ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Խոյլի 1 Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Կասում-Իսմայիլով (Շրջան) / Խոյլի (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 22 կմ արևմուտք՝ Ղարադաղլուից 1 կմ հարավ-արևմուտք՝ Կուրակ գետի ձախ ափին, մեղմաթեք դաշտավայրում, ծովի մակերևույթից 375-410 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 424:

Անվան ծագում

Ներկայումս պաշտոնապես անվանվում է Խոյլի: Գյուղի անվանումներից առաջինը կապված է մինչ տեղում գյուղ հիմնադրելը տեղամասի՝ Ջարկյալար կոչված լինելու, իսկ մյուսն առնչվում է բնակիչների՝ Խոյից փոխադրված լինելու հանգամանքի հետ:

Լալայեան Ե., Գանձակի գաւառ, «Ազգագրական հանդէս», Թիֆլիս, 1899, N 1, էջ 307:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 424:

Հիմնադրում
1844 թ․

Հայտնի է, որ 1844 թ. Ջարկյալար տեղամասում բնակություն են հաստատել 14 տուն խոյեցի հայ գաղթականներ. «...քանի մի տունք խոյեցիք ազգաւ և թուով իբր 14 տուն եկեալ և բնակեալ են մերձ առ գիւղն Ղարադաղլու, ի հողն Ճարկալար անուն...»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3809, թ. 31:
Մեկ այլ տվյալով՝ խոյեցիները բնակություն են հաստատել 1828 թ. (Լալայեան Ե., Գանձակի գաւառ, «Ազգագրական հանդէս», Թիֆլիս, 1899, N 1, էջ 30):
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 424:

1905-1906 թթ. հայ-թուրքական ընդհարումներ
1905 թ․

1905-ի աշնանը գյուղի բնակիչներն ապահովության համար նախապես փոխադրվել են հարևան Ղարադաղալու գյուղը, այնուհետև՝ Գետաշեն:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 425:

1913 թ․

Տակավին 1913 թ. գյուղում ընթացքի մեջ էին 1905 թ. ավերման հետևանքների վերացման աշխատանքները:

«Հորիզոն», 1913, N 177, էջ 4:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:

Քահանա
1910 թ․

Հայտնի է, որ 1910 թ. գյուղում քահանայագործում էր Ղարադաղլու գյուղի քահանա Սարգիս Տեր-Առաքելյանցը:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 458Պ, ց. 1, գ. 184, թ. 7:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Խոյլար
Ջարկյալար

1844-1981 թթ. ընթացքում բնակչության թվաքանակն ունեցել է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Հայ տուն	Հայ արական	Հայ իգական	Հայ ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1844	14	37	33	70		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3809, թ. 31: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 424:
1845		53	51	104		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3811, թ. 5-6: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 424:
1847		62	53	115		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3814, թ. 97-98: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 424:
1849		51	43	94		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3818, թ. 95-96: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 424:
1852		55	48	103		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3819, թ. 105-106: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 424:
1861	10					Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3835, թ. 147-148: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425.
1866	11	44	43	87		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3848, թ. 57: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1872		90	75	165		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3872, թ. 62-63: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1873				164		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3864, թ. 39-40: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1875				165		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3866, թ. 44-45: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1876				162		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 57-58: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1877		90	83	173		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3869, թ. 54-55: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1878		86	78	164		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3870, թ. 22-23: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1881		85	68	153		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3873, թ. 27-28: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1882		85	65	150		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3874, թ. 30: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1883		86	66	152		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, թ. 56-57: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1885		80	67	147		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3877, թ. 29: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1886	40	89	83	172	Մեկ այլ տեղեկագիր նույն թվականի համար նշել է՝ 20 տուն («Արձագանք», 1886, N 19, էջ 280):	“Елисаветопольская губерния. свод статистических данных, извлеченных из посемейных списков населения Кавказа”, Тифлис, 1888, с. 86-87. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1887		64	62	126		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3880, թ. 72: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1888		59	57	116		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3882, թ. 130: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1889		58	57	115		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3884, թ. 226-227: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1890		62	56	118		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 149: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1891		61	60	121		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 148: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1892		60	56	116		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 120: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1893		66	62	128		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 77-78: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1894		69	72	141		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3896, թ. 71-72: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1897		65	63	128		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3899, թ. 146-147: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1898		66	66	132		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3897, թ. 168: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1899		71	69	140		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3903, թ. 125-126: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1900		76	71	147		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3905, թ. 90-91: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1901		74	73	147		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3906, թ. 96-97: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1902		80	76	156		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3907, թ. 22-23: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1905		85	80	165		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3912, թ. 265-266: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1906		110	90	200		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3915, թ. 24: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1907				191		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 240, թ. 2: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1908	36	108	88	196		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 559, թ. 11: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1909		111	91	202		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. Պ56, ց. 18, գ. 764, թ. 116: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1910		114	94	208		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3917, թ. 56-57: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1912		123	99	222		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3919, թ. 61-62: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1917	40			273		Ավետիսյան Մ. Մ., Տեղեկագիր Լեռնային Ղարաբաղի եւ Զանգեզուրի բնակավայրերի ու բնակչության թվակազմի մասին (1917 թ.), Բանբեր Հայաստանի Արխիվների, 1991, N 3, էջ 166: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425:
1981	6				Ըստ գյուղացիների վկայության	Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 425: