ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Գարատուրան 1 Հուշարձան

Սիրիա (Երկիր) / Լաթաքիա (Նահանգ) / Քեսաբ (Շրջան) / Գարատուրան (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գյուղն իր տասնյակ թաղերով գտնվում է Քեսաբ ավանից հարավ-արևմուտք: Տարածվում է մոտ 600 մ լայնքով և 6 կմ երկարությամբ արևելք-արևմուտք զառիթափ մի հովտում (արևելյան եզրի ամենաբարձր կետը՝ ծ. մ. 750 մ), որը հյուսիսից և հարավից եզրագծվում է բարձր լեռներով, իսկ արևմուտքից՝ Միջերկրական ծովով: Արևելյան կողմից 150 մ լայնությամբ մի կիրճով միանում է Գարատաշի հովտին:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի շրջանի պատմական հուշարձանները, Երևան, 2014, էջ 20:

Բնակչություն
1906 թ․

Ըստ 1906 թ. մարդահամարի` զուտ հայաբնակ Գարատուրան գյուղն ուներ 120 առաքելադավան, 48 ավետարանական և 12 տուն կաթողիկե բնակչություն: Յուրաքանչյուր համայնք ուներ մեկական դպրոց:

«Արևելեան մամուլ», 1906, N 50, էջ 1228-1231: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 59:

1911 թ․

1911 թ. Մովսես վարդապետ Ոսկերիչյանի կատարած մարդահամարի համաձայն` զուտ հայաբնակ Գարատուրան գյուղն ուներ 237 տուն բնակիչ:

Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Ա, Հալէպ, 1995, էջ 351, 422, 436, 440, 442, 444-445, 449, 454-455: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 59:

1915 թ․

1915 թ. Քեսաբի բնակչությունը տեղահանվում է և ենթարկվում ցեղասպանության: 1918 թ. հետո հրաշքով փրկվածները սկսում են վերադառնալ հայրենի գյուղ: 1920 թ. Սիմոն Այանյանի կողմից կատարված մարդահամարից բացահայտ երևում է, որ բնակչության թիվը 1911 թ. համեմատ նվազել է:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 62:

Ըստ 1920 թ. մարդահամարի` Գարատուրանը ենթադրաբար ուներ մոտ 120 տուն բնակիչ:

Սիմոն Այանյանի 1920 թ. ներկայացրած մարդահամարից պակասում է Գարատուրան և Պաշորտ գյուղերի տվյալները: Ենթադրում ենք, որ վերոհիշյալ գյուղերի մարդահամարն ընդգրկող տետրակը մեզ չի հասել, կամ այլ պատճառներով մարդահամար չի կատարվել (Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Գ, Հալէպ, 2004, էջ 233-234), հետևաբար չկա ստույգ տեղեկություն: Գյուղերի 1920 թ. տվյալները դուրս ենք բերել` համեմատելով շրջանի այլ գյուղերի բնակչության 1911 թ. նվազման ընթացքի հետ: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 62:

1955 թ․

1955 թ. կատարված մարդահամարից բացահայտ երևում է, որ բնակչության թիվը 1920 թ. համեմատ նվազել է: Ըստ նույն թվականի մարդահամարի` Գարատուրան գյուղն ուներ 67 տուն բնակիչ:

1955 թ. մարդահամարի տվյալները կազմվել են ըստ շնչագրության: Քանի որ նախկին տվյալները հրատարակվել են ըստ ծխաթվերի (տների), ուստի 1955 թ. արձանագրված անձերի թիվը բաժանելով 6-ի` ստացել ենք գյուղերի ծխաթվերը: Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Ա, Հալէպ, 1995, էջ 281, 334, 340, 347, 351, 358, 366, 377, 381, 390: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 63:

Անվան ծագում

Անվան բարբառային տարբերակն է «Կ’է’րէ’տըրուն»: Մի քանի վարկածներից ամենից համոզիչն այս տարբերակի նմանությունն է լատիներեն «corridori», իտալերեն «corridoio» (միջանցք) բառի հետ, որը կարծես նկարագրում է գյուղի աշխարհագրական դիրքը:

Չոլաքեան Յ., Քեսապ, հ. Ա, Հալէպ, 1995, էջ 277: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի շրջանի պատմական հուշարձանները, Երևան, 2014, էջ 20:

Նկարագրություն
1911 թ․

1911 թ. դրությամբ Գարատուրան գյուղում առաքելականներն ունեին 2, ավետարանականները` երկսեռ 1, իսկ կաթողիկեները և լատինները միասին` 1 դպրոց:

Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Ա, Հալէպ, 1995, էջ 242, 249, 253, 316, 318, 320-321, 335, 343, 347-348, 351, 361, 370, 378, 382, 391: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 59:

1920 թ․

1920 թ. Գարատուրան գյուղում գործում էր 2 միացյալ դպրոց:

Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Ա, Հալէպ, 1995, էջ 245, 318-319: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 62:

1955 թ․

1955 թ. Գարատուրան գյուղում առաքելականներն ունեին 2, իսկ ավետարանականները և կաթողիկեները` մեկական դպրոցներ:

Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Ա, Հալէպ, 1995, էջ 239, 247, 252, 255, 315, 319-320, 322, 361, 372, 383, 391: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 63:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Րաֆֆի Քորթոշյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2008 թ․

Բնակչություն.

Թվական	Հայ տուն	Նշումներ	Աղբյուր
1906	180	Ըստ 1906 թ. մարդահամարի` զուտ հայաբնակ Գարատուրան գյուղն ուներ 120 առաքելադավան, 48 ավետարանական և 12 տուն կաթողիկե բնակչություն:	«Արևելեան մամուլ», 1906, N 50, էջ 1228-1231: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 59:
1911	237		Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Ա, Հալէպ, 1995, էջ 351, 422, 436, 440, 442, 444-445, 449, 454-455: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 59:
1920	120		Սիմոն Այանյանի 1920 թ. ներկայացրած մարդահամարից պակասում է Գարատուրան և Պաշորտ գյուղերի տվյալները: Ենթադրում ենք, որ վերոհիշյալ գյուղերի մարդահամարն ընդգրկող տետրակը մեզ չի հասել, կամ այլ պատճառներով մարդահամար չի կատարվել (Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Գ, Հալէպ, 2004, էջ 233-234), հետևաբար չկա ստույգ տեղեկություն: Գյուղերի 1920 թ. տվյալները դուրս ենք բերել` համեմատելով շրջանի այլ գյուղերի բնակչության 1911 թ. նվազման ընթացքի հետ: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 62:
1955	67		1955 թ. մարդահամարի տվյալները կազմվել են ըստ շնչագրության: Քանի որ նախկին տվյալները հրատարակվել են ըստ ծխաթվերի (տների), ուստի 1955 թ. արձանագրված անձերի թիվը բաժանելով 6-ի` ստացել ենք գյուղերի ծխաթվերը: Չոլաքեան Յ., Քեսաբ, հ. Ա, Հալէպ, 1995, էջ 281, 334, 340, 347, 351, 358, 366, 377, 381, 390: Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 63:
2006	45	2006 թ. տվյալները մեզ փոխանցելու համար պարտական ենք այժմ հանգուցյալ էքիզոլուքցի Աբրահամ Աշըգյանին և տիկնոջը` Խաթուն Աշըգյանին, որոնք բոլոր գյուղերի բնակիչներին հիշում էին անուն առ անուն:	Րաֆֆի Քորթոշյան, Քեսաբի բնակչությունը 1906-2006 թթ., «Վարձք», 2011, N 4, էջ 63: