ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Չխարոլա 4 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Բորժոմ (Շրջան) / Չխարոլա (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Տաբածղուր լճի ավազանից դուրս, լեռնանցքի (2016 մ) հարավային կողմում, Ախալքալաքից ուղիղ գծով 24 կմ հյուսիս, ծ. մ. 1820-1860 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:

Պատմություն

Ներկայումս Բորժոմի շրջանի կազմում է, բայց անվերապահորեն պատմական Ջավախքի գյուղերից մեկն է համարվում։

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:

Բնակչություն

Երկրորդ աշխարհամարտին մասնակցած 78 չխարոլացիներից զոհվել է 32-ը։

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ 102: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:

1914 — 1989 թթ․

1914 թ. Չխարոլան ուներ 617 բնակիչ, որի մեծ մասը վրացիներ էին, իսկ 1989-ին՝ 56 տուն (հիմնականում՝ հայեր):

“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 206: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:

1989 թ․

Չխարոլացի Վաղարշակ Պետրոսյանի վկայությամբ (1989 թ.)` տեղի հայերի նախնիներից Պետոյանները սերում էին Էրզրումից 8 կմ հեռու գտնվող մի գյուղից (անունը չէր հիշում), Ասատրյանները, որոնք հետո կրել են Հակոբյան և Հունանյան ազգանունները, փոխադրվել են Չայիս գյուղից, Սերոբյանները, որոնք ավելի ուշ են հաստատվել Չխարոլայում, բիթլիսցիներ էին։

Չայիսը հնում հայաբնակ, ապա ղարափափախներով բնակեցված գյուղ էր Կարսի մարզի Չլդըր գավառակում՝ Խոզապին լճի արևմտյան ափից 3 կմ հեռավորությամբ, Կուր գետի աջակողմում, գետափից 1 կմ հեռու: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:

Հուշարձաններ

Չխարոլան հայ բնակիչների սակավաթվության պատճառով երբևէ չի ունեցել իր եկեղեցին։ Հոգևոր կարիքների համար նրանք հաճախել են մոտակա Բեժանո գյուղի եկեղեցին:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Հայերի` այստեղ հաստատվելու ստույգ ժամանակի մասին ձեռքի տակ տվյալներ չունենք, բայց վիճակագրական աղբյուրներում գյուղում հայ բնակիչների գոյությունը փաստագրված է` սկսված 1860-ականից.

Թվական	Հայ ընդամենը	Հայ իգական	Հայ արական	Հայ տուն	Նշումներ	Աղբյուր
1861	73	32	41			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3839, թ. 24-25: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1862	73	32	41			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3836, թ. 22-23: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1863	73	32	41			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3843, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1864	73	32	41	6		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3846, թ. 8-9: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1865	73	32	41			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 12-13: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1866	73	32	41	6		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 74: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1867	73	32	41			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3851, թ. 20-21: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1868	73	32	41			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3853, թ. 28: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1869	73	32	41			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3856, թ. 10: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1870	73	32	41			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3857, թ. 24: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1875				11		«Մեղու Հայաստանի», 1875, N 44, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1878	101	44	60			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 218-219: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1880	118	51	67			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 88-89: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1881	118	51	67			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 97-98: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1882	115	50	65			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 44: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1883	117	50	67			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 49-50: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1884				10		«Արձագանք», 1885, N 3, էջ 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1887	123	53	70			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3880, թ. 40-41: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 420:
1889	134	57	77			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3884, թ. 65-66: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1893	148	63	85			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 42-43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1899	152	69	83			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3903, թ. 101-102: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1900	157	72	85			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 52: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1901	156	68	88			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3906, թ. 69: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1906	175	76	99			Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3915, թ. 20: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1908	192	80	112	19		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1910	86	123		209		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3917, թ. 136-137: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1912	88	134		222		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3920, թ. 18-19: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421:
1918	152	165	30	317		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 469, ց. 3, գ. 2, թ. 1-4: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 421: