Սբ. Գևորգ Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Գևորգ Եկեղեցի 1849 թ․

Վրաստան / Կախեթ / Սագարեջո / Չայլուր

Պատմություն
1849 թ․

Մինչև 1849 թ. մեզ հայտնի բոլոր վավերագրերում նշվում է, որ Չայլուրը հայոց եկեղեցի չունի: Այդ թվից հետո, սակայն, սկսում է հիշատակվել Սբ. Աստվածածին անվամբ փայտաշեն մի եկեղեցի. ուստի դրա կառուցման ժամանակն էլ պետք է համարել հենց 1849 թ.:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 155:

1885 թ․

1885 թ. մի վավերագրում նշված է, որ եկեղեցին քայքայված էր և նորոգման կարոտ:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3877, թ. 39:

1893 թ․

Մինչև 1893 թ. եկեղեցին բազմիցս հիշվում է Սբ. Աստվածածին, բայց 1894-ին և դրանից հետո հիշվում է Սբ. Գևորգ անվամբ: Կարելի է եզրակացնել, որ եկեղեցին նորոգվել էր 1893-1894 թթ. ընթացքում և վերստին օծվել:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 155:

Նորոգություն
1898 թ․

1898 թ. Տեր Հարություն քահանան գրել է. «Հայ ժողովրդականք ի Չայլուր գեղջ ընդամենն 15 տուն բնակիչք են, չքավոր, որպէս քաջայայտ է ձեզ, և որովհետև գտանին խղճալի դրութեամբ, ուստի կամին վերանորոգել նախկին քայքայեալ տախտակեայ հին եկեղեցին իւրեանց նոյնպիսի տախտակիւ և ծածկել կղմինդ, առ այս վերանորոգութեան հարկաւոր է ծախս միոյ հարիւր ռուբլոյ (100) և կամին ի միջի իւրեանց ժողովել զվերոյիշեալ գումարն և ոչ նեղացնել զայլսն»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3359, թ. 1:

1900 թ․

Վերանորոգման աշխատանքները գլխավորելու նպատակով համագյուղացիներն իրենց միջից ընտրել էին երեք անձ՝ Զաքարիա Սոսյան Կիրակոսյանցին, Գրիգոր Պողոսյան Կիրակոսյանցին և Միքայել Դավթյան Կիրակոսյանցին: Սակայն նյութականի պատճառով աշխատանքները ձգձգվել էին, և 1900 թ. վավերագրերից մեկում կարդում ենք. «...յընթացս անցեալ ամաց արտօրեայք և պտղաբերութիւնք այգեաց, յոյժ նուազք էին և ժողովրդականք վերոյիշեալ գեղջ գտանէին յոյժ ցաւալի դրութեան, առ որ խոստանան այսմ ամի նորոգել յեկեղեցին իւրեանց»: Հոգաբարձուներն իրենց հերթին խոստացել էին նորոգումն իրականացնել 1900 թ. աշնանը:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3359, թ. 6-7:

1902 թ․

Անհայտ պատճառներով եկեղեցին դարձյալ չի նորոգվել, և 1902 թվակիր մի գրության մեջ կարդում ենք. «...արդէն իսպառ հիմնայատակ է եղեալ և երևի միայն գետինն: ...Ուստի խնդրեմ խոնարհաբար թոյլատրել նոցա կառուցանել դարձեալ զփայտաշէն եկեղեցի, զի մնացեալ են իսպառ առանց հոգևոր մխիթարութեան»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3359, թ. 8:

1903 թ․

1903 թ. Հարություն քահանան գրել է. «...արդարև յոյժ կարևոր է վասն յիշեալ ծխականաց եկեղեցի, քանզի իսպառ զրկեալ են ի հոգևոր մխիթարութենէ, որոյ հետևանքն կարին լինել յոյժ ցաւալի»: Նույն թվականի մեկ այլ վավերագրում կրկին կարդում ենք. «...Ի Չայլուր գեղջ բնակին, ի մէջ վրաց 18 տուն ամենախեղճ հայ ժողովրդականք և չունենալով կարօղութիւն ինչ, վասն յոյժ չքաւորութեան իւրեանց, կամին ի վերայ հիման հին նախկեայ եկեղեցւոյ կառուցանել նոր տախտակեայ եկեղեցի...»: Ի վերջո, Հոգևոր կոնսիստորիան արգելել է առանց նախագծի նոր եկեղեցի կառուցել, քանի որ հին եկեղեցին ամբողջովին քանդված էր:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3359, 2. 10-12:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Սբ. Աստվածածին	1849 — 1893 թթ․