ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Արալ 3 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ախալցխա (Շրջան) / Արալ (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալցխայից ուղիղ գծով 14 կմ արևմուտք` Փոցխով գետի ձախ վտակի` Քոբլիանի աջ ափից 5-6 հարյուր մետր հարավ, ծովի մակերևույթից 1080-1190 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:

Բնակչություն
1595 թ․

Համաձայն 1595 թ. օսմանյան կառավարության կազմած հարկացուցակի` Արալն ունեցել է նաև որոշ թվով հայ բնակիչ: Դա երևում է ցանկում առկա հետևյալ անձնանուններից` Խաչիկի որդի Ամիրա, նրա եղբայր Շահմուրադ, Կիրակոսի որդի Անանիա և այլն:

გურjისტანის ვილაიეთის დიდი დავტარი..., თბილისი, 1941, էջ 65: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:

1770 թ․

1770 թ. հիշվում է արալցի դերձակ Օհաննեսը:

Յակոբեան Պ., Հրաւէր ողջմտութեան, Ս. Էջմիածին, 1993, էջ 92: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:

1879 թ․

1879 թ. գյուղը հիշվում է որպես զուտ հայ կաթողիկեներից բաղկացած բնակավայր:

Նիկողոսեան Գ., Նամակ Էրիս-Չալայից, «Մշակ», 1879, N 86, էջ 2: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:

Քահանա
1916 թ․

1916 թ. Արալում քահանայագործել է Ալողիոս Չիլինգարովը:

Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիզ, 1916, էջ 80: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 194:

Արալի բնակչության թվաքանակն արտացոլող մի քանի տվյալների համադրումը ներկայացնում է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1824	12			105		Յակոբեան Պ., Հրաւէր ողջմտութեան, Ս. Էջմիածին, 1993, էջ 82: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:
1856				60		Դարբինյան Վ., Նորշեն-Ծղալթբիլա, հ. Ա, Երևան, 2003, էջ 65: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:
1866	8			80		Դարբինյան Վ., Նորշեն-Ծղալթբիլա, հ. Ա, Երևան, 2003, էջ 65: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:
1884				379		«Արձագանք», 1885, N 26, էջ 368: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:
1913	80	360	328	688		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 26, թ. 9: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:
1915				678		Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիզ, 1915, էջ 79: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193:
1916	88	380	320	700		Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 316, ց. 1, գ. 65, թ. 31: Տե՛ս նաև Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիզ, 1916, էջ 79: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 193: