ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Վարևան 11 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ախալքալաք (Շրջան) / Վարևան (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 13 կմ հյուսիս-արևմուտք, ծ. մ. 1670-1690 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

Արցախյան ազատամարտին Վարևանը տվել է 1 զոհ` Պետրոս Միքայելի Աբաջյան (1964-1992):

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

Պատմություն
1595 թ․

Միևնույն՝ Վարևան անվամբ 18 տուն բնակիչ ունեցող գյուղը, որից հարկվում էր 8.000 ակչե, հիշվում է 1595 թ. կազմված հարկացուցակում:

”გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი”, էջ 197: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

1718 — 1719 թթ․

Հայտնի է նաև, որ 1718-1719 թթ.` տանուտեր Մուստաֆա Իբրահիմի օրոք, հարկվել է 18.500 ակչե:

”ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი 1694-1732 წწ.”, էջ 157: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

Բնակչություն

Գյուղի հայ և հույն բնակիչների նախնիները փոխադրվել են Արևմտյան Հայաստանից. հայերը՝ Կարնո Թվանջ գյուղից, մյուսները՝ Արդահանից:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

1870 թ․

1870 թ. մի տեղեկագրի համաձայն՝ Վարևանում հայերից բացի բնակվում էին նաև վրացիներ (8 տուն, 51 ար., 42 իգ.) և թուրքեր (8 տուն, 47 ար., 41 իգ.):

Сборник материалов для описания Тифлисской губернии, т. 1, вып. 1, Тифлис, 1870, էջ 25: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

1914 թ․

1914 թ. գյուղի բոլոր բնակիչները միասին կազմում էին 1074 շունչ:

“Кавказский Календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 103: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

1944 — 1964 թթ․

1944 թ. թուրքերն աքսորվեցին, իսկ վրացիների մեծ մասը, սկսած 1947 թ-ից, վերաբնակվեց կառավարության կողմից միայն իրենց արտոնված, Կուր գետի հովտում գտնվող թուրք-մեսխերից ազատված, այգեվետ ու բարեբեր գյուղերում: Վրացիների արտագաղթի հետևանքով արդեն 1964 թ. Վարևանում փակվում է վրացական դպրոցը:

კახა მაისურაძე, ჯავახეთში ქართული სკოლები იხურება, Georgian Times, 17-24. 06. 2004, N 24:Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

1990 — 2001 թթ․

1990 թ. վարևանաբնակ վրացիները կազմում էին միայն մի քանի ընտանիք (3 գերդաստան՝ Մելիքիձեներ, Բալախաձեներ և Բերիձեներ): Մեր այցելության ժամանակ (2001 թ.) Վարևանն ուներ 180 տուն հայ, 7-8 տուն վրացի և 2 տուն վրացացած հույն բնակիչ:

“სოფლის ცხოვრება”, 16.02.1990, էջ 6: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

Երկրորդ աշխարհամարտին մասնակցած 175 վարևանցիներից 62-ը զոհվել է:

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ 102: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

Քահանա
1915 թ․

1915 թ. գյուղի ծխատեր քահանայի պաշտոնը վարում էր տեր Պետրոս Տեր-Պողոսյանը:

«Օրացոյց և պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1915, էջ 82: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:

Վարևանի հայ-կաթոլիկ բնակչության թվաքանակը ԺԹ-Ի դարերի մի քանի տեղեկագրերում ցույց է տրված հետևյալ չափով.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1870	36	96	113	209		Сборник материалов для описания Тифлисской губернии, т. 1, вып. 1, Тифлис, 1870, էջ 25: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:
1884				367		«Արձագանք», 1885, N 26, էջ 368: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:
1908	77			560		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 102, թ. 35: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:
1912				625		Յակոբեան Պ., Հրաւէր ողջմտութեան, Էջմիածին, 1993, էջ 95: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:
1915				674		«Օրացոյց և պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1915, էջ 81-82: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:
1916	95	358	348	706		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 65, թ. 36-37: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479:
1987	200			820		Ըստ գյուղխորհրդի տվյալների: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 479: