ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Ջաբրայիլ 12 Հուշարձան

ԼՂՀ (Երկիր) / Ջաբրայիլ (Շրջան)

Պատմություն

Արցախի Մյուս Հաբանդ (միջնադարում` Բելուկան կամ Դիզակ) գավառի հարավային կես մասի տարածքի վրա գոյացած եւ խորհրդային կարգերի օրոք նորաստեղծ Ադրբեջանին միացված Ջաբրայիլի շրջանը կազմավորվել է 1930 թ.։ Տարածքն է 1050 քկմ։ 1987 թ. դրությամբ ուներ 1 քաղաք (շրջկենտրոն Ջաբրայիլը, որը քաղաքի կարգավիճակ է ստացել 1980 թ., 1950-80-ը այն քաղաքատիպ ավան էր, իսկ մինչ այդ՝ գյուղ) եւ 77 գյուղ։

«Ադրբեջանի խորհրդային հանրագիտարան» (ադրբեջաներեն, հ. X, Բաքու 1987, էջ 406-407։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 240:

Նկարագրություն
1875 թ․

Նախախորհրդային տարիներին ներկայիս Ջաբրայիլի շրջանի տարածքը գտնվում էր համանուն ուեզդի կազմում, որը ձեւավորվել էր 1875 թ. եւ առավել լայնարձակ մակերես էր զբաղեցնում` ներառելով մի շարք հայաբնակ գյուղեր ներկայիս ԼՂՀ Հադրութի շրջանի հարավային մասից։

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 240:

Բնակչություն
20 դ․

Ուշագրավ է, որ ընդհուպ՝ XX դարի սկզբներին երկրամասի հողագործ տարրը մնում էին հայերն ու փոքրաթիվ ռուս վերաբնակիչները, իսկ տարածքի հիմնական մասը զբաղեցրած թուրքական ցեղերը վարում էին թափառական կյանք. «Հողագործներ են հայերն ու Ռուսաստանից գաղթած մոլոկանները։ Թաթար բնակիչները գրեթե բոլորը քոչվոր են...», վկայում է ժամանակի մամուլը։ Հետեւաբար, 1987 թ. դրությամբ շրջանի տարածքում արձանագրված 77 գյուղերի մեծ մասը, փաստորեն, խորհրդային տարիների ծնունդ են։

"Тифлисский листок, 1902, N 139, էջ 2։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 240: