:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:

Բնակչություն
18 դ․

Հին գյուղատեղի է: Հայաթափ է եղել ԺԸ դարում:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:

19 դ․

Վերստին բնակեցվել է ԺԹ դարի 2-րդ կեսին:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:

1918 թ․

Ներկայիս ղադոցիների նախնիները սերում են Էրզրումի նահանգի համանուն գավառի Օրթիզ և Չրթլու գյուղերից: 1918 թ. Ղադոն համալրվել է նաև Բայազեթից և Ալաշկերտից գաղթած հայերով (հիմնականում՝ կանայք):

Օրթիզը (այժմ՝ Uzunyayla) հայաբնակ գյուղ էր` Կարին (Էրզրում) քաղաքից 20 կմ հյուսիս-արևմուտք: Ծագումով օրթիզցի են նաև Ղադոյից ոչ հեռու գտնվող Բուռնաշեթ գյուղի բնակիչները: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:

Երկրաշարժ
1899 թ․

1899 թ. դեկտեմբերի 19-ի երկրաշարժի հետևանքով քանդվել է Ղադոյի 38 տներից 12-ը, բնակիչներից մեկը՝ զոհվել:

«Մշակ», 1900, N 43, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Ղադոլար

Արխիվային վավերագրերում բնակչության թվաքանակի վերաբերյալ տվյալներ ենք գտնում` սկսած 1869 թ-ից, սակայն, ըստ էության, գյուղը գոյություն ուներ արդեն 1830-ականից (բավական է նշել 1868 թ. կառուցված մեծադիր եկեղեցու փաստը).

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1869		164	170	304		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3856, թ. 10: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1870		164	170	304		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3857, թ. 24: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1871		164	170	304		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3858, թ. 10-11: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1872		166	172	338		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3859, թ. 57-58: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1873		169	173	342		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3862, թ. 71-72: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1874				343		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3864, թ. 28-29: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1875	24			349		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3866, թ. 20-21: Նաև՝ «Մեղու Հայաստանի», 1875, N 44, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1876		171	173	344		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 30-31: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1877		171	147	318		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3869, թ. 29-30: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1878		175	149	349		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 218-219: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1880		187	154	341		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 88-89: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1881		184	160	344		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 97-98: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1882		188	165	353		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 44-45: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1883		191	175	366		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 49-50: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1884	25					«Արձագանք», 1885, N 3, էջ 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1885		195	177	372		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3877, թ. 10: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1887		219	294	513		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3880, թ. 41-42: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1889		234	302	536		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3884, թ. 65-66: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1890		233	295	528		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 148: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1891		249	303	552		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 147: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1892		251	303	554		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 119: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1893	30	257	302	559		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 43-44: Տե՛ս նաև՝ «Մուրճ», 1894, N 5, էջ 793: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1894		259	312	561		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3896, թ. 172-173: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1897		280	325	605		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3899, թ. 145-146: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1898		294	334	628		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3897, թ. 167: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1899	38	286	325	611		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3903, թ. 101-102: Տե՛ս նաև՝ «Մշակ», 1900, N 43, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1900		297	237	534		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 52: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1901		309	245	554		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3906, թ. 69: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1902		304	250	554		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3907, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1905		325	279	604		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3912, թ. 264-265: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1908	51	344	294	638		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1910		337	294	638		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3917, թ. 136-137: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 344:
1912		359	322	681		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3920, թ. 18-19: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 345:
1914		375	327	702	Ի դեպ, նույն թվականի համար մեկ այլ աղբյուրում նշված է խիստ կասկածելի տվյալ, ըստ որի` բնակչության թվաքանակը կազմել է 585 շունչ (“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 111):	Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 6, գ. 1020, թ. 175-176: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 345:
1916		383	333	716		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 196, ց. 1, գ. 43, թ. 22-23: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 345:
1918	82	320	335	655		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 469, ց. 3, գ. 2, թ. 1-4: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 345:
1921		90	78	168		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 355, ց. 1, գ. 895, թ. 1: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 345:
1979	152			710		Հայկական սովետական հանրագիտարան, հ. 7, Երևան, 1987, էջ 6: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 345:
1987	168			703		Ըստ գյուղհորհիդի տվյալների: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 345: