Սբ. Սահակյան Արական դպրոց :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Սահակյան Արական դպրոց 1878 թ․

Ադրբեջան / Հյուսիսային Արցախ / Շամխոր / Չարդախլու

Պատմություն
1878 թ․

Հայտնի է, որ թեմական տեսչի օգնական Մ. Եպիսկոպոսյանի շնորհիվ Չարդախլուի ծխական արական միդասյա դպրոցը հիմնադրվել է 1878 թ. մարտին:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 178:
Նաև՝ «Մեղու Հայաստանի», 1878, N 25, էջ 3:
«Մանկավարժական թերթ», 1878-1879, էջ 14:
Գասպարեան Յովհ., Չարդախլուն և նրա պատմութիւնը, «Նոր Դար», 1889, N 197, էջ 3:
Խուդոյան Ս., Արեւելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երեւան, 1987, էջ 481:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 513:

Սակայն աշակերտների թվաքանակը փոփոխվել է՝ գյուղատնտեսական աշխատանքներում ընդգրկված լինելու պատճառով:

«Մեղու Հայաստանի», 1878, N 25, էջ 3:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 513-514:

1884 թ․

Հայտնի է նաև, որ սկսած 1884 թ-ից՝ գյուղի դպրոցին, որը հիշվում է Սբ. Սահակյան անվամբ, նվիրաբերվել է գրականություն:

«Արձագանք», 1884, N 9, էջ 124:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:

1886 թ․

1886 թ. ականատեսը նշել է, որ «Գիւղս ունի և ծխական հոգևոր դպրոց, որոյ շէնքն այժմ անշուք է և ժողովուրդը մտադրութիւն ունի նորը կառուցանել եկեղեցւոյ գաւթում»:

«Արձագանք», 1888, N 7, էջ 87:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:

1888 թ․

1888 թ. հասարակության միջոցներով (1500 ռ.) գյուղում կառուցվել է դպրոցական շենքը. «...կայ եկեղեցու նման մի լաւ շէնք 1888 թուին շինած...», որը, սակայն, 1889 թ. դրությամբ դեռևս փոքր-ինչ թերի էր:

Գասպարեան Յովհ., Չարդախլուն և նրա պատմութիւնը, «Նոր Դար», 1889, N 197, էջ 3:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:

1890 թ․

Հայտնի է, որ 1890 թ. ապրիլի 8-ին 80 տարեկան հասակում Բաքվում վախճանված ծնունդով չարդախլվեցի Մուսայել Շահգեդանյանցի որդին՝ Մկրտիչը, հանձն էր առել ի հիշատակ հոր հայրենի գյուղում կառուցել դպրոցական նոր շենք՝ դպրոցի գործունեության համար ապահովելով դրամագլխի հաստատուն տոկոսներ այն պայմանով, որ դպրոցն այդուհետև կոչվեր «Շահգեդանյան» (թվում է, թե այս ծրագիրը կյանքի չի կոչվել):

«Արձագանք», 1890, N 8, էջ 4:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:

1896 թ․

1896 թ. նշվել է, որ գյուղում կա «...մի նորաշէն ուսումնարանական շէնք եկեղեցու բակում»:

«Նոր-Դար», 1896, N 77, էջ 2:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:

Տեսակը Չափագրություն
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր

Ծխական դպրոցի հատակագիծ

Առկա տվյալների հիման վրա ստորև ներկայացնում ենք Չարդախլուի ծխական դպրոցի գործունեության ժամանակագրությունը.

Թվական	Աշակերտ	Ուսուցիչ	Նշումներ	Աղբյուր
1878	32	1	Հիմնադրվել է 1878 թ.: Ուսուցիչն էր բանանցեցի Ստեփանոս Տեր-Միքայելյանը	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 178: «Մեղու Հայաստանի», 1878, N 25, էջ 3: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1881	60			Խուդոյան Ս., Արեւելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երեւան, 1987, էջ 481: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1884		1	Ուսուցիչն էր Ստեփանոս Տեր-Միքայելյանը	«Արձագանք», 1884, N 9, էջ 124: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1885/86			Կառավարության հրամանով փակվել է	Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 514:
1886			Հոգաբարձության կազմում հաստատվել էին Թանան Մարգարյանը, Մակար քհն. Տեր-Ստեփանոսյանցը	«Արարատ», 1886, էջ 469: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1888	41			Խուդոյան Ս., Արեւելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երեւան, 1987, էջ 481: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1890	32			Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 150: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1891	47			Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 149: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1892	41			Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 121: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1892/93	55		Միդասյա	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 15, գ. 11, թ. 10-11: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1894	55	1		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3896, թ. 34, գ. 3895, թ. 99: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1895			Կրոնուսույցն էր Գևորգ Տեր-Ստեփանոսյան Մանասյանցը	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. Պ461, ց. 1, գ. 12, թ. 72-74: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1896			Փակվել է	Խուդոյան Ս., Արեւելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երեւան, 1987, էջ 481: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514:
1913			Ստացվել է դպրոցի վերաբացման թույլտվությունը	«Արարատ», 1913, էջ 302: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 514.