ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Տրկնա 2 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ախալքալաք (Շրջան) / Տրկնա (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 11 կմ հյուսիս, Զակ-Բուղաշեն-Բալխո-Գոմ շուրջպար գյուղերի կենտրոնում, ծ. մ. 1710-1730 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:

Պատմություն
1595 թ․

1595 թ. գյուղն ունեցել է 6 տուն, հարկվել է 1.500 ակչե:

”გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი”, էջ 238-239: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:

1706 — 1707 թթ․

Հայտնի է նաև, որ բնակչության բռնի մահմեդականացումից հետո` 1706-1707 թթ.` տանուտեր Իսմայիլի օրոք հարկվել է 6.500 ակչե:

”ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი 1694-1732 წწ.”, էջ 127: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:

1899 — 1900 թթ․

1899-1900 թթ. հացի բզեզի և հոտենտոտյան մլուկի հասցրած վնասների հետևանքով Տրկնայի գյուղատնտեսությունը հայտնվել է համեմատաբար ծանր իրավիճակում՝ կառավարական հատուկ կոմիտեի կողմից դասվելով աղետից տուժած երրորդ կարգի բնակավայրերի շարքում:

Սալլիւմեան, Անբերրիութիւնը Ախալքալաքի գաւառում եւ նրա հետեւանքները, «Մուրճ», 1901, N 6, էջ 248: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:

Բնակչություն
1829 — 1830 թթ․

Ներկայիս բնակիչների նախնիները 1829-30 թթ. փոխադրվել են Էրզրումի նահանգի Թորթում գավառի Պար (Բար) և այլ գյուղերից:

Պարը (Բար, այժմ՝ Yumakli) հայաբնակ գյուղ էր` Կարին (Էրզրում) քաղաքից 40 կմ հյուսիս-արևելք, Թորթումից 8 կմ հարավ: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:

19 — 20 դդ․

Հայտնի է, որ ԺԹ-Ի դարերի ընթացքում Տրկնայի բնակչության թվաքանակն աճել է, սակայն 1860-ական թվականներին տրկնացիներից մի քանի ընտանիք փոխադրվել է գավառի հյուսիսում ընկած Մոլիթ գյուղը:

«Մշակ», 1903, N 54, էջ 3: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:

Երկրորդ աշխարհամարտին մասնակցած 36 տրկնացիներից 19-ը զոհվել է:

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ 102: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:

Երկրաշարժ
1899 — 1902 թթ․

1899 թ. դեկտեմբերյան երկրաշարժի հետևանքով Տրկնայի բնակելի 21 տներից 19-ը քանդվել է, 3 բնակիչ՝ զոհվել: 1901 թ. Տրկնան տեղ է գտել Ջավախքի առավել կարիքավոր գյուղերի ցուցակում: Դրությունը մեղմելու նպատակով, տուժած բնակավայրերին աջակցություն ցույց տվող կոմիտեի միջոցներով 1902 թ. Տրկնայում կառուցվել է 3 տուն, յուրաքանչյուրը` 600 ռ. արժողությամբ:

«Մշակ», 1900, N 43, էջ 2, 1901, N 40, էջ 1,1902, N 265, էջ 1: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:

Ստորև ներկայացնում ենք գյուղի բնակչության թվաքանակի փոփոխություններն ըստ հետևյալ տարիների.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1847		29	23	52		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3814, թ. 35: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1849		31	20	51		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3818, թ. 40-41: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1853		36	22	58		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2743, թ. 37-38: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1857		53	33	86		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3830, թ. 53-54: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1860	9	54	36	90		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3833, թ. 65-66: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1861	9	51	42	93		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3839, թ. 24-25: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1862	9	52	42	94		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3836, թ. 22-23: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1863		56	41	97		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3843, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1864	9	55	44	99		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3846, թ. 8-9: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1866	9	55	44	100		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 74: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1867		57	50	107		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3851, թ. 20-21: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1868		55	54	109		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3853, թ. 28: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1869		56	57	113		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3856, թ. 9: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1870		56	56	112		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3857, թ. 23: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1871		60	56	116		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3858, թ. 10-11: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1872		58	57	115		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3859, թ. 57-58: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1873		61	58	119		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3862, թ. 71-72: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1874				122		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3864, թ. 27-28: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1875	8			122		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3866, թ. 20-21: Տե՛ս նաև՝ «Մեղու Հայաստանի», 1875, N 44, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1876		64	58	122		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 30-31: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1877		68	56	124		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3869, թ. 29-30: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1878		73	57	130		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 218: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 499:
1880		74	64	138		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 87-88: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1881		75	63	138		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 97-98: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1882		75	62	137		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 43-44: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1883		78	62	140		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 48-49: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1884	12					«Արձագանք», 1885, N 3, էջ 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1885		79	64	143		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3877, թ. 10-11: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1887		88	73	161		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3880, թ. 40-41: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1889		91	76	167		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3884, թ. 65: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1890		91	76	167		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 146: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1891		95	78	173		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 145: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1892		94	78	172		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 117: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1893	16	94	79	173		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 42-43: Տե՛ս նաև՝ «Մուրճ», 1894, N 5, էջ 793: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1894		91	79	170		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3896, թ. 170-171: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1897		96	86	182		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3899, թ. 143-144: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1898		99	92	191		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3897, թ. 165: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1899	21	97	86	183		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3903, թ. 101-102: Տե՛ս նաև՝ «Մշակ», 1900, N 43, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1900		97	87	184		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 52: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1901		104	90	194		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3906, թ. 68: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1902		110	91	201		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3907, թ. 19-20: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1905		118	96	214		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3912, թ. 262-263: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1908	21	124	101	225		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1910		119	93	212		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3917, թ. 135-136: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1912		122	97	219		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3920, թ. 18-19: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1914		126	100	226	Ի դեպ, նույն թվականի հունվարի 1-ին անցկացված մեկ այլ մարդահամարի տվյալների համաձայն, գյուղն ունեցել է 210 շունչ (“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 190).	Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 6, գ. 1020, թ. 173-174: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1916		125	103	228		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 196, ց. 1, գ. 43, թ. 20-21: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1918	25	178	181	359		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 469, ց. 3, գ. 2, թ. 1-4: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1921		25	15	40		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 355, ց. 1, գ. 895, թ. 1: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500:
1987	54			239		Ըստ գյուղխորհրդի տվյալների: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 500: