ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Ճիխել 1 Հուշարձան

Վրաստան (Երկիր) / Ախալցխա (Շրջան) / Ճիխել (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ախալցխա քաղաքից 10 կմ հյուսիս-արևմուտք` Փոցխով գետի ձախ ափից 3 կմ հյուսիս, ծովի մակերևույթից 1300 մ միջին բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 240:

Պատմություն

Ճիխելն արդեն միջնադարում գոյություն ունեցած գավառի հայաբնակ գյուղերից մեկն էր:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 240:

Գրչօջախներ
1481 թ․

1481 թ. գյուղի Սբ. Աստվածածին եկեղեցում ոմն Խաչատուր երեց Ջոլդու Սբ. Աստվածածին վանքի (հավանաբար գավառի հայոց վանքերից մեկն էր) վանահոր պատվերով հեղինակել է գանձարան. «...ի գիւղս որ կոչի Ճիխէլ, ընդ հովանեաւ Ծիրանաւոր Աստուածածնիս, հրամանաւ և ծախիւք սրբասէր և գերալուր անձին Անտոն կրաւնաւորի, որ է հայր վանաց Ջոլդու Աստուածածնին...»:

Մելիքսեթ-Բեկ Լ., Ցուցակ հայերեն ձեռագրաց Վրաստանի կենտրոնական պատմական արխիվի, «Բանբեր Մատենադարանի», հ. 4, Երևան, 1958, էջ 390: Տե՛ս նաև ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ, Գ, Երևան, 1967, էջ 16: Ցուցակ ձեռագրաց, հ. Բ, Երևան, 1970, էջ 1055-1056: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 240:

Բնակչություն

Ըստ ամենայնի` գյուղի հայ բնակչությունը Սամցխեի քրիստոնյա բնակչության մի նշանակալի մասի հետ մեկտեղ բռնի մահմեդականություն է ընդունել ԺԷ դարի ընթացքում: Համենայն դեպս, 1914 թ. Ճիխելն ուներ 182 մահմեդական բնակիչ: 1944 թ. ճիխելցիները տեղահանվել և աքսորվել են: Դրանից հետո և ցարդ հնամենի գյուղն իրենից ներկայացնում է ամայի գյուղատեղի: