ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Փոքր Սամսար 7 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ջավախք (Գավառ) / Ախալքալաք (Շրջան) / Փոքր Սամսար (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 18 կմ հյուսիս-արևելք, ծ. մ. 1990-2030 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:

Պատմություն
1595 թ․

Գյուղը Ներքին Սամսար անվանումով, որպես ռայաներից ազատ և 5.000 ակչե հարկվող գյուղ, հիշվում է 1595 թ. կազմված թուրքական հարկացուցակում:

”გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი”, էջ 206: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:

Բնակչություն
1829 — 1836 թթ․

Ներկայիս բնակիչների նախնիները 1829-30 թթ. փոխադրվել են Կարնո (Էրզրում) նահանգից ու հաստատվել Էխթիլա գյուղում, սակայն 1836 թ. բնակիչների մի մասը տեղափոխվել և հիմնել է Էխթիլա-Սամսար (այժմ՝ Փոքր Սամսար) գյուղը:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:

1850 թ․

Վավերագրերում գյուղի բնակչության թվաքանակի վերաբերյալ վիճակագրական տվյալների հանդիպում ենք միայն 1850-ական թվականներից հետո:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:

Երկրորդ աշխարհամարտին 108 փոքրսամսարցիներից 48-ը զոհվել է:

Դավթյան Ա., Ջավախք, Երևան, 1994, էջ 102: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:

Երկրաշարժ
1899 թ․

1899 թ. դեկտեմբերի 19-ի երկրաշարժի հետևանքով գյուղի բնակելի տներից 51-ը քանդվել է, 27 մարդ՝ զոհվել: Երկրաշարժից առավել տուժած բնակավայրերին օգնություն ցույց տվող կոմիտեի միջոցներով 1902 թ. Էխթիլա-Սամսարում կառուցվել է յուրաքանչյուրը 600 ռ. արժողությամբ 11 տուն:

«Մշակ», 1900, N 43, էջ 2: «Մշակ», 1902, N 265, էջ 1: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1998 թ․

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Էխթիլա-Սամսար	1836 թ․
Ներքին Սամսար	1595 թ․

ԺԹ-Ի դարերի ընթացքում Փոքր-Սամսարի բնակչության թիվն անընդմեջ աճել է.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1857		110	101	211		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3830, թ. 53-54: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:
1860	12	108	86	194		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3833, թ. 65-66: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:
1861		121	113	234		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3839, թ. 25: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:
1862	24	127	114	241		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3836, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:
1863		132	118	250		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3843, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:
1864	24	138	123	261		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3846, թ. 8-9: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:
1865		139	131	270		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 12-13: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 533:
1866	24	139	131	270		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 74: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1867		150	131	281		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3851, թ. 20-21: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1868		154	131	285		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3853, թ. 28: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1869		158	138	296		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3856, թ. 10: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1870		166	141	307		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3857, թ. 24: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1871		172	145	317		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3858, թ. 10-11: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1872		174	146	320		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3859, թ. 57-58: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1873		180	154	334		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3862, թ. 71-72: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1874				343		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3864, թ. 27-28: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1875	30			354		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3866, թ. 20-21: Նաև՝ «Մեղու Հայաստանի», 1875, N 44, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1876		200	167	367		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 30-31: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1878		195	167	352		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 218-219: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1880		203	278	481		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 88-89: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1881		209	291	500		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 97-98: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1882		214	287	501		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 43-44: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1883		217	288	505		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 48-49: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1884	37					«Արձագանք», 1885, N 3, էջ 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1885		227	291	518		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3877, թ. 14: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1887		260	304	564		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3880, թ. 40-41: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1889		267	307	574		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3884, թ. 65-66: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1890		268	305	573		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 147: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1891		277	307	584		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 146: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1892		282	310	592		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 118: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1893		276	309	585		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 42-43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1894		288	306	594		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3896, թ. 171-172: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1897		305	333	638		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3899, թ. 144-145: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1898		313	342	655		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3897, թ. 166: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1899	54	312	336	648		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3903, թ. 101-102: Տես նաև՝ «Մշակ», 1900, N 43, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1900		312	336	648		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 52: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1901		319	348	667		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3906, թ. 68: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1902		314	350	664		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3907, թ. 20-21: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 534:
1905		329	375	704		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3912, թ. 263-264: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:
1908	57	350	377	727		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 43: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:
1910		364	385	749		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3917, թ. 135-136: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:
1912		387	400	787		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3920, թ. 18-19: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:
1914		412	408	820	Ի դեպ, նույն թվականի համար մեկ այլ աղբյուրում նշված է 730 շունչ (“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, էջ 177).	Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 6, գ. 1020, թ. 174-175: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:
1916		430	428	858		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 196, ց. 1, գ. 43, թ. 21-22: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:
1918	95	360	358	718		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 469, ց. 3, գ. 2, թ. 1-4: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:
1921		120	100	220		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 355, ց. 1, գ. 895, թ. 1: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535:
1987	199			735		Ըստ գյուղխորհրդի տվյալների: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 535: