Սբ. Աստվածածին Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Աստվածածին Եկեղեցի

Ադրբեջան (ոչ Արցախ) / Կուտկաշեն / Սուլթան-Նուխի / Արևմտյան

Տեղադրություն

Մ. Բարխուտարյանցը նշում Է, որ գյուղի արևմտյան թաղամասում է գտնվում. «Նորաշէն և փառաւոր եկեղեցին՝ ս. Աստուածածին»:

Բարխուտարեանց Մ., Աղուանից երկիր և դրացիք, Թիֆլիս, 1863, էջ 241։

Ճարտարապետություն

Սա ունի եռանավ բազիլիկի հորինվածք։ Այն քարաշեն է, փայտածածկ։ Սրա որմերին երկու տեղ պահպանվել են արձանագրություններ։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 44:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Շինարարական 1873 թ․

ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻ, հարավային մուտքի ճակատակալ քարին փորագրված է հնգատող շինարարական արձանագրությունը.
Բ(Ե)ՐԻ ՔԱՐՆ ԱՅՍ Խ(Ա)Չ(Ա)Տ(ՈՒ)Ր ԱԹ(Ա)Բ(Ե)Կ(ԵԱՆՑ)| Ի 1873 ԱՄԻ, 10 ԻՆ ՍԷԿՏԷՄԲ(Է)ՐԻ ՇԻՆԷՑ(Ա)Ւ | Ս(ՈՒ)ՐԲ ԱՍՏՈՒԱԾ(Ա)ԾԻՆ ԵԿԷՂԷՑԻՍ ԾԱԽՈՒՔ | ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹ(Ե)ԱՆ, Ի ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՔԱՀԱՆՈ(Ւ)Մ Է| ԱՒԻՏԻՍ Ք(Ա)Հ(Ա)Ն(Ա) Տ(Է)Ր ԻՍՐԱԷԼԵ(Ա)ՆՑ, ՍՕԼԹԱՆ (Ն)Ո(Ւ)ԽԻ։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 44-45: Ծանոթ. շինարարական բնույթի այս վիմագիրը կրող ցայսօր կանգուն եկեղեցու տեղում հնում եղել է ավելի հին եկեղեցի։ Վերջինիս վերաբերյալ արխիվային վավեբագրերում հիշատակություններ կան 1839 թ. (եկեղեցին ենթարկվել է կողոպտման Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 562, թ. 11), 1843 թ. (հիշ. նույն առիթով Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 1374, թ. 1)։ 1895 թ. նախատեսվում էին նորոգչական աշխատանքներ (Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 9130, թ. 3)։ Ինչ վերաբերում է վիմագրի վերջում հիշատակված ծխական քահանա Տեր-Ավետիսին, որը ձեռնադրվել էր 1870 թ. ապրիլի 19-ին (Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆ. 56, զ. 1, գ. 5567, թ. 2), ապա սա, որպես գյուղում քահանայագործող երկու հովիվներից մեկը, հիշվում է նաև 1877 թ. (Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 6886, թ. 40)։ Սրան հիշում է նաև Մ. Բարխուտարյանցը մոտ 1890 թ., որը քահանայի տանը տեսել էր մի հին «Հայսմավուր»՝ գրված բամբակի թղթի վրա (Բարխուտարեանց Մ., Աղուանից երկիր և դրացիք, Թիֆլիս, 1863, էջ 241)։ Մեկ այլ անթվակիր վավերագրից պարզվում է, որ քահանան մահացել է մարտի 29-ին (տարեթիվը չի նշված) մոտ 65 տարեկան հասակում։ Մահվանից դեռ 6 տարի առաջ արդեն չէր քահանայագործում, բայց միշտ անշահախնդիր ծառայում էր ժողովրդին։ Հայոց դպրոցների փակվելուց հետո էլ նա մասնավոր կերպով ձրի հայերեն էր սովորեցնում երեխաներին(Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆ.227,ց.1,գ. 72,թ.62)։

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1984 — 1987 թթ․

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻ, ներսում՝ հյուսիսային պատի մեջ ագուցված մկրտարանի սրբատաշ քարի հարավահայաց երեսին փորագրված է.
ՅԻՇԱՏԱԿ է Ս(ՈՒՐ)Բ ԱՒԱԶԱՆՆ ԷՐ | էՐԵՑԻ ՈՐԴԻ ԳԱԼՈՒՍՏԻՆ ԵՒ ԻՒՐ ԿՈՂ|ԱԿԻՑ ՍԱՆԴՈՒԽՏԻՆ Ե(Ւ) ՈՐԴՈՑՆ ՂԱՐԱ|ԶԻՆ, ՕՀԱՆԻՆ, ԱԲՐ(Ա)ՀԱՄԻՆ։

Սամվել Կարապետյան, Բուն Աղվանքի հայերեն վիմագրերը, Երևան, 1997, էջ 45: Ծանոթ. Էրեր գյուղը, կարծում ենք, Վարանդայի Հերհերն է (այժմ՝ ԼՂՀ, Մարտունու շրջանում)։

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1984 — 1987 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1984 — 1987 թթ․