Վերին Իգյակ (Հայկազն) Գյուղատեղի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Վերին Իգյակ (Հայկազն) Գյուղատեղի

ԼՂՀ / Հադրութ / Տումի

Տեղադրություն

Ավերակները գտնվում են Տումիից 2,5 կմ հյուսիս-արևմուտք:

Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 68:

Պատմություն

Գյուղանվան միակ հիշատակությանը հանդիպում ենք Գտիչ վանքի գմբեթավոր եկեղեցու հյուսիսային պատին փորագրված 1246 թ. շինարարական արձանագրության մեջ «Ի Գաքս» ձևով:

Դիվան հայ վիմագրության, պր. V, Երևան, 1982, էջ 183:
Յակոբեան Ա., Պատմա-աշխարհագրական եւ վիմագրական հետազօտութիւններ (Արցախ եւ Ուտիք), Վիեննա-Երևան, 2009, էջ 117, ծնթ. 70:
Ամիրջանյան Ս., Տումի գյուղի պատմական հուշարձանները, «Գիտություն և տեխնիկա», 1991, N 2, էջ 29:
Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 68:

Հարկ է նշել, որ 1998 թ. հնավայրում երկրագործական աշխատանքներ կատարելիս տումեցի Միշա Նարինյանը պատահական հայտնաբերել է դրամներ, որոնք մեծ արժեք ունեն դրամագիտության և Արցախի պատմության ուսումնասիրության առումով. «Առաջին դրամը Մուզափար ադ-Դին Ուզբեկ իբն Մուհամեդ (1210-1221 թթ.) աթաբեկի դրամն է, որի մի երեսը մաշված է, չի կարդացվում: Երկրորդ երեսին կարդացվում է «Ան Նասը, աթաբեկ..»: Երկրորդ դրամը Իլդիգիզյան Աբու-Բեքրինն (1191-1211 թթ.) է: Առաջին երեսին Ջահան Փեհլեվան բարձրագույն աթաբեկ բարձրագույն Աբու-Բեքրն է, երկրորդ երեսին՝ Ան-Նասր ադ-Դին ալլահ ուղղահավատների տիրակալը: Գտնվել է նաև բյուզանդական Ռոմանոս IV (1068-1071 թթ.) կայսեր դրամը, որի առաջին երեսին փորագրված է երեք նկար. կենտրոնում՝ Միքայել VII-ը, ձախից՝ Կոնստանդինը, աջից՝ Անդրոնիկոսը: Երկրորդ երեսին լատինական տառերով փորագրված է կայսեր կնոջ՝ Ռոմանոս Եվդուկիա անունը, եւ երեք նկարներ՝ կենտրոնում՝ Քրիստոսը, ձախից՝ Ռոմանոսը, աջից՝ Եվդուկիդան: Երրորդ դրամը Իրանի XVII-XVIII դդ. քաղաքային պղնձյա դրամ է, որի երկրորդ երեսին պարզ երևում է եղնիկի նկար: Այս դրամը իր տեսակի մեջ եզակի է և հազվագյուտ Արցախի, Դիզակի տարածքում»:

Ամիրջանյան Ս., Սելջուկյան դրամները Դիզակում, «Հայաստանի Հանրապետություն», 1998, N 146, 28 հուլիսի, էջ 5: Նույնի` Դիզակ, էջ 56:
Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 68-69:

Ըստ Շահեն Մկրտչյանի՝ Իգյակ գյուղն ավերվել է ԺԵ դարի վերջերին67: Ի դեպ, 2005 թ. տողեցի բանասաց Գրետա Ավետիսյանն Իգյակուց կամրջի մասին հյուսված ավանդազրույցում հաղորդում է նաև հետևյալը. «Առաչ Տումա մօտէ Իքյակ ընըմավ մին շէն ա լալ: Դուշմըննէն էտ շէնը փուչըցըրալ ըն, շինացուց քըցալ ծըմըկնէն»:

Մկրտչյան Շ., Լեռնային Ղարաբաղի պատմաճարտարապետական հուշարձանները, Երևան, 1985, էջ 100:
Սարգսյան Ա., Արցախի բանահյուսությունը, Երևան, 2015, էջ 204:
Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 69: