ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Վարգավ 10 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ասպինձա (Շրջան) / Վարգավ (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 15 կմ հյուսիս-արևմուտք, ծ. մ. 1700-1720 մ բարձրության վրա: Ժամանակակից վարչական բաժանմամբ մտնում է Ասպինձայի շրջանի մեջ:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 476:

Պատմություն
1595 թ․

Հայտնի է, որ 1595 թ. Վարգավ գյուղից, որն ազատ էր ռայաներից, հարկվել է 3.000 ակչե:

”გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი”, էջ 206: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 476:

Բնակչություն

Ինչպես հարևան Խզաբավրայում, այստեղ ևս տեղում պահպանված հայ մշակույթի միջնադարյան հուշարձանները վկայում են, որ գյուղը նախնապես ունեցել է առաքելադավան հայ բնակչություն, որը ԺԷ դարում գնալով սաստկացող մահմեդականության պարտադրանքին դիմագրավելու նպատակով ընդունել է կաթոլիկություն: Ավելի ուշ վարգավցի հայ-կաթոլիկները, պայմանավորված վրացիների ներհոսքով, վրացական միջավայրին զոհաբերել են մայրենի լեզուն:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 476:

Վարգավը համալրվել է նաև Վրաստանի խորքերից փոխադրված վրացիներով: Դրանցից է Շեշաբերիձեների ընտանիքը, որ ծագում է Քավթիսցիխե գյուղից: Ի դեպ, այս ազգությունից էր սերում 1910-ական թթ. գյուղի հովվության պաշտոնը կատարած տեր Կոստանդիանոս Շեշաբերիձեն:

Մեր այցելության ժամանակ (2001 թ. օգոստոս) վարգավցի Իոսեփ Միխայիլի Շեշաբերիձեն վկայեց, որ իր քավթիսցիխեցի նախապապը կնոջ նկատմամբ վրաց թագավորի ոտնձգությունից խուսափելու համար իբր սպանել է թագավորին և հնարավոր հետապնդումից խույս տալով` հաստատվել Վարգավում: Այնուհետև Ռուսաց կայսեր կողմից պարգևատրվել է թուրքերի դեմ պայքարում ցուցաբերած մասնակցության և քաջագործությունների համար: Ինչ վերաբերում է Քավթիսցիխե գյուղին, ապա, ամենայն հավանականությամբ, վերջինս համապատասխանում է ներկայիս Կասպիի շրջանի Քավթիսխևին: «Օրացոյց և պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1916, էջ 83: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 476:

Վարգավը Ջավախքի վրացախոս, հայ-կաթոլիկ բնակչություն ունեցող գյուղերից է:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 476:

Երկրորդ աշխարհամարտին մասնակցած 170 վարգավցիներից 68-ը զոհվել է:

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ 102: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 477:

Քահանա
1915 թ․

1915 թ. գյուղը հանձնված էր Խզաբավրայի ծխատեր քահանա տեր Կոստանդիանոս Շեշաբերիձեի հոգևոր խնամքին:

«Օրացոյց և պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1915, էջ 84: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 477-478:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇘ Հարավ-արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1998 թ․

ԺԹ-Ի դարերի ընթացքում Վարգավի բնակչության քանակը վավերագրերում ցույց է տրված հետևյալ չափով.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1884				115		«Արձագանք», 1885, N 26, էջ 368: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 476:
1908	24			172		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 102, թ. 34: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 476:
1914				291		“Кавказский календарь на 1885 г.”, Тифлис, 1884, էջ 103: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 477:
1915				185		«Օրացոյց և պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1915, էջ 83: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 477:
1916	24	101	98	199		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 65, թ. 36-37: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 477: