ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԻ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

Մորուլ Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Շամխոր (Շրջան) / Շամխոր (Քաղաք) / Մորուլ (Գյուղ)

Տեղադրություն

Նախկինում գյուղ էր Շամքոր գետի ձախ ափին, իսկ հանդիպակաց աջ ափին գերմանացիների հիմնած Աննենֆելդ գաղթավայրն էր, որոնք միասին ներկայումս կազմում են Շամքոր քաղաք-շրջկենտրոնը:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 505:

Պատմություն
1864 թ․

Հայտնի է, որ տակավին 1864 թ. Մորուլը, նստակյաց բնակչություն չունենալով, դեռևս գյուղ չէր և իրենից ներկայացնում էր խաշնարած թուրքական ցեղերից մեկի ձմեռոց: Ամառային շրջանում Մորուլ այցելելով՝ հետազոտող Վ. Մեվեսը նշել է. «Մինչ արևամուտ հասա փոսերի այն խմբին, որոնցից կազմված է Մորուլ գյուղը, բայց քանի որ բոլոր բնակիչները փարախներում էին, փոսերը ոչնչով չէին տարբերվում նախորդ նկարագրվածներից...»:

Мевес В., Очерки Елисаветопольскаго уезда, “Кавказ”, 1865, N 43, с. 235 (բնագրում՝ “До заката солнца я дотащился до группы ям, из которых составилась деревня Морул; но как жители все были на кочевках, а все ямы ничем не отличались от прежде описанных...”).
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505:

19 դ․

ԺԹ դարավերջին Մորուլը հանդիսանում էր ազգությամբ թուրք բազմաթիվ կալվածատերերի սեփականությունը:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 93, ց. 1, գ. 388, թ. 35-36:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505:

Բնակչություն

Համաձայն 1886 թ. մարդահամարի տվյալների՝ Մորուլի հասարակությունը բաղկացած է եղել 282 տնից՝ 1792 շունչ (1023 ար., 769իգ.):

“Елисаветопольская губерния. свод статистических данных, извлеченных из посемейных списков населения Кавказа”, Тифлис, 1888, с. 84-85.
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505:

1914 թ. Մորուլն ունեցել է 1848 բնակիչ: