Սբ. Սարգիս Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Սարգիս Եկեղեցի 1840 թ․

Վրաստան / Կախեթ / Գուրջաան / Ուրիաթուբան

Պատմություն
1818 թ․

Կառուցման ստույգ ժամանակը հայտնի չէ: Վավերագրերում եկեղեցու մասին վաղագույն հիշատակությանը հանդիպում ենք 1818 թ.: Փայտե շինությունը կառուցված էր հասարակության միջոցներով:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 54:

1830 թ․

1830 թ. եկեղեցին հիշատակվում է Սբ. Աստվածածին, իսկ 1840 թ. և հետագա տարիների բոլոր վավերագրերում՝ Սբ. Սարգիս անվամբ:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 457, թ. 64, գ. 3798, թ. 31:

1849 թ․

1849 թ. հիշված է որպես «փայտեայ անշուք եկեղեցի»:

Տէր-Ղազարեանց Արշարունի Յովհաննէս վարդ., Ստորագըրութիւն Կովկասեան գաւառաց.– «Բազմավէպ», 1851, N 18, էջ 284:

1852 թ․

1852 թ. եկեղեցին քայքայված էր ու նորոգման կարոտ: Նորոգման ծախսը, որ կազմում էր 100 ռուբլի, տեղացիները խոստացել էին կատարել իրենց հաշվին:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 2207, թ. 6, գ. 3166, թ. 4:

1876 թ․

Մինչև 1876 թ. եկեղեցին վավերագրերում դարձյալ հիշվում է որպես փայտաշեն կառույց, իսկ 1878 թ. և դրանից հետո արդեն՝ քարաշեն, միևնույն՝ Սբ. Սարգիս անվամբ: Պարզ է, որ 1876-1878 թթ. Սբ. Սարգիս եկեղեցին հիմնովին վերակառուցվել էր: Այդ ժամանակահատվածում եկեղեցուց ոչ հեռու կար մի մեծ փայտաշեն տուն՝ ուխտավորների համար:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 6, գ. 3870, թ. 57, 60:

1912 թ․

1912 թ. թեմական առաջնորդ Եփրեմ եպիսկոպոսին գյուղի հայ հասարակության հղած խնդրագրից երևում է, որ եկեղեցին 1907-ից քայքայված էր ու կարոտ անհապաղ նորոգման: Խնդիրքը հինգ տարի ձգձգվել էր, որի արդյունքում «...եկեղեցին կատարելապէս քանդւում է թէ ներքուստ և թէ արտաքուստ...: Եթէ այդ եկեղեցին մինչև ձմեռը չնորոգուի՝ նա հիմնովին կկործանուի»: Նորոգումը հանձն էին առել կատարել համագյուղացիներ Աղա և Աննա Հարությունյանցները՝ եկեղեցու գավթում (բակում) թաղվելու թույլտվություն ստանալու պայմանով: Համագյուղացի մեկ ուրիշ ամուսնական զույգ՝ Տերտերյանները, 1907 թ. միևնույն պայմանով եկեղեցուն նվիրել էին դրան կից գտնվող իրենց սեփական հողամասը (ի դեպ, նրանք ևս թույլտվություն էին ստացել թաղվել եկեղեցու գավթում):

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 705, թ. 26: «Արարատ», 1912, էջ 291:

1923 թ․

Խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո՝ 1923 թ. հուլիսի 21-ին, եկեղեցին փակվել է և նույն օրն իսկ վերածվել գրադարանի, ապա՝ հոկտեմբերի 29-ին՝ ակումբի:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 409, ց. 1, գ. 3146, թ. 9: Նաև՝ ֆ. 57, ց. 3, գ. 525, թ. 75:

Ուրիաթուբանի Սբ. Սարգիս եկեղեցին այժմ էլ գոյություն ունի:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 54:

Ճարտարապետություն

Եկեղեցին միանավ թաղածածկ շենք է: Արևելյան կողմում ունի բարձր բեմով խորան և կից երկու կրկնահարկ ավանդատներ: Երեք մուտքերը բացված են արևմտյան, հյուսիսային և հարավային ճակատներից: Թվով 8 լուսամուտները ապահովում են բավարար չափով լուսավորությունը (2-ական՝ հյուսիսային և հարավային, 3-ը՝ արևելյան և 1-ը՝ արևմտյան ճակատներում): Երկթեք ծածկի տակ առնված սլաքաձև թաղը ներքուստ պահում են երկու զույգ որմնասյուների վրա հենված թաղակիր կամարները: Եկեղեցին կառուցված է աղյուսով և գետաքարով: Արտաքին չափերն են՝ 14,46 x 7,98 մ:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 54-55:

Նկարագրություն

Եկեղեցում եղել են բազմաթիվ իրեր. դրանցից երկուսն ունեցել են հիշատակագրություններ:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 55:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Ուղղությունը ⇖ Հյուսիս-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1992 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1992 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇐ Արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1992 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1992 թթ․

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Սբ. Աստվածածին	1830 թ․